No entries found. Showing closest matches:
dis-cēdo, cessi, cessum, 3 (perf. sync. discesti, Plaut. As. 2, 1, 3), v. n.
- I. (With the notion of dis predominating.)
- A. To part asunder, divide, separate (rare but class.; cf.: linquo, relinquo, desero, desum, destituo, deficio).
- 1. Lit.: cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus, Cic. Off. 3, 9: caelum, opens, id. Div. 1, 43, 97; 1, 44, 99, i. e. clears off, Verg. A. 9, 20 (this last is quoted in Sen. Q. N. 7, 20): sulcus vomere, Luc. 6, 382: VT SODALITATES DECVRIATIQVE DISCEDERENT, SC. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5; cf.: cum discedere populum jussissent tribuni, Liv. 3, 11: populus ex contione, Sall. J. 34 fin.: armati in latitudinem, Sisenn. ap. Non. 99, 7: in duas partes, Sall. J. 13, 1: in partes, Tac. A. 1, 49; cf.: in manipulos, id. ib. 1, 34: fumus in auras, Lucr. 3, 436: ad semina rerum, id. 2, 833: palus multos discessit in amnes, Luc. 6, 360: citius paterer caput hoc discedere collo, Prop. 2, 6, 7.
- 2. Trop.: divisio in tres partes, Quint. 12, 10, 58: haec in duo genera, id. 3, 6, 86.
- B. To part from one’s connection with one, i. e. to leave, forsake, desert (rare but class.).
With a or ab: uxor a Dolabella discessit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6: ab amicis in re publica peccantibus, Cic. Lael. 12, 42: ab amicis, id. ib. 20, 75: a nobis, Caes. B. C. 3, 60, 3: milites in itinere ab eo discedunt, id. ib. 1, 12, 2: a Perseo, Liv. 43, 6.
- II. (With the notion of cedere predominating.) To depart from any place or person, to go away from, to leave (cf.: proficiscor, abeo; so most frequently in all periods and sorts of composition).
- A. Lit.
- 1. In gen.: constr. with ab, ex, or absol., rarely with de
With ab: cum discesti ab hero, atque abisti ad forum, Plaut. As. 2, 1, 3; so with abire, id. ib. 3, 3, 13; Cic. Att. 7, 2 fin.: quod legati eorum paulo ante a Caesare discesserant, Caes. B. G. 4, 12, 1: ab suis, id. ib. 5, 3, 6: ab exercitu, id. ib. 7, 9, 1; id. B. C. 1, 9, 3 et saep.: a senis latere numquam, Cic. Lael. 1, 1: a vallo, Caes. B. C. 3, 37, 3: ab loco, id. ib. 5, 34, 1: a litore, id. ib. 5, 8 fin. et saep.
With ex: non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse, Cic. Phil. 8, 7, 21: ex contione, Caes. B. C. 2, 33, 2: e medio, Suet. Caes. 1: e patria, Ov. Tr. 1, 3, 85 et saep.
With de: de foro, Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147; 2, 4, 22, § 49; id. Rosc. Am. 29, 79: de colloquio, Liv. 32, 40.
With abl. without a prep.: templo, Ov. M. 1, 381: finibus Ausoniae, id. Tr. 1, 3, 5: lecto, id. H. 1, 81: Tarracone, Caes. B. C. 2, 21, 5: Capua, Cic. Att. 7, 21.
Absol.: ille discessit, ego somno solutus sum, Cic. Rep. 6, 26 fin.; so, Caes. B. G. 1, 39, 3; id. B. C. 1, 22 fin.; Hor. S. 1, 9, 8 et saep.
Pass. impers.: ne longius ab agmine discedi pateretur, Caes. B. G. 5, 19, 3: ab concilio disceditur, id. ib. 7, 2 fin.: de colloquio discessum, Liv. 32, 40; Caes. B. C. 3, 87 fin.; Tac. A. 6, 44 fin.
- b. Designating the term. ad quem, to go away to any place: in silvas, Caes. B. G. 5, 39, 2: ex fuga in civitates, id. ib. 7, 88 fin.: in castra, id. B. C. 1, 83, 3: in proximos colles, Sall. J. 54 fin.: in loca occulta, id. ib. 56, 3: ad urbem, Verg. A. 12, 184 et saep.: Capreas, Tac. A. 6, 20: ex castris domum, Caes. B. G. 5, 7, 5; cf. simply domum, id. B. C. 1, 13, 3; 3, 87, 3: domos suas, Nep. Them. 4, 2 al.: cubitum, Cic. Rep. 6, 10.
- 2. In partic.
- a. In milit. lang., to march off, march away, decamp: discessit a Brundisio obsessionemque nostrorum omisit, Caes. B. C. 3, 24 fin.: ab Gergovia, id. B. G. 7, 43 fin.: a mari Dyrrhachioque, id. B. C. 3, 44, 1: ab Zama, Sall. J. 61 al.: ex ea parte vici, Caes. B. G. 3, 2, 1: ex hibernis, id. ib. 5, 28, 3: ex eo loco, id. B. C. 3, 30, 7; cf.: ex iis locis cum classe, id. ib. 3, 101 fin.: Tarracone, id. ib. 2, 21, 5 et saep.: dispersi ac dissipati discedunt, Caes. B. G. 5, 58, 3; so absol., id. ib. 5, 53 fin.; 6, 33, 4 et saep.; so milit.: discedere ab signis, to quit the standard, leave the order of battle, Caes. B. G. 5, 16, 1; id. B. C. 1, 44, 4; Liv. 25, 20: qui discedere et abire cœptabant, i. e. to break ranks and go away, Suet. Oth. 11; cf.: ab ordinibus signisque Front. Strat. 1, 5, 3: ab armis, to lay down one’s arms, Caes. B. G. 5, 41, 8; id. B. C. 1, 9, 5; Sall. C. 34, 1; Cic. Phil. 8, 11, 33; Liv. 9, 14 al.
- b. Also in milit. lang., to get away, come away, come off in any manner from the battle (victorious, conquered, wounded, etc.); and sometimes to be translated simply to become, to be, etc.: superiores, Caes. B. C. 1, 47, 1; so, superior, Sall. C. 39, 4: victor, Caes. B. C. 3, 47, 6; cf.: victor ab hoste, Hor. Ep. 1, 10, 37: victus, to be conquered, Sall. C. 49, 2: graviter vulneratus, id. ib. 61, 7 et saep.: aequo proelio, Caes. B. C. 3, 112, 7; cf.: aequa manu, Sall. C. 39, 4: aequo Marte cum Volscis, Liv. 2, 40: sine detrimento, Caes. B. C. 3, 46, 6 et saep.
Pass. impers.: a proelio disceditur, Just. 6, 7, 12.
- (β) Transf. beyond the milit. sphere (freq. into the judicial sphere, on account of its analogy to the former): ut spoliis Sexti Roscii hoc judicio ornati auctique discedant, Cic. Rosc. Am. 3 fin.: superiorem, id. Caecin. 1, 2; so, liberatus, Nep. Phoc. 2, 3: omnium judicio probatus, Cic. Brut. 64, 229: impunita (tanta injuria), id. Verr. 2, 4, 30 et saep.: discessisses non male, Plaut. Stich. 2, 2, 70; cf.: pulchre et probe et praeter spem, Ter. Phorm. 5, 8, 58: aut cum summa gloria aut sine molestia, Cic. Att. 2, 21 fin.; cf.: a judicio capitis maximā gloriā, Nep. Epam. 8 fin.: ita tum discedo ab illo, ut qui se filiam Neget daturum, Ter. And. 1, 1, 121; cf.: si possum discedere, ne causa optima in senatu pereat, Cic. Fam. 2, 16 fin.
- B. Trop.
- 1. In gen., to depart, deviate, swerve from; to leave, forsake, give up: nihil a statu naturae, nihil a dignitate sapientis, Cic. Off. 1, 20, 67: a fide justitiaque, id. ib. 3, 20, 79: longe ab consuetudine mea et cautione ac diligentia, id. Font. 1, 2: a constantia atque a mente, atque a se ipse, id. Div. 2, 55, 114; cf.: a se, id. Brut. 79, 273; id. Fin. 5, 11, 33; 4, 5, 41; id. Tusc. 4, 6, 11: a recta conscientia, Att. ap. Cic. Att. 13, 20: a sua sententia, Caes. B. C. 1, 2, 5: ab officio, id. B. G. 1, 40, 3: ab oppugnatione castrorum, id. B. C. 2, 31, 3 et saep.: a judiciisque causisque, Cic. de Or. 2, 33, 144: a litteris, id. Fam. 9, 26: ab illa acerrima contentione, id. Or. 31: ab illa cavillatione, Quint. 12, 2, 14: a suscepta semel persuasione, id. 12, 2, 26 et saep.
- 2. In partic.
- a. Pregn., to pass away, to vanish, to cease (very rarely): modo audivi, quartanam a te discessisse, had left you, Cic. Att. 8, 6: ex animo memoria alicujus, id. Rep. 6, 9: hostibus spes potiundi oppidi discessit (opp. studium propugnandi accessit), Caes. B. G. 2, 7, 2: ubi hae sollicitudines discessere, Liv. 4, 52 fin.
- b. In alicujus sententiam, in polit. lang., to pass or go over to another’s opinion, Sall. C. 55, 1; Liv. 3, 41; 28, 45; cf. the opp., in alia omnia, Cic. Fam. 10, 12, 3 (v. alius). In like manner: decurritur ad illud extremum atque ultimum SC., quo nisi paene in ipso urbis incendio … numquam ante discessum est, which had never before been resorted to, Caes. B. C. 1, 5, 3; so perh.: ex oratione Caesaris … hanc in opinionem discessi, ut, etc., Cic. Fam. 6, 14 fin.
- c. Ab aliquo, in Cicero’s letters in the sense of to leave out of consideration, i. e. to except: cum a vobis meae salutis auctoribus discesserim, neminem esse, cujus officiis me tam esse devinctum confitear, if I except you, you excepted, Cic. Fam. 1, 9, 18: ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum, id. ib. 6, 12, 2: amoris erga me, cum a fraterno amore domesticoque discessi, tibi primas defero, id. Att. 1, 17, 5.
Note: Once in the part. perf.: custodibus discessis, Cael. ap. Prisc. p. 869 P.
discentĭa, ae, f. [disco], a learning (late Lat.), Tert. Anim. 23 and 24.
disceptātĭo, ōnis, f. [discepto], a dispute, disputation, debate, discussion, disquisition.
- I. In gen. (good prose in sing. and plur.; cf. for syn.: controversia, concertatio, altercatio, contentio, jurgium, rixa, disputatio): cum quibus omnis fere nobis disceptatio contentioque est, Cic. Div. 2, 72, 150: non disceptatio modo, sed etiam altercatio, Liv. 38, 32; so absol., Cic. Off. 1, 11, 34; id. Deiot. 2, 5: rationum et firmamentorum contentio adducit in angustum disceptationem, id. Part. Or. 30, 104; Liv. 27, 5; 32, 40; Quint. 3, 11, 11; 7, 5, 2 al.: lator ipse legis, cum esset controversia nulla facti, juris tamen disceptationem esse voluit, Cic. Mil. 9, 23; so, juris, Quint. 3, 6, 82: forenses judiciorum aut deliberationum, Cic. de Or. 1, 6, 22; cf. Quint. 2, 4, 24: judicationum, id. 3, 11, 19 et saep.: verborum (opp.: directa denuntiatio belli), Liv. 21, 19: cogitationum, Vulg. Rom. 14, 1.
- II. Esp., a decision, judicial award, judgment (very rare): arbitrorum (coupled with publica judicia), Quint. 11, 1, 43: praetoris, Dig. 2, 15, 8, § 24.
disceptātor, ōris, m. [discepto], an umpire, arbitrator, judge: disceptator id est rei sententiaeque moderator, Cic. Part. Or. 3, 10: IVRIS DISCEPTATOR, QVI PRIVATA IVDICET IVDICARIVE IVBEAT, PRAETOR ESTO, id. Leg. 3, 3, 8: nec vero quisquam privatus erat disceptator aut arbiter litis, id. Rep. 5, 2; cf. id. Cael. 15; Plaut. Most. 5, 2, 16; Cic. Fl. 38, 97; id. Agr. 1, 7 fin.; id. Fam. 13, 26, 2; * Caes. B. G. 7, 37, 5; Liv. 1, 50; 8, 23; Asin. Pollio ap. Quint. 9, 4, 132 al.
disceptātrix, īcis, f. [disceptator], a female umpire, arbitrator, judge (very rare): dialectica veri et falsi quasi disceptatrix et judex, * Cic. Ac. 2, 28, 91; Lampr. Commod. 5.
discepto, āvi, ātum, 1, v. a. [dis and capio].
- I. Jurid. t. t. (lit., to seize hold of and separate; hence, to stop the dispute), to decide, determine, judge a controversy, = dijudicare (cf.: dissero, disputo; good prose, but rare): res juste sapienterque, Cic. Mil. 9: hanc causam si in foro dicerem eodem audiente et disceptante te, id. Deiot. 2, 6; cf.: ipso exercitu disceptante, Liv. 5, 4: jus dicebat disceptabatque controversias, id. 41, 20; cf.: controversias inter se jure ac judicio, aut … bello, id. 38, 38 fin.: inter populum Carthaginiensem et regem in re praesenti, id. 34, 62 fin.: inter amicos, Plin. Ep. 7, 15, 2. al.: FETIALES BELLA DISCEPTANTO, i. e. to decide between peace and war, Cic. Leg. 2, 9.
- * B. Beyond the judic. sphere: cum Academici eorum controversias disceptarent, Cic. Tusc. 4, 3, 6.
Far more freq.,.
- II. Transf., of the parties themselves: to debate, dispute, discuss, strive.
- (α) With de: de controversiis jure apud se potius, quam inter se armis disceptare, Caes. B. G. 3, 107 fin.; cf.: de controversiis suis jure potius quam bello, Sall. J. 21 fin.; and see under β: non de aliquo crimine sed de publico jure, Cic. Balb. 28, 64; cf.: de foederum jure verbis, Liv. 21, 19: de jure vectigalium, id. 34, 62: de cunctis negotiis inter se, Sall. J. 11, 2 al.
Ellipt.: damni (i. e. de actione damni) disceptare, Dig. 48, 19, 28, § 12.
Pass. impers.: quanto periculo de jure publico disceptaretur armis, Cic. Fam. 4, 14, 2; 6, 1, 5: quorum de re, id. de Or. 2, 43, 183: de omnibus condicionibus, Caes. B. C. 1, 24 fin.: de agro cum regis legatis, Liv. 34, 62 al.
With ob: ob rem pecuniariam cum aliquo, Tac. A. 6, 5.
With ad: ad aliquem, Liv. 8, 23.
- (β) Absol.: erat non jure, non legibus, non disceptando decertandum, Cic. Planc. 36; so, cum palaestritis aequo jure, id. Verr. 2, 2, 15; cf.: jure potius quam bellum gerere, Hirt. B. G. 85 fin.: armis, Tac. A. 2, 65.
Pass. impers.: ut coram imperatore, sicut inter Marcellum Siculosque disceptatum fuerat, disceptaretur, Liv. 26, 33; cf. id. 38, 35.
Abl. absol.: multum invicem disceptato, Tac. A. 15, 14.
- * B. With inanimate subjects: in uno proelio omnis fortuna rei publicae disceptat, depends upon, is at stake, Cic. Fam. 10, 10.
discernenter, adv., with a distinction, etc.; v. discerno, P. a. fin.
* discernĭbĭlis, e, adj. [discerno], that may be distinguished, discernible: similitudo, Aug. Enchir. 90.
discernĭcŭlum, i, n. [discerno].
- * I. The bodkin in a woman’s head-dress, which parted the hair, a hair-bodkin, Lucil. ap. Non. 35, 31; cf. Varr. L. L. 5, § 129.
- * II. Trop., a difference: coloris, Gell. 17, 15, 4; Ambros. Apol. Dav. Alt. 4, 26.
dis-cerno, crēvi, crētum, 3, v. a., to separate, set apart.
- I. Lit., to separate, part, divide (freq. since the Aug. per.): equas, ne inter se pugnare possint, Varr. R. R. 2, 7, 10: ordines (preceded by senatus a populo secretus), Liv. 34, 54: lignum a carnibus, Plin. 13, 4, 7, § 33: Lusitaniam a Baetica, id. 4, 21, 35, § 116: neque mons erat, qui fines eorum discerneret, i. e. to mark out, determine, Sall. J. 79, 3; cf. poet.: (saxum) telas auro, to interweave with gold, Verg. A. 4, 264; 11, 75: haec ipsa fortuna huc illucve discernit, divides, distributes, Cels. 7, 3.
In the part. perf., divided, separated: duae urbes, magno inter se spatio discretae, Liv. 27, 39 fin.; cf.: Peraea a ceteris Judaeis Jordane amne, Plin. 5, 14, 15, § 70: Philippus mari tantum Ionio discretus, Liv. 23, 33; so, sol tanto intervallo, Plin. 2, 11, 8, § 50: uxor velo, id. Ep. 4, 19, 3: ager saxo, Stat. Th. 5, 559: decurias pluribus nominibus, Plin. 33, 2, 7, § 31 et saep.
Of the hair, parted: discretaque collo Caesaries, Grat. Cyn. 272: divisa discretaque tellus, divided and separated, Lucr. 5, 1441: tellus (opp. permixta), id. 691: ubi discretas insula rumpit aquas, Ov. F. 2, 194: sedes piorum, set apart, retired, Hor. C. 2, 13, 23: quae cum sint turpissima discreta ac separata, turpius junguntur, Plin. Ep. 2, 6 fin.: septem discretus in ostia Nilus, Ov. M. 5, 324 (for which: septem digestum in cornua Nilum, id. ib. 9, 774); cf. Quint. 7, 1, 1.
- II. Trop.
- A. To separate things according to their different qualities, to distinguish between, discern (freq. and class.): alba et atra, Cic. Tusc. 5, 39, 114: discernere et dispicere insidiatorem et petitum insidiis, Liv. 40, 10: jus et injuriam, Tac. A. 2, 66: probanda atque improbanda, Quint. 2, 2, 11: fas atque nefas, Hor. C. 1, 18, 11 et saep.: id quod visum erit a falso, Cic. Ac. 2, 8, 25: pantheras a pardis solo candore, Plin. 8, 17, 23, § 63 et saep.: verba discerni articulatim, Lucr. 4, 555: suos, * Caes. B. G. 7, 75: piceam visu, Plin. 16, 10, 18, § 40: temperantiam duobus modis, Cic. Part. Or. 22, 77 et saep.: animus discernit, quid sit ejusdem generis, quid alterius, id. Univ. 8: pecuniae an famae minus parceret haud facile dis cerneres, Sall. C. 25, 3; so with an, Tac. A. 5, 6; id. H. 3, 28; Suet. Calig. 25; cf.: nec discernatur, jussu injussu imperatoris pugnent, Liv. 8, 34 fin.
- B. To determine, settle: limes agro positus litem ut discerneret arvis, Verg. A. 12, 898: discerne causam meam, Vulg. Psa. 42, 1.
- C. To except, omit, Amm. 14, 8, 7.
Hence,
- * 1. discernen-ter, adv., with a distinction, Cael. Aur. Tard. 1, 4, no. 81.
- 2. discrētim, adv., separately, distinctly, App. M. 6, p. 173: singillatim ac discretim, id. Flor. 9, p. 347: adoriri, Amm. 29, 6: tradi, id. 28, 1; Hilar. in Psa. 138, 23.
dis-cerpo, psi, ptum, 3, v. a. [carpo], to pluck or tear in pieces, to rend, to mangle (class.).
- I. Lit.: animus nec secerni nec dividi nec discerpi nec distrahi potest, Cic. Tusc. 1, 29, 71; cf. id. N. D. 1, 11, 27: inter orgia Bacchi discerptum iuvenem sparsere per agros, Verg. G. 4, 522: aliquem, Liv. 1, 16; Suet. Caes. 17: semiustum cadaver (canes), id. Dom. 15: membra gruis, Hor. S. 2, 8, 86 et saep.: in parvas partīs aurum, Lucr. 2, 829; Vulg. Judic. 4, 6 al.
- B. Transf., to scatter, disperse, destroy: quae cuncta aërii discerpunt irrita venti, Cat. 64, 142; cf. Verg. A. 9, 313.
- II. Trop.
- A. In gen.: divulsa et quasi discerpta contrectare, Cic. de Or. 3, 6, 24: rem quae proposita est, quasi in membra, id. Top. 5, 28.
- B. In partic. (like carpo, II. B.; concerpo, II.), to tear in pieces with words, to revile: me infestis dictis, Cat. 66, 73; cf.: lacerare carmina, Ov. P. 4, 16, 1.
discerptĭo, ōnis, f. [discerpo], a tearing in pieces, rending: discerptiones eorum, Vulg. 4 Esdr. 12, 32: juris humani, Liv. 41, 24, 10 Madvig. (al. dissertio).
discessĭo, ōnis, f. [discedo].
- I. (Very rarely), a separation of married persons, Ter. And. 3, 3, 36; of the people into parties (with seditio), Gell. 2, 12: stellarum et discessiones et coetus, separations and conjunctions, id. 14, 1, 8; cf.: plebei a patribus, et aliae dissensiones, Sall. H. Fragm. 1, 9 Dietsch.
- II. A going away, departure, removal.
- A. In gen. (very rarely; cf. discessus): Nonanus desolatus aliorum discessione, Tac. A. 1, 30 fin.: necessaria, Macr. S. 1, 5, 3.
Far more freq.,
- B. In partic.
- 1. Polit. t. t., a going over to any one in voting: senatusconsultum de supplicatione per discessionem fecit, Cic. Phil. 3, 9 fin.; Tac. A. 6, 12; Suet. Tib. 31; cf. Varr. ap. Gell. 14, 7, 12.
Esp.: discessionem facere, to make a division, i. e. to get the vote of the house by dividing it, Cic. Phil. 14, 7 fin.; Hirt. B. G. 8, 52 fin.; 8, 53; Cic. Sest. 34, 74; Tac. A. 3, 69 fin. al.
- 2. In the church, a separation, schism (eccl. Lat.), Vulg. Act. 21, 21; id. 2 Thes. 2, 3.
1. discessus, a, um, Part., from discedo.
2. discessus, ūs, m. [discedo].
- I. A going asunder, separation, opening (very rare): caeli, i. e. lightning, Cic. Div. 2, 28, 60: est interitus quasi discessus et secretio ac diremptus earum partium, quae ante interitum junctione aliqua tenebantur, id. Tusc. 1, 29, 71.
- II. A going away, departure, removal.
- A. In gen. (class.): ut me levarat tuus adventus, sic discessus afflixit, Cic. Att. 12, 50: subitus (with praeceps profectio), Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 6: ab urbe, Cic. ib. 8, 3, 3: praeclarus e vita, id. Div. 1, 23, 47; cf. id. de Sen. 23: latronis, id. Phil. 5, 11, 30; cf. ceterorum, id. Cat. 1, 3, 7: legatorum, Caes. B. G. 7, 5 fin.: discessu mugire boves, Verg. A. 8, 215 al.
In plur.: solis accessus discessusque, Cic. N. D. 2, 7, 19.
- B. In partic.
- 1. In milit. lang., a marching away, marching off, decamping, Caes. B. G. 2, 14, 1; 4, 4, 6; 7, 20, 1 et saep.; Tac. A. 2, 44; Front. Strat. 1, 1, 9; 1, 5, 25 al.
- 2. In Cic. applied to his banishment from Rome: cum, discessu meo, religionum jura polluta sunt, Cic. Leg. 2, 17, 42 (cf. absum); so id. de domo 32, 85.
† discĕus, i, m., = δίσκος (a quoit), a sort of comet shaped like a quoit, Plin. 2, 25, 22, § 89.