Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

ex-sūcĭdus (exūcid-, exsuccid-), without juice, sapless (post-class.): arida et exsucida, Tert. Anim. 32.

ex-sūco (exūco, exsucco), āre, v. a. [sucus], to deprive of juice, extract the juice of: marrubium, Cael. Aur. Tard. 2, 14, 106; 2, 29, 255: decoctus exsucatusque, Cassiod. Inst. Div. Lit. 1.

exsuctus (exuct-), a, um, Part. and P. a., from exsugo.

ex-sūcus (exūcus, exsuccus), a, um, adj., without juice, sapless (postAug.).

  1. I. Lit.: corporis substantia exsucior, Tert. Anim. 51: juvenis membris exsucior, Auct. Itin. Alex. 6.
  2. II. Trop.: (oratores) aridi et exsuci et exsangues, Quint. 12, 10, 15.

ex-sūdo (exūdo, ēsūdo), āvi, ātum, 1, v. n. and a.

  1. * I. Neutr., to come out by sweating, to sweat out, exude: exsudat inutilis umor, Verg. G. 1, 88.
  2. II. Act., to discharge by sweating, to sweat out, exude.
    1. A. Lit.: cum oliva, quicquid habuit amurcae, exsudavit, Col. 12, 50, 3: acidum liquorem (caseus), id. 7, 8, 4: sucum (arbor), Plin. 24, 9, 37, § 57: esudatus liquor, Cael. Aur. Acut. 2, 16, 97.
    2. B. Trop., to perform with sweating or toil, to toil through, undergo (= agere, acquirere multo sudore): causas, Hor. S. 1, 10, 28; cf.: ingens certamen, Liv. 4, 13, 4: labores, Sil. 3, 531; Amm. 15, 5.

exsufflātor (exuf-), ōris, m. [exsufflo], one who blows at; trop., a despiser, mocker: Christi, August. in Joann. Tract. 11, 13.

ex-sufflo (exuf-), āre, v. a.

  1. I. To blow away, Cael. Aur. Tard. 4, 3, 57; Vulg. Agg. 1, 9.
  2. II. To blow at or upon a person or thing (eccl. Lat.), Tert. Idol. 11 fin.: radios igneos, Vulg. Sir. 43, 4: infantes (as a charm against the devil), Aug. Ep. 105 fin.; so, quem (daemonem) eminus exsufflans, se exsufflari existimans, etc., Sulp. Sev. Dial. 3, 8.

exsūgeo (exūg-), ēre, v. exsugo init.

ex-sūgo (exūg-), xi, ctum, 3 (anteclass. forms of second conj., imper. exsugeto, Cato, R. R. 156, 3; fut. exsugebo, Plaut. Ep. 2, 2, 5), v. a., to suck out: umorem, Varr. R. R. 2, 4, 15: liquorem de materia, Vitr. 2, 8, 2: sanguinem alicui (alicujus), Plaut. Poen. 3, 2, 37; id. Ep. 2, 2, 5: vulnus, Cels. 5, 27, 3; cf. venena, Plin. 23, 1, 27, § 57.
Hence, exsuctus (exuct-), a, um, P. a., sucked out, dried up: segetes exsuctiores, Varr. R. R. 2, 7, 11: infirmum corpus et exsuctum, Sen. Ep. 30, 1.

ex-sul or exul, ŭlis, comm. [usual. referred to solum; one who is banished from his native soil; but prob. from root sal-, Sanscr. sar, to go; Lat. salire, saltare; cf.: praesul, consul, subsul, Corss. Ausspr. 2, 71], a banished person, wanderer, exile.

  1. I. Prop.: omnes scelerati atque impii, quos leges exsilio affici volunt, exsules sunt, etiamsi solum non mutarint, Cic. Par. 4, 2, 31: civitas exsulem regem (Tarquinium) esse jussit, id. Rep. 2, 25 fin.: exsules damnatique, Caes. B. G. 5, 55, 3; cf.: capitis damnati exsulesque, id. B. C. 3, 110, 4: cum Hannibal Carthagine expulsus Ephesum ad Antiochum venisset exsul, Cic. de Or. 2, 18, 75: cum vagus et exsul erraret atque undique exclusus, id. Clu. 62, 175: exsules restituti, id. Phil. 1, 1, 3; Suet. Claud. 12: reducere, Cic. Fam. 12, 1, 1; Auct. Her. 2, 28, 45: dives, inops, Romae, seu fors ita jusserit, exsul, Hor. S. 2, 1, 59.
    With gen. (mostly poet.): patriae quis exsul se quoque fugit? Hor. C. 2, 16, 19.
    With abl.: nunc vero exsul patriā, domo, Sall. J. 14, 17.
    Prov.: exsuli ubest nusquam domus est, sine sepulchro mortuus, Publ. Syr. 155 (Speng.).
        1. b. As fem.: exsul Hypermnestra, Ov. H. 14, 129; Tac. A. 14, 63: (Latona) exsul erat mundi, Ov. M. 6, 189.
          Poet.: exul adhuc jacet umbra ducit, Luc. 8, 837.
  2. II. Transf. (poet. and in post-Aug. prose): exsul mentisque domusque, deprived of reason, Ov. M. 9, 409: erret per urbem pontis exsul et clivi, Mart. 10, 5, 3: ciconia avis exsul hiemis, i. e. that leaves us in winter, Publ. Syr. ap. Petr. 55 (Com. Fragm. p. 304 Rib.).

exsŭlāris (exul-), e, adj. [exsul], of or belonging to exile or to exiles (late Lat.): poena, Amm. 15, 3: maeror, id. 14, 4.

* exsŭlātĭo (exul-), ōnis, f. [exsulo], banishment, exile: exsulatione multare, Flor. 1, 22, 3.

exsŭlātor (exul-), ōris, m. [exsulo], a banisher, expeller: primi hominis, Petr. Chrysol. p. 123.

* exsŭlātus (exul-), ūs, m. [exsulo], banishment, exile, M. Corvin. de Prog. Aug. 29.

exsŭlo or exŭlo, also arch. exsŏlo, exŏlo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [exsul].

  1. I. Neutr., to be an exile or banished person, to live in exile (class.): qui Romam in exsili um venisset, cui Romae exsulare jus esset, Cic. de Or. 1, 39, 177: ut exsulares, id. Par. 4, 2, 32 sq.: aptissimus ad exulandum locus, id. Fam. 4, 8, 2: in Volscos exsulatum abiit, Liv. 2, 35, 6: exsulans atque egens, Cic. Tusc. 3, 18, 39: apud Prusiam exsulans, id. Div. 2, 24, 52; Mart. Spect. 4, 5 et saep.: alii exolatum abierant, Plaut. Trin. 2, 4, 134; id. Ps. 4, 3, 18.
    1. B. Transf.: perii, nam domo exulo nunc: metuo fratrem, Ne intus sit, Ter. Eun. 3, 5, 62: cum omnes meo discessu exsulasse rem publicam putent, Cic. Par. 4, 2, 30: peculatus ex urbe et avaritia si exulant, Plaut. Pers. 4, 4, 7: etiam cum manent corpore, animo tamen exsulant, Cic. Rep. 2, 4, 7: quousque in regno exsulabo, be a stranger in my own country, Curt. 5, 8, 11.
  2. II. Act., to banish, exile a person (late Lat.): tunc iterum exulatur, Hyg. Fab. 26; Dict. Cretens. 4, 4 fin.

exsŭlor (exul-), āri, v. dep. n. and a., = exsulo, Lact. 5, 21, 5; Hyg. Fab. 26 al.

exsultābundus (exult-), a, um, adj. [exsulto], leaping for joy, exulting (postclass.): maesta ac lugentia castra velut exsultabundus intrare, Just. 18, 7, 10; so Sol. 5, 20.

exsultans (exult-), antis, Part. and P. a., from exsulto.

exsultanter (exult-), adv., v. exsulto, P. a. fin.

exsultantĭa (exult-), ae, f. [exsulto], a springing up, an attack (post-class.): hostilis, Paul. Nol. Carm. 21, 564; trop.: morbi dolorisque, Gell. 12, 5, 9.

exsultātĭo (exult-), ōnis, f. [exsulto], a springing up, leaping, frisking (post-Aug.).

  1. I. Lit.: puerilis nimia exsultatio, Col. 7, 3, 18; Quint. 2, 2, 12; Plin. 8, 54, 80, § 215.
  2. II. Trop., excessive rejoicing, exultation: gaudium enim exsultatio, exsultationem tumor et nimia aestimatio sui sequitur, Sen. de Ira, 2, 21; cf.: laetitia dicitur exsultatio quaedam animi gaudio efferventior, Gell. 2, 27, 31; Sen. Tranq. 15 fin.; Tac. H. 1, 72 al.

exsultātīvus (exult-), a, um, adj., triumphant: conclusio, Cassiod. in Psa. 37.

* exsultim (exult-), adv. [exsilio], leaping about, friskingly: ludit exsultim, Hor. C. 3, 11, 10.

exsulto (exult-), āvi, ātum, 1, v. freq. n. [id.], to spring vigorously, to leap or jump up (class.; esp. in the trop. signif.).

  1. I. Lit.: equi ferocitate exsultantes, Cic. Off. 1, 26, 90: equi, Nep. Eum. 5: exsultantes loligines, Cic. Div. 2, 70, 145: pisciculi, id. Fragm. ap. Non. 66, 1: pecora exsultantia, Plin. 18, 35, 88, § 364: taurus in herba, Ov. M. 2, 864; cf. id. ib. 11, 79: (curetes) in numerum exsultant, i. e. dance, Lucr. 2, 631.
    1. B. Of inanimate subjects: sanguis emicat exsultans alte, Lucr. 2, 195: pila exsultat, Sen. Q. N. 6, 10 fin.: exsultant aestu latices, Verg. A. 7, 464; cf. Plin. 31, 10, 46, § 114: exsultant vada atque aestu miscentur harenae, Verg. A. 3, 557: glaebae, Plin. 18, 19, 49, § 179: densiores circa pampini exsultant, spring up, i. e. come up, grow up, id. 17, 22, 35, § 180: breves (syllabae) si continuantur, exsultant, to skip, hop, Quint. 9, 4, 91.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to gambol about, move freely, expatiate: hic (in pectore) exsultat pavor ac metus, riot, gambol, Lucr. 3, 141: cum sit campus, in quo exsultare possit oratio, Cic. Ac. 2, 35, 112; cf.: in reliquis (orationibus) exsultavit audacius (Demosthenes), id. Or. 8, 26: assurgendi exsultandique in laudando licentia, Quint. 2, 2, 9: solidos novus exsultabis in actus, will undertake with alacrity, Stat. S. 4, 4, 38.
    2. B. In partic., to exult, rejoice exceedingly; to run riot, to revel; to vaunt, boast: exsultantem te et praefidentem tibi repriment legum habenae, Poët. ap. Cic. de Or. 3, 41, 166; cf.: rex ille (Tarquinius) victoriis divitiisque subnixus, exsultabat insolentiā, id. Rep. 2, 25; and: exsultasse populum insolentiā libertatis, id. ib. 1, 40: exsultare eam (partem animi) in somno immoderateque jactari, id. Div. 1, 29, 60: exsultare voluptate, id. Fragm. ap. Non. 301, 7 (Rep. 3, 36 ed. Mos.): laetitiā, id. Clu. 5, 14; id. Tusc. 5, 6, 16 (with temere gestiens); id. Att. 15, 21, 1; Liv. 27, 2, 2: gaudio, Cic. Phil. 2, 27, 66: victoriā, id. Rosc. Am. 6, 16; cf. successu, Verg. A. 2, 386: gestis, Tac. Agr. 8: vana spe, Quint. 6, 4, 17 et saep.: in ruinis alicujus, Cic. Balb. 26, 58: in omni crudelitate, id. Fragm. ap. Non. 300, 26 (Rep. 2, 41 ed. Mos.): Graeci exsultant, quod, etc., id. Att. 6, 1, 15: dum histrio in cubiculum principis exsultaverit (= ἐξορχήσαιτο, Gronov.), Tac. A. 11, 28 (al. insultaverit).
      Absol.: illa theatra (i. e. spectatores) exsultant, Cic. Leg. 2, 15, 39 Mos. N. cr.: furorem exsultantem reprimere, id. Sest. 44, 95; cf.: exsultantem laetitiam comprimere, id. Top. 22, 86: laus in qua maxime ceterorum exsultat oratio, id. Fin. 1, 16, 54.
      Hence, ex-sultans (exult-), antis, P. a.
    1. * A. (Acc. to I. B. fin.) Of short syllables, skipping, hopping: paululum morae damus inter ultimum ac proximum verbumalioqui sit exsultantissimum et trimetri finis, Quint. 9, 4, 108.
    2. B. (Acc. to II. B.)
      1. 1. Boastful, vain-glorious: turbati aut exsultantis animi motus, Tac. H. 1, 17.
      2. 2. Of an orator or an oration, diffuse, prolix: fiunt pro grandibus tumidilaetis corrupti, compositis exsultantes, Quint. 10, 2, 16; cf. id. 12, 10, 12; 8, 3, 56; 9, 4, 69 (with remissae); 10, 4, 1: Cicero supra modum exsultans et superfluens, Tac. Dial. 18.
        Hence, * Adv.: exsultanter, diffusely, at large; only comp.: quae hilarius et quasi exsultantius scripsi, Plin. Ep. 3, 18, 10.

exsŭpĕrābĭlis (exup-), e, adj. [exsupero].

  1. I. Pass., that may be overcome, surmountable, superable (poet.): non exsuperabile saxum (Sisyphi), Verg. G. 3, 39: ingenium mortale, Stat. Th. 1, 214.
  2. * II. Act., that overcomes, overpowering, irresistible: opera, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 14.

exsŭpĕrans (exup-), antis, Part. and P. a., from exsupero.

exsŭpĕrantĭa (exup-), ae, f. [exsupero], pre-eminence, superiority (rare but class.): an hoc non ita fit omni in populo? nonne omnem exsuperantiam virtutis oderunt? * Cic. Tusc. 5, 36, 105: ingens Scipionis (with fiducia), Gell. 4, 18, 2: splendoris vel altitudinis, id. 14, 1, 12.

exsŭpĕrātĭo (exup-), ōnis, f. [exsupero], exaggeration as a fig. of speech, the Gr. ὑπερβολή, Auct. Her. 4, 53, 67; 1, 6, 10.

exsŭpĕrātōrĭus (exup-), a, um, adj. [exsuperator], conquering, victorious: mensis, the month of November, called after the conqueror (Commodus), Lampr. Commod. 11; so, Calendae, id. ib. 12.

ex-sŭpĕro (exup-), āvi, ātum (gen. plur. part. sync. exsuperantum, Varr. L. L. 7, § 18 Müll.), 1, v. n. and a. (mostly poet. and in post-Aug. prose).

  1. I. Neutr., to mount up, appear above (very rare).
    1. A. Lit.: exsuperant flammae; furit aestus ad auras, Verg. A. 2, 759.
    2. B. Trop., to get the upper hand, to overcome, prevail, excel: sol et vapor omnis, Lucr. 5, 385: arma capessant, Et si non poterunt exsuperare, cadant, Ov. F. 6, 372: praesens dolor, Lucr. 6, 1277: quantum ipse feroci Virtute exsuperas, Verg. A. 12, 20: Hannibal exsuperans astu, Sil. 1, 57.
  2. II. Act., to project or tower above any thing, to surmount, rise above, exceed.
    1. A. Lit.: vites exsuperant ulmos, Plin. 14, 1, 3, § 12: exsuperat jugum, passes over, Verg. A. 11, 905: clivum, Sen. Ep. 31: amnem, Plin. 6, 17, 21, § 62: Nilus exsuperavit sedecim cubita, id. 18, 18, 47, § 168; cf.: binas libras ponderis, id. 9, 17, 30, § 64.
    2. B. Trop.
      1. 1. To surpass, exceed: quis homo te exsuperavit usquam gentium impudentiā? Poët. ap. Cic. Tusc. 4, 36, 77: omnes Tarquinios superbiā, Liv. 3, 11, 13: genus morum nobilitate, Ov. Tr. 4, 4, 2: aliquid latitudine, Plin. 2, 11, 8, § 50: laudes alicujus, Liv. 28, 43, 7: cuncta exsuperans patrimonia census, Juv. 10, 13: tu vero, pater, vive et me quoque exsupera, survive, outlive, Val. Max. 5, 9 fin.: aestatem, to outlast, Plin. 14, 2, 4, § 33.
      2. 2. To be too much for, to overpower, overcome: id summum exsuperat Jovem, Poët. in Cic. Div. 2, 10, 25: materia vires exsuperante meas, Ov. Tr. 1, 5, 56: caecum consilium, Verg. A. 7, 591: multitudo Gallorum, sensum omnem talis damni exsuperans, Liv. 7, 24, 2.
        Hence, exsŭpĕrans (exup-), antis, P. a. (acc. to I. B.), surpassing, excellent, supreme (post-class.): mulier exsuperanti forma, Gell. 6, 8, 3.
        Comp.: uter esset exsuperantior, certabatur, Gell. 14, 3, 11.
        Sup., App. Dogm. Plat. 1, p. 8.

ex-surdo (exurdo), āvi, ātum, 1, v. a. [surdus], to render deaf, to deafen (poet. and in post-Aug. prose).

  1. I. Lit.: paniculae flos si aures intraverit, exsurdat, Plin. 32, 10, 52, § 141.
  2. II. Transf.
      1. 1. In gen., to stun, overcome with din: aures curiae, Val. Max. 2, 2, 3: turbida nec calamos exsurdant classica nostros, Calp. Ecl. 4, 131.
      2. 2. Esp., of the taste, to dull, blunt: vina palatum, Hor. S. 2, 8, 38.

ex-surgo (exurgo), surrexi, 3, v. n. (archaic inf. pres. pass. exsurgier, Plaut. Ps. prol. fin.), to rise up, rise, to get up, stand up (class.).

  1. I. Lit.: a genibus, Plaut. Rud. 1, 5, 22: ex insidiis, Liv. 27, 41, 7: in plantas, Sen. Ep. 111, 3: de nocte multa, Plaut. Rud. 4, 2, 10: ubi erit accubitum semel, Ne quoquam exsurgatis, donec, etc., id. Bacch. 4, 4, 105: foras, id. Mil. 2, 1, 3: cum exsurgeret, simul arridens, etc., Cic. de Or. 1, 62, 265: tu autem, nisi molestum est, paulisper exsurge, id. Clu. 60, 168; cf.: exsurge quaeso, id. Planc. 42, 102: acies ita instructa, ut pars in colles exsurgeret, Tac. H. 2, 14: altior (to strike the more forcibly), Verg. A. 11, 697 et saep.
    1. B. Transf., of things as subjects: ubi Taurus ab Indico mari exsurgit, Plin. 5, 27, 27, § 97; cf. Sil. 7, 275: inde alii ramuli exsurgunt, Plin. 24, 19, 113, § 173: cum jam vertigine tectum ambulat, et geminis exsurgat mensa lucernis, i. e. in the dizzy brain, Juv. 6, 305.
  2. II. Trop., to rise up, rise, recover strength: ne quando recreata exsurgere atque erigere se possent, funditus sustulerunt, Cic. Agr. 2, 32, 87: (causa) numquam exsurgeret, id. Phil. 13, 18, 38: auctoritate vestra res publica exsurget, id. Fam. 12, 10 fin.: grandis oratio naturali pulchritudine exsurgit, Petr. 2, 6; dolor, Sen. Med. 49.

exsuscĭtātĭo (exusc-), ōnis, f. [exsuscito], an awakening, arousing, as a fig. of speech, Auct. Her. 4, 42, 55; 4, 43, 56.

ex-suscĭto (exusc-), āvi, ātum, 1, v. a., to rouse from sleep, to awaken (class.).

  1. I. Lit.: exsuscitate vostram huc custodem mihi, Plaut. Curc. 1, 1, 91: te gallorum cantus exsuscitat, Cic. Mur. 9, 22.
    1. B. Transf., of fire, to kindle: flammas exsuscitat aurā, Ov. F. 5, 507: ne parvus ignis ingens incendium exsuscitet, Liv. 21, 3, 6.
  2. II. Trop., to stir up, rouse up, excite: quae cura exsuscitat animos et majores ad rem gerendam facit, Cic. Off. 1, 4, 12; so, animum omnibus dictis, id. Inv. 2, 15, 49; and: animum clamore, Auct. Her. 3, 12, 22: naturalem memoriam hac notatione, id. ib. 3, 21, 34; cf. ib. 3, 22, 36.

exūbĕrantĭa, ae, f. [exubero], superabundance, exuberance (post-class.): ruboris, Gell. 2, 26, 9: memoriae, id. 8, 7 in lemm.

* exūbĕrātĭo, ōnis, f. [exubero], superabundance, excess; in plur., opp. defectiones, Vitr. 1, 4, 8.

ex-ūbĕro, āvi, ātum, 1, v. n. and a. (poet. and in post-Aug. prose).

  1. I. Neutr., to come forth in abundance, to grow luxuriantly; to be abundant, to abound in.
    1. A. Prop.: cujus corpus in tam immodicum modum luxuriasset exuberassetque, Gell. 7, 22, 4: alte spumis exuberat amnis, Verg. A. 7, 465: (frus) mox increscens ad medium noctis exuberat, Plin. 2, 103, 106, § 228: pomis exuberat annus, Verg. G. 2, 516 al.
    2. B. Trop.: ex multa eruditione, ex pluribus artibus exundat et exuberat eloquentia, Tac. Or. 30: lucrum, Suet. Calig. 40.
  2. II. Act., to make full or abundant: quae favorum ceras exuberant, Col. 9, 4, 5: materia melior vindemiis exuberandis, id. 2, 15, 5.
    Trop.: Scythae exuberant Persas, i. e. overwhelm by numbers of immigrants, Tert. Pall. 2.
    P. a.: exuberans, ntis.
        1. a. Superfluous: hoc exuberantis quasi operis, ut, etc., Quint. 10, 5, 1.
        2. b. Extraordinary: pernicitas, Amm. 19, 8, 11.
          Hence, adv.: exuberante, superfluously, Cassiod. de Amic. 25, 3.

exuccus, exuctus, v. exsuc-.

exūdo, āre, v. exsudo.

exūgo, ĕre, v. exsugo.

exul, v. exsul.

exulcĕrātĭo, ōnis, f. [exulcero], a soreness, festering, exulceration (post-Aug.).

  1. I. Lit.: si nulla exulceratio est, Cels. 4, 22.
    In plur.: vesicarum, Plin. 20, 3, 8, § 17.
  2. * II. Trop.: verebar, ne haec non consolatio sed exulceratio esset, i. e. exasperation, aggravation of pain, Sen. Cons. ad Helv. 1, 4.

exulcĕrātōrĭus, a, um, adj. [exulcero], of or pertaining to festering or ulceration (post-Aug.): medicamentum, against ulceration, Plin. 23, 7, 64, § 126.

exulcĕrātrix (also exhulc-), īcis, f. [exulcero], she who causes soreness or exulceration: vis septica et exulc., Plin. 27, 12, 80, § 105.

ex-ulcĕro, āvi, ātum, 1, v. a., to make sore, to cause to suppurate or ulcerate (class.).

  1. I. Lit.: pulices solent ea (sc. aures al.) exulcerare, Varr. R. R. 2, 9, 14: cutem, Cels. 4, 16: ventrem, id. 3, 21 med.: vulvas, Col. 7, 9, 5: stomachum, Plin. 28, 13, 54, § 196: cicatrices, id. 27, 12, 90, § 112: panos nondum exulceratos, id. 23, 2, 32, § 66.
    Absol.: omnis agitatio exulcerat, Cels. 4, 15.
  2. II. Trop., to make worse, to exasperate, aggravate (syn.: corrumpo, perturbo): ea, quae sanare nequeunt, exulcerant, Cic. de Or. 2, 75, 303: gratiam (opp. conciliare), id. Brut. 42, 156: in rebus ab ipso rege clam exulceratis, id. Fam. 1, 1, 4: dolorem, Plin. Ep. 1, 12, 1: ut in exulcerato animo facile fictum crimen insideret, Cic. Deiot. 3, 8: ira exulcerati animi, Liv. 9, 14, 9.

exŭlo, āre, v. exsulo.

exulto, āre, v. exsulto.

ex-ŭlŭlo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. (poet.).

  1. I. Neutr., to howl or cry out, to howl violently: nactusque silentia ruris Exululat, Ov. M. 1, 233; Val. Fl. 8, 171: solutis Crinibus exululant matres, Sil. 12, 599.
    In dep. form: dum stupet (Bacchis) Edonis exululata jugis, Ov. Tr. 4, 1, 42.
  2. * II. Act., to call or invoke with howlings: Cybeleia mater Concinitur Phrygiis exululata modis, Ov. A. A. 1, 507.

exunctus, a, um, Part., from exungo.

exundantĭa, ae, f. [exundo], an overflow (late Lat.), Ambros. Hexaem. 2, 1, 1.

exundātĭo, onis, f. [exundo], an overflowing of a river (post-Aug.): fluminum, Plin. 19, 3, 13, § 37.

ex-undo, āvi, 1, v. n. and a.

  1. I. Neutr., to flow out or over, to overflow (poet. and in post-Aug. prose).
    1. A. Lit.: fons, Plin. 2, 103, 106, § 229: per quos (rivos) exundat piscina, Col. 8, 17, 6: trunco cruor exundat, Sen. Agam. 903.
    2. B. Transf.
      1. 1. To be washed up, thrown out by the waves: tura balsamaque vi tempestatum in adversa litora exundant, Tac. G. 45.
      2. 2. To pour forth abundantly, to rush forth; to overflow with any thing: flammarum exundat torrens, Sil. 14, 62; cf.: exundant diviso vertice flammae, Stat. Th. 12, 431: spiritus (morientis) exundans perflavit campum, Sil. 5, 455: inde Medusaeis terram exundasse chelydris, id. 3, 316: exundans ingenii fons, Juv. 10, 119: exundat et exuberat eloquentia, Tac. Or. 30: temperare iram; eoque detracto quod exundat, ad salutarem modum cogere, which superabounds, is in excess, Sen. de Ira, 1, 7.
  2. * II. Act., to pour forth abundantly: fumum, Sil. 2, 631.

ex-ungo, no perf., unctum, 3, v. a., to anoint (a Plautinian word): eluas tu an exungare, ciccum non interduim, Plaut. Rud. 2, 7, 22: exunctum, elutum in balineis, spent on ointments, id. Trin. 2, 4, 5.

ex-unguis, e, adj., without claws (postclass.): exunguis et excornis bestia (muraena), Tert. Pall. 5.

* ex-ungŭlo, āvi, 1, v. n., to lose the hoof, Veg. Vet. 2, 57 fin.

ex-ŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a. [ex and root av-, to go to, put on; Zend. avaiti, go into, ao-thra, shoe; Slav. and Lith. forms, v. Fick, Vergl. Wört. p. 17; cf. ind-uo], to draw out or off, to pull or strip off, put off, divest (class.; esp. freq. since the Aug. period).

  1. I. Lit.: serpens exuit in spinis vestem, Lucr. 4, 61: manticam umero, App. M. 1, p. 110; cf.: pharetram umero, Ov. M. 2, 419: telum magno e vulnere, Stat. Th. 9, 287: ensem vaginā, id. ib. 9, 76: clipeum reduci, Ov. H. 13, 147; cf.: vincula sibi, id. M. 7, 773: jugum, to shake off, Liv. 35, 17, 8: alas, to lay aside, Verg. A. 1, 690: Trojanos cestus, id. ib. 5, 420: setosa duris exuere pellibus membra, Hor. Epod. 17, 15; cf.: magnos membrorum artus, magna ossa lacertosque Exuit, strips, bares, Verg. A. 5, 423: aliquem veste, Suet. Ner. 32: palmas vinclis, Verg. A. 2, 153: digitos, i. e. to strip of rings, Mart. 14, 109: mensas, to uncover, id. 9, 60, 7: si ex his te laqueis exueris, Cic. Verr. 2, 5, 58, § 151: se jugo, Liv. 34, 13, 9.
    In a Greek construction: unum exuta pedem vinclis, Verg. A. 4, 518: cornua exuitur, Ov. M. 9, 52.
    Absol.: si non saltas, exue igitur (sc. pallam), Plaut. Men. 1, 3, 16.
    1. B. Transf., in gen., to strip, despoil, deprive of any thing: hostium copiis fusis armisque exutis, i. e. to be forced to throw off their arms and to flee, Caes. B. G. 3, 6, 3: hostem armis, id. ib. 5, 51 fin.; Sall. J. 88, 3; Liv. 22, 21, 4: exuti prope omnes armis diffugere, id. 21, 61, 9; 34, 28, 11; Verg. A. 11, 395: impedimentis, Caes. B. G. 7, 14, 8; 7, 42, 5: castris, Liv. 31, 42, 7; 41, 3, 10; 41, 12, 5; Vell. 1, 9, 4: sedibus, Tac. A. 13, 39: aliquem avitis bonis, id. ib. 14, 31; cf.: aliquem patrimonio, Suet. Gramm. 11: montes, to strip, lay bare, Stat. S. 4, 3, 50: se agro paterno avitoque, Liv. 2, 23, 6: exuto Lepido, interfecto Antonio, stripped bare, i. e. without legions, without arms, etc., Tac. A. 1, 2.
  2. II. Trop., to lay aside, cast off, divest one’s self of any thing: humanitatem, Cic. Lig. 5, 14; cf. id. Att. 13, 2, 1: sapientia vanitatem exuit mentibus, Sen. Ep. 90 med.: mentitum colorem, Quint. 12, 10, 76: silvestrem animum, Verg. G. 2, 51: vultus severos, Ov. Am. 3, 4, 43: feritatem, id. F. 3, 281: mores antiquos, Liv. 27, 8, 6: virtutes, Tac. A. 1, 75: fidem, id. ib. 12, 14: amicitiam, id. ib. 1, 8: tristitiam et arrogantiam et avaritiam, id. Agr. 9: jus fasque, id. H. 3, 5: promissa, to break one’s word, id. A. 13, 44: pacta, id. ib. 6, 43: patriam, id. H. 5, 5 et saep.: hominem exuens ex homine, Cic. Fin. 5, 12, 35: magistrum, Tac. A. 14, 52 fin.
          1. * (β) With a subjectclause: mihi quidem ex animo exui non potest, esse deos, Cic. N. D. 3, 3, 7.
    1. B. Transf., to make void of, to free from: se omnibus vitiis, Sen. Ep. 11.

exŭpĕro, āre, v. exsupero.

ex-urgĕo, ēre (-guo, ĕre, Paul. ex Fest. p. 80, 16), v. a., to squeeze out, Plaut. Rud. 4, 3, 69 sq.

exurgo, ĕre, v. exsurgo.

ex-ūro, ussi, ustum, 3, v. a., to burn out, burn up, consume (class.; syn.: incendo, accendo, inflammo, cremo).

  1. I. Lit.: illic oculos exuram lampadibus ardentibus, Plaut. Men. 5, 2, 86; 88: fores, id. Pers. 4, 4, 20: domi suae vivus exustus est, Cic. Verr. 2, 1, 27, § 70: vicos complures, id. de Imp. Pomp. 2, 5: classem Argivum, Verg. A. 1, 39.
    1. B. Transf., to dry up: loca exusta solis ardoribus, Sall. J. 19, 6: paludem, Verg. G. 3, 432: lacus, Phaedr. 1, 6, 7: agrum, Verg. G. 1, 107: res exustae torrentibus auris, Lucr. 5, 410: caseum (sol), Col. 7, 8, 5: segetem, Plin. 17, 9, 7, § 56: aliquem (sitis), Lucr. 3, 917; Curt. 4, 16, 7: Pyrrhus Italiam bellis saevissimis exurens, laying waste, devastating, Amm. 21, 1.
  2. II. Trop.
    1. A. To set on fire, kindle, inflame: (Venus) volt exurere divos, Tib. 4, 2, 5; cf. Sen. Agam. 665 sq.
    2. B. To consume, destroy: aliis scelus exuritur igni, Verg. A. 6, 742: exustus flos veteris ubertatis, dried up, Cic. Brut. 4, 16.

exuscĭto, āre, v. exsuscito.

exustĭo, ōnis, f. [exuro].

  1. I. A burning up, a conflagration: eluviones exustionesque terrarum, Cic. Rep. 6, 21, 23: ignis, Vulg. Isa. 64, 2: quorum finis exustio est, Hier. in Isa. 3, 7, 4.
    Trop., Plin. 18, 1, 1, § 5.
  2. II. A burning, scorching: solis, Plin. 17, 24, 37, § 223.

exustus, a, um, Part., from exuro.

exūtĭo, ōnis, f. [exuo], an exclusion; transf.: a venia exutio, they who are excluded from divine forgiveness, the utterly reprobate, Ambros. in Luc. 8, § 64.

exūtus, a, um, Part., from exuo.

exŭvĭae, ārum, f. [exuo], that which is stripped, drawn or taken off from the body, clothing, equipments, arms, etc. (mostly poet.).

  1. I. In gen.: induviae tuae atque uxoris exuviae, Plaut. Men. 1, 3, 9; so ib. 13: pyram Erige et arma viriexuviasque omnessuper imponant, Verg. A. 4, 496; cf. id. E. 8, 91: cum fulmine et sceptro exuviisque Jovis, Suet. Aug. 94; cf. Fest. S. V. TENSA, p. 365, 1 Müll.: EXVVIAS FECIT, i. q. funus fecit, Inscr. in Bull. dell’ Inst. 1844, p. 90.
    The skin of an animal; (coluber) positis novus exuviis, his slough, Verg. A. 2, 473; of the lion’s hide, id. ib. 9, 307; the tiger’s hide, id. ib. 11, 577; the golden fleece, Val. Fl. 6, 19; 8, 65.
    Comic.: bubulae, thongs of ox-hide, Plaut. Most. 4, 1, 26.
    Hair: devotae flavi verticis exuviae, Cat. 66, 62; Sen. Hippol. 1181.
  2. II. In partic., spoils stripped from an enemy, as arms, booty, etc. (syn.: praeda, spolia, manubiae): locus (i. e. Rostra) exuviis nauticis et classium spoliis ornatus, * Cic. de Imp. Pomp. 18, 55: (Hector) exuvias indutus Achilli, Verg. A. 2, 275: haec arma exuviasque viri tua quercus habebit, id. ib. 10, 423: hostiles, Tib. 1, 1, 54; cf. bellorum, Juv. 10, 133.
    1. * B. Trop.: tu ornatus exuviis hujus, venis ad eum lacerandum, Cic. Sull. 18, 50.