Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

ex-sūcĭdus (exūcid-, exsuccid-), without juice, sapless (post-class.): arida et exsucida, Tert. Anim. 32.

ex-sūco (exūco, exsucco), āre, v. a. [sucus], to deprive of juice, extract the juice of: marrubium, Cael. Aur. Tard. 2, 14, 106; 2, 29, 255: decoctus exsucatusque, Cassiod. Inst. Div. Lit. 1.

exsuctus (exuct-), a, um, Part. and P. a., from exsugo.

ex-sūcus (exūcus, exsuccus), a, um, adj., without juice, sapless (postAug.).

  1. I. Lit.: corporis substantia exsucior, Tert. Anim. 51: juvenis membris exsucior, Auct. Itin. Alex. 6.
  2. II. Trop.: (oratores) aridi et exsuci et exsangues, Quint. 12, 10, 15.

ex-sūdo (exūdo, ēsūdo), āvi, ātum, 1, v. n. and a.

  1. * I. Neutr., to come out by sweating, to sweat out, exude: exsudat inutilis umor, Verg. G. 1, 88.
  2. II. Act., to discharge by sweating, to sweat out, exude.
    1. A. Lit.: cum oliva, quicquid habuit amurcae, exsudavit, Col. 12, 50, 3: acidum liquorem (caseus), id. 7, 8, 4: sucum (arbor), Plin. 24, 9, 37, § 57: esudatus liquor, Cael. Aur. Acut. 2, 16, 97.
    2. B. Trop., to perform with sweating or toil, to toil through, undergo (= agere, acquirere multo sudore): causas, Hor. S. 1, 10, 28; cf.: ingens certamen, Liv. 4, 13, 4: labores, Sil. 3, 531; Amm. 15, 5.

exsufflātor (exuf-), ōris, m. [exsufflo], one who blows at; trop., a despiser, mocker: Christi, August. in Joann. Tract. 11, 13.

ex-sufflo (exuf-), āre, v. a.

  1. I. To blow away, Cael. Aur. Tard. 4, 3, 57; Vulg. Agg. 1, 9.
  2. II. To blow at or upon a person or thing (eccl. Lat.), Tert. Idol. 11 fin.: radios igneos, Vulg. Sir. 43, 4: infantes (as a charm against the devil), Aug. Ep. 105 fin.; so, quem (daemonem) eminus exsufflans, se exsufflari existimans, etc., Sulp. Sev. Dial. 3, 8.

exsūgeo (exūg-), ēre, v. exsugo init.

ex-sūgo (exūg-), xi, ctum, 3 (anteclass. forms of second conj., imper. exsugeto, Cato, R. R. 156, 3; fut. exsugebo, Plaut. Ep. 2, 2, 5), v. a., to suck out: umorem, Varr. R. R. 2, 4, 15: liquorem de materia, Vitr. 2, 8, 2: sanguinem alicui (alicujus), Plaut. Poen. 3, 2, 37; id. Ep. 2, 2, 5: vulnus, Cels. 5, 27, 3; cf. venena, Plin. 23, 1, 27, § 57.
Hence, exsuctus (exuct-), a, um, P. a., sucked out, dried up: segetes exsuctiores, Varr. R. R. 2, 7, 11: infirmum corpus et exsuctum, Sen. Ep. 30, 1.

ex-sul or exul, ŭlis, comm. [usual. referred to solum; one who is banished from his native soil; but prob. from root sal-, Sanscr. sar, to go; Lat. salire, saltare; cf.: praesul, consul, subsul, Corss. Ausspr. 2, 71], a banished person, wanderer, exile.

  1. I. Prop.: omnes scelerati atque impii, quos leges exsilio affici volunt, exsules sunt, etiamsi solum non mutarint, Cic. Par. 4, 2, 31: civitas exsulem regem (Tarquinium) esse jussit, id. Rep. 2, 25 fin.: exsules damnatique, Caes. B. G. 5, 55, 3; cf.: capitis damnati exsulesque, id. B. C. 3, 110, 4: cum Hannibal Carthagine expulsus Ephesum ad Antiochum venisset exsul, Cic. de Or. 2, 18, 75: cum vagus et exsul erraret atque undique exclusus, id. Clu. 62, 175: exsules restituti, id. Phil. 1, 1, 3; Suet. Claud. 12: reducere, Cic. Fam. 12, 1, 1; Auct. Her. 2, 28, 45: dives, inops, Romae, seu fors ita jusserit, exsul, Hor. S. 2, 1, 59.
    With gen. (mostly poet.): patriae quis exsul se quoque fugit? Hor. C. 2, 16, 19.
    With abl.: nunc vero exsul patriā, domo, Sall. J. 14, 17.
    Prov.: exsuli ubest nusquam domus est, sine sepulchro mortuus, Publ. Syr. 155 (Speng.).
        1. b. As fem.: exsul Hypermnestra, Ov. H. 14, 129; Tac. A. 14, 63: (Latona) exsul erat mundi, Ov. M. 6, 189.
          Poet.: exul adhuc jacet umbra ducit, Luc. 8, 837.
  2. II. Transf. (poet. and in post-Aug. prose): exsul mentisque domusque, deprived of reason, Ov. M. 9, 409: erret per urbem pontis exsul et clivi, Mart. 10, 5, 3: ciconia avis exsul hiemis, i. e. that leaves us in winter, Publ. Syr. ap. Petr. 55 (Com. Fragm. p. 304 Rib.).

exsŭlāris (exul-), e, adj. [exsul], of or belonging to exile or to exiles (late Lat.): poena, Amm. 15, 3: maeror, id. 14, 4.

* exsŭlātĭo (exul-), ōnis, f. [exsulo], banishment, exile: exsulatione multare, Flor. 1, 22, 3.

exsŭlātor (exul-), ōris, m. [exsulo], a banisher, expeller: primi hominis, Petr. Chrysol. p. 123.

* exsŭlātus (exul-), ūs, m. [exsulo], banishment, exile, M. Corvin. de Prog. Aug. 29.

exsŭlo or exŭlo, also arch. exsŏlo, exŏlo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [exsul].

  1. I. Neutr., to be an exile or banished person, to live in exile (class.): qui Romam in exsili um venisset, cui Romae exsulare jus esset, Cic. de Or. 1, 39, 177: ut exsulares, id. Par. 4, 2, 32 sq.: aptissimus ad exulandum locus, id. Fam. 4, 8, 2: in Volscos exsulatum abiit, Liv. 2, 35, 6: exsulans atque egens, Cic. Tusc. 3, 18, 39: apud Prusiam exsulans, id. Div. 2, 24, 52; Mart. Spect. 4, 5 et saep.: alii exolatum abierant, Plaut. Trin. 2, 4, 134; id. Ps. 4, 3, 18.
    1. B. Transf.: perii, nam domo exulo nunc: metuo fratrem, Ne intus sit, Ter. Eun. 3, 5, 62: cum omnes meo discessu exsulasse rem publicam putent, Cic. Par. 4, 2, 30: peculatus ex urbe et avaritia si exulant, Plaut. Pers. 4, 4, 7: etiam cum manent corpore, animo tamen exsulant, Cic. Rep. 2, 4, 7: quousque in regno exsulabo, be a stranger in my own country, Curt. 5, 8, 11.
  2. II. Act., to banish, exile a person (late Lat.): tunc iterum exulatur, Hyg. Fab. 26; Dict. Cretens. 4, 4 fin.

exsŭlor (exul-), āri, v. dep. n. and a., = exsulo, Lact. 5, 21, 5; Hyg. Fab. 26 al.

exsultābundus (exult-), a, um, adj. [exsulto], leaping for joy, exulting (postclass.): maesta ac lugentia castra velut exsultabundus intrare, Just. 18, 7, 10; so Sol. 5, 20.

exsultans (exult-), antis, Part. and P. a., from exsulto.

exsultanter (exult-), adv., v. exsulto, P. a. fin.

exsultantĭa (exult-), ae, f. [exsulto], a springing up, an attack (post-class.): hostilis, Paul. Nol. Carm. 21, 564; trop.: morbi dolorisque, Gell. 12, 5, 9.

exsultātĭo (exult-), ōnis, f. [exsulto], a springing up, leaping, frisking (post-Aug.).

  1. I. Lit.: puerilis nimia exsultatio, Col. 7, 3, 18; Quint. 2, 2, 12; Plin. 8, 54, 80, § 215.
  2. II. Trop., excessive rejoicing, exultation: gaudium enim exsultatio, exsultationem tumor et nimia aestimatio sui sequitur, Sen. de Ira, 2, 21; cf.: laetitia dicitur exsultatio quaedam animi gaudio efferventior, Gell. 2, 27, 31; Sen. Tranq. 15 fin.; Tac. H. 1, 72 al.

exsultātīvus (exult-), a, um, adj., triumphant: conclusio, Cassiod. in Psa. 37.

* exsultim (exult-), adv. [exsilio], leaping about, friskingly: ludit exsultim, Hor. C. 3, 11, 10.

exsulto (exult-), āvi, ātum, 1, v. freq. n. [id.], to spring vigorously, to leap or jump up (class.; esp. in the trop. signif.).

  1. I. Lit.: equi ferocitate exsultantes, Cic. Off. 1, 26, 90: equi, Nep. Eum. 5: exsultantes loligines, Cic. Div. 2, 70, 145: pisciculi, id. Fragm. ap. Non. 66, 1: pecora exsultantia, Plin. 18, 35, 88, § 364: taurus in herba, Ov. M. 2, 864; cf. id. ib. 11, 79: (curetes) in numerum exsultant, i. e. dance, Lucr. 2, 631.
    1. B. Of inanimate subjects: sanguis emicat exsultans alte, Lucr. 2, 195: pila exsultat, Sen. Q. N. 6, 10 fin.: exsultant aestu latices, Verg. A. 7, 464; cf. Plin. 31, 10, 46, § 114: exsultant vada atque aestu miscentur harenae, Verg. A. 3, 557: glaebae, Plin. 18, 19, 49, § 179: densiores circa pampini exsultant, spring up, i. e. come up, grow up, id. 17, 22, 35, § 180: breves (syllabae) si continuantur, exsultant, to skip, hop, Quint. 9, 4, 91.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen., to gambol about, move freely, expatiate: hic (in pectore) exsultat pavor ac metus, riot, gambol, Lucr. 3, 141: cum sit campus, in quo exsultare possit oratio, Cic. Ac. 2, 35, 112; cf.: in reliquis (orationibus) exsultavit audacius (Demosthenes), id. Or. 8, 26: assurgendi exsultandique in laudando licentia, Quint. 2, 2, 9: solidos novus exsultabis in actus, will undertake with alacrity, Stat. S. 4, 4, 38.
    2. B. In partic., to exult, rejoice exceedingly; to run riot, to revel; to vaunt, boast: exsultantem te et praefidentem tibi repriment legum habenae, Poët. ap. Cic. de Or. 3, 41, 166; cf.: rex ille (Tarquinius) victoriis divitiisque subnixus, exsultabat insolentiā, id. Rep. 2, 25; and: exsultasse populum insolentiā libertatis, id. ib. 1, 40: exsultare eam (partem animi) in somno immoderateque jactari, id. Div. 1, 29, 60: exsultare voluptate, id. Fragm. ap. Non. 301, 7 (Rep. 3, 36 ed. Mos.): laetitiā, id. Clu. 5, 14; id. Tusc. 5, 6, 16 (with temere gestiens); id. Att. 15, 21, 1; Liv. 27, 2, 2: gaudio, Cic. Phil. 2, 27, 66: victoriā, id. Rosc. Am. 6, 16; cf. successu, Verg. A. 2, 386: gestis, Tac. Agr. 8: vana spe, Quint. 6, 4, 17 et saep.: in ruinis alicujus, Cic. Balb. 26, 58: in omni crudelitate, id. Fragm. ap. Non. 300, 26 (Rep. 2, 41 ed. Mos.): Graeci exsultant, quod, etc., id. Att. 6, 1, 15: dum histrio in cubiculum principis exsultaverit (= ἐξορχήσαιτο, Gronov.), Tac. A. 11, 28 (al. insultaverit).
      Absol.: illa theatra (i. e. spectatores) exsultant, Cic. Leg. 2, 15, 39 Mos. N. cr.: furorem exsultantem reprimere, id. Sest. 44, 95; cf.: exsultantem laetitiam comprimere, id. Top. 22, 86: laus in qua maxime ceterorum exsultat oratio, id. Fin. 1, 16, 54.
      Hence, ex-sultans (exult-), antis, P. a.
    1. * A. (Acc. to I. B. fin.) Of short syllables, skipping, hopping: paululum morae damus inter ultimum ac proximum verbumalioqui sit exsultantissimum et trimetri finis, Quint. 9, 4, 108.
    2. B. (Acc. to II. B.)
      1. 1. Boastful, vain-glorious: turbati aut exsultantis animi motus, Tac. H. 1, 17.
      2. 2. Of an orator or an oration, diffuse, prolix: fiunt pro grandibus tumidilaetis corrupti, compositis exsultantes, Quint. 10, 2, 16; cf. id. 12, 10, 12; 8, 3, 56; 9, 4, 69 (with remissae); 10, 4, 1: Cicero supra modum exsultans et superfluens, Tac. Dial. 18.
        Hence, * Adv.: exsultanter, diffusely, at large; only comp.: quae hilarius et quasi exsultantius scripsi, Plin. Ep. 3, 18, 10.

exsŭpĕrābĭlis (exup-), e, adj. [exsupero].

  1. I. Pass., that may be overcome, surmountable, superable (poet.): non exsuperabile saxum (Sisyphi), Verg. G. 3, 39: ingenium mortale, Stat. Th. 1, 214.
  2. * II. Act., that overcomes, overpowering, irresistible: opera, Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 14.

exsŭpĕrans (exup-), antis, Part. and P. a., from exsupero.

exsŭpĕrantĭa (exup-), ae, f. [exsupero], pre-eminence, superiority (rare but class.): an hoc non ita fit omni in populo? nonne omnem exsuperantiam virtutis oderunt? * Cic. Tusc. 5, 36, 105: ingens Scipionis (with fiducia), Gell. 4, 18, 2: splendoris vel altitudinis, id. 14, 1, 12.

exsŭpĕrātĭo (exup-), ōnis, f. [exsupero], exaggeration as a fig. of speech, the Gr. ὑπερβολή, Auct. Her. 4, 53, 67; 1, 6, 10.

exsŭpĕrātor, ōris, m. [exsupero], a conqueror, Num. Constant. ap. Eckhel. D. N. V. 8, p. 83.

exsŭpĕrātōrĭus (exup-), a, um, adj. [exsuperator], conquering, victorious: mensis, the month of November, called after the conqueror (Commodus), Lampr. Commod. 11; so, Calendae, id. ib. 12.

ex-sŭpĕro (exup-), āvi, ātum (gen. plur. part. sync. exsuperantum, Varr. L. L. 7, § 18 Müll.), 1, v. n. and a. (mostly poet. and in post-Aug. prose).

  1. I. Neutr., to mount up, appear above (very rare).
    1. A. Lit.: exsuperant flammae; furit aestus ad auras, Verg. A. 2, 759.
    2. B. Trop., to get the upper hand, to overcome, prevail, excel: sol et vapor omnis, Lucr. 5, 385: arma capessant, Et si non poterunt exsuperare, cadant, Ov. F. 6, 372: praesens dolor, Lucr. 6, 1277: quantum ipse feroci Virtute exsuperas, Verg. A. 12, 20: Hannibal exsuperans astu, Sil. 1, 57.
  2. II. Act., to project or tower above any thing, to surmount, rise above, exceed.
    1. A. Lit.: vites exsuperant ulmos, Plin. 14, 1, 3, § 12: exsuperat jugum, passes over, Verg. A. 11, 905: clivum, Sen. Ep. 31: amnem, Plin. 6, 17, 21, § 62: Nilus exsuperavit sedecim cubita, id. 18, 18, 47, § 168; cf.: binas libras ponderis, id. 9, 17, 30, § 64.
    2. B. Trop.
      1. 1. To surpass, exceed: quis homo te exsuperavit usquam gentium impudentiā? Poët. ap. Cic. Tusc. 4, 36, 77: omnes Tarquinios superbiā, Liv. 3, 11, 13: genus morum nobilitate, Ov. Tr. 4, 4, 2: aliquid latitudine, Plin. 2, 11, 8, § 50: laudes alicujus, Liv. 28, 43, 7: cuncta exsuperans patrimonia census, Juv. 10, 13: tu vero, pater, vive et me quoque exsupera, survive, outlive, Val. Max. 5, 9 fin.: aestatem, to outlast, Plin. 14, 2, 4, § 33.
      2. 2. To be too much for, to overpower, overcome: id summum exsuperat Jovem, Poët. in Cic. Div. 2, 10, 25: materia vires exsuperante meas, Ov. Tr. 1, 5, 56: caecum consilium, Verg. A. 7, 591: multitudo Gallorum, sensum omnem talis damni exsuperans, Liv. 7, 24, 2.
        Hence, exsŭpĕrans (exup-), antis, P. a. (acc. to I. B.), surpassing, excellent, supreme (post-class.): mulier exsuperanti forma, Gell. 6, 8, 3.
        Comp.: uter esset exsuperantior, certabatur, Gell. 14, 3, 11.
        Sup., App. Dogm. Plat. 1, p. 8.

ex-surdo (exurdo), āvi, ātum, 1, v. a. [surdus], to render deaf, to deafen (poet. and in post-Aug. prose).

  1. I. Lit.: paniculae flos si aures intraverit, exsurdat, Plin. 32, 10, 52, § 141.
  2. II. Transf.
      1. 1. In gen., to stun, overcome with din: aures curiae, Val. Max. 2, 2, 3: turbida nec calamos exsurdant classica nostros, Calp. Ecl. 4, 131.
      2. 2. Esp., of the taste, to dull, blunt: vina palatum, Hor. S. 2, 8, 38.

ex-surgo (exurgo), surrexi, 3, v. n. (archaic inf. pres. pass. exsurgier, Plaut. Ps. prol. fin.), to rise up, rise, to get up, stand up (class.).

  1. I. Lit.: a genibus, Plaut. Rud. 1, 5, 22: ex insidiis, Liv. 27, 41, 7: in plantas, Sen. Ep. 111, 3: de nocte multa, Plaut. Rud. 4, 2, 10: ubi erit accubitum semel, Ne quoquam exsurgatis, donec, etc., id. Bacch. 4, 4, 105: foras, id. Mil. 2, 1, 3: cum exsurgeret, simul arridens, etc., Cic. de Or. 1, 62, 265: tu autem, nisi molestum est, paulisper exsurge, id. Clu. 60, 168; cf.: exsurge quaeso, id. Planc. 42, 102: acies ita instructa, ut pars in colles exsurgeret, Tac. H. 2, 14: altior (to strike the more forcibly), Verg. A. 11, 697 et saep.
    1. B. Transf., of things as subjects: ubi Taurus ab Indico mari exsurgit, Plin. 5, 27, 27, § 97; cf. Sil. 7, 275: inde alii ramuli exsurgunt, Plin. 24, 19, 113, § 173: cum jam vertigine tectum ambulat, et geminis exsurgat mensa lucernis, i. e. in the dizzy brain, Juv. 6, 305.
  2. II. Trop., to rise up, rise, recover strength: ne quando recreata exsurgere atque erigere se possent, funditus sustulerunt, Cic. Agr. 2, 32, 87: (causa) numquam exsurgeret, id. Phil. 13, 18, 38: auctoritate vestra res publica exsurget, id. Fam. 12, 10 fin.: grandis oratio naturali pulchritudine exsurgit, Petr. 2, 6; dolor, Sen. Med. 49.

exsurrectio, ōnis, f. [exsurgo], an arising, Vulg. 4 Esdr. 16, 71.

exsuscĭtātĭo (exusc-), ōnis, f. [exsuscito], an awakening, arousing, as a fig. of speech, Auct. Her. 4, 42, 55; 4, 43, 56.

ex-suscĭto (exusc-), āvi, ātum, 1, v. a., to rouse from sleep, to awaken (class.).

  1. I. Lit.: exsuscitate vostram huc custodem mihi, Plaut. Curc. 1, 1, 91: te gallorum cantus exsuscitat, Cic. Mur. 9, 22.
    1. B. Transf., of fire, to kindle: flammas exsuscitat aurā, Ov. F. 5, 507: ne parvus ignis ingens incendium exsuscitet, Liv. 21, 3, 6.
  2. II. Trop., to stir up, rouse up, excite: quae cura exsuscitat animos et majores ad rem gerendam facit, Cic. Off. 1, 4, 12; so, animum omnibus dictis, id. Inv. 2, 15, 49; and: animum clamore, Auct. Her. 3, 12, 22: naturalem memoriam hac notatione, id. ib. 3, 21, 34; cf. ib. 3, 22, 36.