Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

dis-cēdo, cessi, cessum, 3 (perf. sync. discesti, Plaut. As. 2, 1, 3), v. n.

  1. I. (With the notion of dis predominating.)
    1. A. To part asunder, divide, separate (rare but class.; cf.: linquo, relinquo, desero, desum, destituo, deficio).
      1. 1. Lit.: cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus, Cic. Off. 3, 9: caelum, opens, id. Div. 1, 43, 97; 1, 44, 99, i. e. clears off, Verg. A. 9, 20 (this last is quoted in Sen. Q. N. 7, 20): sulcus vomere, Luc. 6, 382: VT SODALITATES DECVRIATIQVE DISCEDERENT, SC. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5; cf.: cum discedere populum jussissent tribuni, Liv. 3, 11: populus ex contione, Sall. J. 34 fin.: armati in latitudinem, Sisenn. ap. Non. 99, 7: in duas partes, Sall. J. 13, 1: in partes, Tac. A. 1, 49; cf.: in manipulos, id. ib. 1, 34: fumus in auras, Lucr. 3, 436: ad semina rerum, id. 2, 833: palus multos discessit in amnes, Luc. 6, 360: citius paterer caput hoc discedere collo, Prop. 2, 6, 7.
      2. 2. Trop.: divisio in tres partes, Quint. 12, 10, 58: haec in duo genera, id. 3, 6, 86.
    2. B. To part from one’s connection with one, i. e. to leave, forsake, desert (rare but class.).
      With a or ab: uxor a Dolabella discessit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6: ab amicis in re publica peccantibus, Cic. Lael. 12, 42: ab amicis, id. ib. 20, 75: a nobis, Caes. B. C. 3, 60, 3: milites in itinere ab eo discedunt, id. ib. 1, 12, 2: a Perseo, Liv. 43, 6.
  2. II. (With the notion of cedere predominating.) To depart from any place or person, to go away from, to leave (cf.: proficiscor, abeo; so most frequently in all periods and sorts of composition).
    1. A. Lit.
      1. 1. In gen.: constr. with ab, ex, or absol., rarely with de
        With ab: cum discesti ab hero, atque abisti ad forum, Plaut. As. 2, 1, 3; so with abire, id. ib. 3, 3, 13; Cic. Att. 7, 2 fin.: quod legati eorum paulo ante a Caesare discesserant, Caes. B. G. 4, 12, 1: ab suis, id. ib. 5, 3, 6: ab exercitu, id. ib. 7, 9, 1; id. B. C. 1, 9, 3 et saep.: a senis latere numquam, Cic. Lael. 1, 1: a vallo, Caes. B. C. 3, 37, 3: ab loco, id. ib. 5, 34, 1: a litore, id. ib. 5, 8 fin. et saep.
        With ex: non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse, Cic. Phil. 8, 7, 21: ex contione, Caes. B. C. 2, 33, 2: e medio, Suet. Caes. 1: e patria, Ov. Tr. 1, 3, 85 et saep.
        With de: de foro, Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147; 2, 4, 22, § 49; id. Rosc. Am. 29, 79: de colloquio, Liv. 32, 40.
        With abl. without a prep.: templo, Ov. M. 1, 381: finibus Ausoniae, id. Tr. 1, 3, 5: lecto, id. H. 1, 81: Tarracone, Caes. B. C. 2, 21, 5: Capua, Cic. Att. 7, 21.
        Absol.: ille discessit, ego somno solutus sum, Cic. Rep. 6, 26 fin.; so, Caes. B. G. 1, 39, 3; id. B. C. 1, 22 fin.; Hor. S. 1, 9, 8 et saep.
        Pass. impers.: ne longius ab agmine discedi pateretur, Caes. B. G. 5, 19, 3: ab concilio disceditur, id. ib. 7, 2 fin.: de colloquio discessum, Liv. 32, 40; Caes. B. C. 3, 87 fin.; Tac. A. 6, 44 fin.
        1. b. Designating the term. ad quem, to go away to any place: in silvas, Caes. B. G. 5, 39, 2: ex fuga in civitates, id. ib. 7, 88 fin.: in castra, id. B. C. 1, 83, 3: in proximos colles, Sall. J. 54 fin.: in loca occulta, id. ib. 56, 3: ad urbem, Verg. A. 12, 184 et saep.: Capreas, Tac. A. 6, 20: ex castris domum, Caes. B. G. 5, 7, 5; cf. simply domum, id. B. C. 1, 13, 3; 3, 87, 3: domos suas, Nep. Them. 4, 2 al.: cubitum, Cic. Rep. 6, 10.
      2. 2. In partic.
        1. a. In milit. lang., to march off, march away, decamp: discessit a Brundisio obsessionemque nostrorum omisit, Caes. B. C. 3, 24 fin.: ab Gergovia, id. B. G. 7, 43 fin.: a mari Dyrrhachioque, id. B. C. 3, 44, 1: ab Zama, Sall. J. 61 al.: ex ea parte vici, Caes. B. G. 3, 2, 1: ex hibernis, id. ib. 5, 28, 3: ex eo loco, id. B. C. 3, 30, 7; cf.: ex iis locis cum classe, id. ib. 3, 101 fin.: Tarracone, id. ib. 2, 21, 5 et saep.: dispersi ac dissipati discedunt, Caes. B. G. 5, 58, 3; so absol., id. ib. 5, 53 fin.; 6, 33, 4 et saep.; so milit.: discedere ab signis, to quit the standard, leave the order of battle, Caes. B. G. 5, 16, 1; id. B. C. 1, 44, 4; Liv. 25, 20: qui discedere et abire cœptabant, i. e. to break ranks and go away, Suet. Oth. 11; cf.: ab ordinibus signisque Front. Strat. 1, 5, 3: ab armis, to lay down one’s arms, Caes. B. G. 5, 41, 8; id. B. C. 1, 9, 5; Sall. C. 34, 1; Cic. Phil. 8, 11, 33; Liv. 9, 14 al.
        2. b. Also in milit. lang., to get away, come away, come off in any manner from the battle (victorious, conquered, wounded, etc.); and sometimes to be translated simply to become, to be, etc.: superiores, Caes. B. C. 1, 47, 1; so, superior, Sall. C. 39, 4: victor, Caes. B. C. 3, 47, 6; cf.: victor ab hoste, Hor. Ep. 1, 10, 37: victus, to be conquered, Sall. C. 49, 2: graviter vulneratus, id. ib. 61, 7 et saep.: aequo proelio, Caes. B. C. 3, 112, 7; cf.: aequa manu, Sall. C. 39, 4: aequo Marte cum Volscis, Liv. 2, 40: sine detrimento, Caes. B. C. 3, 46, 6 et saep.
          Pass. impers.: a proelio disceditur, Just. 6, 7, 12.
          1. (β) Transf. beyond the milit. sphere (freq. into the judicial sphere, on account of its analogy to the former): ut spoliis Sexti Roscii hoc judicio ornati auctique discedant, Cic. Rosc. Am. 3 fin.: superiorem, id. Caecin. 1, 2; so, liberatus, Nep. Phoc. 2, 3: omnium judicio probatus, Cic. Brut. 64, 229: impunita (tanta injuria), id. Verr. 2, 4, 30 et saep.: discessisses non male, Plaut. Stich. 2, 2, 70; cf.: pulchre et probe et praeter spem, Ter. Phorm. 5, 8, 58: aut cum summa gloria aut sine molestia, Cic. Att. 2, 21 fin.; cf.: a judicio capitis maximā gloriā, Nep. Epam. 8 fin.: ita tum discedo ab illo, ut qui se filiam Neget daturum, Ter. And. 1, 1, 121; cf.: si possum discedere, ne causa optima in senatu pereat, Cic. Fam. 2, 16 fin.
    2. B. Trop.
      1. 1. In gen., to depart, deviate, swerve from; to leave, forsake, give up: nihil a statu naturae, nihil a dignitate sapientis, Cic. Off. 1, 20, 67: a fide justitiaque, id. ib. 3, 20, 79: longe ab consuetudine mea et cautione ac diligentia, id. Font. 1, 2: a constantia atque a mente, atque a se ipse, id. Div. 2, 55, 114; cf.: a se, id. Brut. 79, 273; id. Fin. 5, 11, 33; 4, 5, 41; id. Tusc. 4, 6, 11: a recta conscientia, Att. ap. Cic. Att. 13, 20: a sua sententia, Caes. B. C. 1, 2, 5: ab officio, id. B. G. 1, 40, 3: ab oppugnatione castrorum, id. B. C. 2, 31, 3 et saep.: a judiciisque causisque, Cic. de Or. 2, 33, 144: a litteris, id. Fam. 9, 26: ab illa acerrima contentione, id. Or. 31: ab illa cavillatione, Quint. 12, 2, 14: a suscepta semel persuasione, id. 12, 2, 26 et saep.
      2. 2. In partic.
        1. a. Pregn., to pass away, to vanish, to cease (very rarely): modo audivi, quartanam a te discessisse, had left you, Cic. Att. 8, 6: ex animo memoria alicujus, id. Rep. 6, 9: hostibus spes potiundi oppidi discessit (opp. studium propugnandi accessit), Caes. B. G. 2, 7, 2: ubi hae sollicitudines discessere, Liv. 4, 52 fin.
        2. b. In alicujus sententiam, in polit. lang., to pass or go over to another’s opinion, Sall. C. 55, 1; Liv. 3, 41; 28, 45; cf. the opp., in alia omnia, Cic. Fam. 10, 12, 3 (v. alius). In like manner: decurritur ad illud extremum atque ultimum SC., quo nisi paene in ipso urbis incendionumquam ante discessum est, which had never before been resorted to, Caes. B. C. 1, 5, 3; so perh.: ex oratione Caesarishanc in opinionem discessi, ut, etc., Cic. Fam. 6, 14 fin.
        3. c. Ab aliquo, in Cicero’s letters in the sense of to leave out of consideration, i. e. to except: cum a vobis meae salutis auctoribus discesserim, neminem esse, cujus officiis me tam esse devinctum confitear, if I except you, you excepted, Cic. Fam. 1, 9, 18: ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum, id. ib. 6, 12, 2: amoris erga me, cum a fraterno amore domesticoque discessi, tibi primas defero, id. Att. 1, 17, 5.
          Note: Once in the part. perf.: custodibus discessis, Cael. ap. Prisc. p. 869 P.

discentĭa, ae, f. [disco], a learning (late Lat.), Tert. Anim. 23 and 24.

disceptātĭo, ōnis, f. [discepto], a dispute, disputation, debate, discussion, disquisition.

  1. I. In gen. (good prose in sing. and plur.; cf. for syn.: controversia, concertatio, altercatio, contentio, jurgium, rixa, disputatio): cum quibus omnis fere nobis disceptatio contentioque est, Cic. Div. 2, 72, 150: non disceptatio modo, sed etiam altercatio, Liv. 38, 32; so absol., Cic. Off. 1, 11, 34; id. Deiot. 2, 5: rationum et firmamentorum contentio adducit in angustum disceptationem, id. Part. Or. 30, 104; Liv. 27, 5; 32, 40; Quint. 3, 11, 11; 7, 5, 2 al.: lator ipse legis, cum esset controversia nulla facti, juris tamen disceptationem esse voluit, Cic. Mil. 9, 23; so, juris, Quint. 3, 6, 82: forenses judiciorum aut deliberationum, Cic. de Or. 1, 6, 22; cf. Quint. 2, 4, 24: judicationum, id. 3, 11, 19 et saep.: verborum (opp.: directa denuntiatio belli), Liv. 21, 19: cogitationum, Vulg. Rom. 14, 1.
  2. II. Esp., a decision, judicial award, judgment (very rare): arbitrorum (coupled with publica judicia), Quint. 11, 1, 43: praetoris, Dig. 2, 15, 8, § 24.

disceptātor, ōris, m. [discepto], an umpire, arbitrator, judge: disceptator id est rei sententiaeque moderator, Cic. Part. Or. 3, 10: IVRIS DISCEPTATOR, QVI PRIVATA IVDICET IVDICARIVE IVBEAT, PRAETOR ESTO, id. Leg. 3, 3, 8: nec vero quisquam privatus erat disceptator aut arbiter litis, id. Rep. 5, 2; cf. id. Cael. 15; Plaut. Most. 5, 2, 16; Cic. Fl. 38, 97; id. Agr. 1, 7 fin.; id. Fam. 13, 26, 2; * Caes. B. G. 7, 37, 5; Liv. 1, 50; 8, 23; Asin. Pollio ap. Quint. 9, 4, 132 al.

disceptātrix, īcis, f. [disceptator], a female umpire, arbitrator, judge (very rare): dialectica veri et falsi quasi disceptatrix et judex, * Cic. Ac. 2, 28, 91; Lampr. Commod. 5.

discepto, āvi, ātum, 1, v. a. [dis and capio].

  1. I. Jurid. t. t. (lit., to seize hold of and separate; hence, to stop the dispute), to decide, determine, judge a controversy, = dijudicare (cf.: dissero, disputo; good prose, but rare): res juste sapienterque, Cic. Mil. 9: hanc causam si in foro dicerem eodem audiente et disceptante te, id. Deiot. 2, 6; cf.: ipso exercitu disceptante, Liv. 5, 4: jus dicebat disceptabatque controversias, id. 41, 20; cf.: controversias inter se jure ac judicio, autbello, id. 38, 38 fin.: inter populum Carthaginiensem et regem in re praesenti, id. 34, 62 fin.: inter amicos, Plin. Ep. 7, 15, 2. al.: FETIALES BELLA DISCEPTANTO, i. e. to decide between peace and war, Cic. Leg. 2, 9.
    1. * B. Beyond the judic. sphere: cum Academici eorum controversias disceptarent, Cic. Tusc. 4, 3, 6.
      Far more freq.,.
  2. II. Transf., of the parties themselves: to debate, dispute, discuss, strive.
          1. (α) With de: de controversiis jure apud se potius, quam inter se armis disceptare, Caes. B. G. 3, 107 fin.; cf.: de controversiis suis jure potius quam bello, Sall. J. 21 fin.; and see under β: non de aliquo crimine sed de publico jure, Cic. Balb. 28, 64; cf.: de foederum jure verbis, Liv. 21, 19: de jure vectigalium, id. 34, 62: de cunctis negotiis inter se, Sall. J. 11, 2 al.
            Ellipt.: damni (i. e. de actione damni) disceptare, Dig. 48, 19, 28, § 12.
            Pass. impers.: quanto periculo de jure publico disceptaretur armis, Cic. Fam. 4, 14, 2; 6, 1, 5: quorum de re, id. de Or. 2, 43, 183: de omnibus condicionibus, Caes. B. C. 1, 24 fin.: de agro cum regis legatis, Liv. 34, 62 al.
            With ob: ob rem pecuniariam cum aliquo, Tac. A. 6, 5.
            With ad: ad aliquem, Liv. 8, 23.
          2. (β) Absol.: erat non jure, non legibus, non disceptando decertandum, Cic. Planc. 36; so, cum palaestritis aequo jure, id. Verr. 2, 2, 15; cf.: jure potius quam bellum gerere, Hirt. B. G. 85 fin.: armis, Tac. A. 2, 65.
            Pass. impers.: ut coram imperatore, sicut inter Marcellum Siculosque disceptatum fuerat, disceptaretur, Liv. 26, 33; cf. id. 38, 35.
            Abl. absol.: multum invicem disceptato, Tac. A. 15, 14.
    1. * B. With inanimate subjects: in uno proelio omnis fortuna rei publicae disceptat, depends upon, is at stake, Cic. Fam. 10, 10.

discernenter, adv., with a distinction, etc.; v. discerno, P. a. fin.

* discernĭbĭlis, e, adj. [discerno], that may be distinguished, discernible: similitudo, Aug. Enchir. 90.

discernĭcŭlum, i, n. [discerno].

  1. * I. The bodkin in a woman’s head-dress, which parted the hair, a hair-bodkin, Lucil. ap. Non. 35, 31; cf. Varr. L. L. 5, § 129.
  2. * II. Trop., a difference: coloris, Gell. 17, 15, 4; Ambros. Apol. Dav. Alt. 4, 26.

dis-cerno, crēvi, crētum, 3, v. a., to separate, set apart.

  1. I. Lit., to separate, part, divide (freq. since the Aug. per.): equas, ne inter se pugnare possint, Varr. R. R. 2, 7, 10: ordines (preceded by senatus a populo secretus), Liv. 34, 54: lignum a carnibus, Plin. 13, 4, 7, § 33: Lusitaniam a Baetica, id. 4, 21, 35, § 116: neque mons erat, qui fines eorum discerneret, i. e. to mark out, determine, Sall. J. 79, 3; cf. poet.: (saxum) telas auro, to interweave with gold, Verg. A. 4, 264; 11, 75: haec ipsa fortuna huc illucve discernit, divides, distributes, Cels. 7, 3.
    In the part. perf., divided, separated: duae urbes, magno inter se spatio discretae, Liv. 27, 39 fin.; cf.: Peraea a ceteris Judaeis Jordane amne, Plin. 5, 14, 15, § 70: Philippus mari tantum Ionio discretus, Liv. 23, 33; so, sol tanto intervallo, Plin. 2, 11, 8, § 50: uxor velo, id. Ep. 4, 19, 3: ager saxo, Stat. Th. 5, 559: decurias pluribus nominibus, Plin. 33, 2, 7, § 31 et saep.
    Of the hair, parted: discretaque collo Caesaries, Grat. Cyn. 272: divisa discretaque tellus, divided and separated, Lucr. 5, 1441: tellus (opp. permixta), id. 691: ubi discretas insula rumpit aquas, Ov. F. 2, 194: sedes piorum, set apart, retired, Hor. C. 2, 13, 23: quae cum sint turpissima discreta ac separata, turpius junguntur, Plin. Ep. 2, 6 fin.: septem discretus in ostia Nilus, Ov. M. 5, 324 (for which: septem digestum in cornua Nilum, id. ib. 9, 774); cf. Quint. 7, 1, 1.
  2. II. Trop.
    1. A. To separate things according to their different qualities, to distinguish between, discern (freq. and class.): alba et atra, Cic. Tusc. 5, 39, 114: discernere et dispicere insidiatorem et petitum insidiis, Liv. 40, 10: jus et injuriam, Tac. A. 2, 66: probanda atque improbanda, Quint. 2, 2, 11: fas atque nefas, Hor. C. 1, 18, 11 et saep.: id quod visum erit a falso, Cic. Ac. 2, 8, 25: pantheras a pardis solo candore, Plin. 8, 17, 23, § 63 et saep.: verba discerni articulatim, Lucr. 4, 555: suos, * Caes. B. G. 7, 75: piceam visu, Plin. 16, 10, 18, § 40: temperantiam duobus modis, Cic. Part. Or. 22, 77 et saep.: animus discernit, quid sit ejusdem generis, quid alterius, id. Univ. 8: pecuniae an famae minus parceret haud facile dis cerneres, Sall. C. 25, 3; so with an, Tac. A. 5, 6; id. H. 3, 28; Suet. Calig. 25; cf.: nec discernatur, jussu injussu imperatoris pugnent, Liv. 8, 34 fin.
    2. B. To determine, settle: limes agro positus litem ut discerneret arvis, Verg. A. 12, 898: discerne causam meam, Vulg. Psa. 42, 1.
    3. C. To except, omit, Amm. 14, 8, 7.
      Hence,
      1. * 1. discernen-ter, adv., with a distinction, Cael. Aur. Tard. 1, 4, no. 81.
      2. 2. discrētim, adv., separately, distinctly, App. M. 6, p. 173: singillatim ac discretim, id. Flor. 9, p. 347: adoriri, Amm. 29, 6: tradi, id. 28, 1; Hilar. in Psa. 138, 23.

dis-cerpo, psi, ptum, 3, v. a. [carpo], to pluck or tear in pieces, to rend, to mangle (class.).

  1. I. Lit.: animus nec secerni nec dividi nec discerpi nec distrahi potest, Cic. Tusc. 1, 29, 71; cf. id. N. D. 1, 11, 27: inter orgia Bacchi discerptum iuvenem sparsere per agros, Verg. G. 4, 522: aliquem, Liv. 1, 16; Suet. Caes. 17: semiustum cadaver (canes), id. Dom. 15: membra gruis, Hor. S. 2, 8, 86 et saep.: in parvas partīs aurum, Lucr. 2, 829; Vulg. Judic. 4, 6 al.
    1. B. Transf., to scatter, disperse, destroy: quae cuncta aërii discerpunt irrita venti, Cat. 64, 142; cf. Verg. A. 9, 313.
  2. II. Trop.
    1. A. In gen.: divulsa et quasi discerpta contrectare, Cic. de Or. 3, 6, 24: rem quae proposita est, quasi in membra, id. Top. 5, 28.
    2. B. In partic. (like carpo, II. B.; concerpo, II.), to tear in pieces with words, to revile: me infestis dictis, Cat. 66, 73; cf.: lacerare carmina, Ov. P. 4, 16, 1.

discerptĭo, ōnis, f. [discerpo], a tearing in pieces, rending: discerptiones eorum, Vulg. 4 Esdr. 12, 32: juris humani, Liv. 41, 24, 10 Madvig. (al. dissertio).

discessĭo, ōnis, f. [discedo].

  1. I. (Very rarely), a separation of married persons, Ter. And. 3, 3, 36; of the people into parties (with seditio), Gell. 2, 12: stellarum et discessiones et coetus, separations and conjunctions, id. 14, 1, 8; cf.: plebei a patribus, et aliae dissensiones, Sall. H. Fragm. 1, 9 Dietsch.
  2. II. A going away, departure, removal.
    1. A. In gen. (very rarely; cf. discessus): Nonanus desolatus aliorum discessione, Tac. A. 1, 30 fin.: necessaria, Macr. S. 1, 5, 3.
      Far more freq.,
    2. B. In partic.
      1. 1. Polit. t. t., a going over to any one in voting: senatusconsultum de supplicatione per discessionem fecit, Cic. Phil. 3, 9 fin.; Tac. A. 6, 12; Suet. Tib. 31; cf. Varr. ap. Gell. 14, 7, 12.
        Esp.: discessionem facere, to make a division, i. e. to get the vote of the house by dividing it, Cic. Phil. 14, 7 fin.; Hirt. B. G. 8, 52 fin.; 8, 53; Cic. Sest. 34, 74; Tac. A. 3, 69 fin. al.
      2. 2. In the church, a separation, schism (eccl. Lat.), Vulg. Act. 21, 21; id. 2 Thes. 2, 3.

1. discessus, a, um, Part., from discedo.

2. discessus, ūs, m. [discedo].

  1. I. A going asunder, separation, opening (very rare): caeli, i. e. lightning, Cic. Div. 2, 28, 60: est interitus quasi discessus et secretio ac diremptus earum partium, quae ante interitum junctione aliqua tenebantur, id. Tusc. 1, 29, 71.
  2. II. A going away, departure, removal.
    1. A. In gen. (class.): ut me levarat tuus adventus, sic discessus afflixit, Cic. Att. 12, 50: subitus (with praeceps profectio), Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 6: ab urbe, Cic. ib. 8, 3, 3: praeclarus e vita, id. Div. 1, 23, 47; cf. id. de Sen. 23: latronis, id. Phil. 5, 11, 30; cf. ceterorum, id. Cat. 1, 3, 7: legatorum, Caes. B. G. 7, 5 fin.: discessu mugire boves, Verg. A. 8, 215 al.
      In plur.: solis accessus discessusque, Cic. N. D. 2, 7, 19.
    2. B. In partic.
      1. 1. In milit. lang., a marching away, marching off, decamping, Caes. B. G. 2, 14, 1; 4, 4, 6; 7, 20, 1 et saep.; Tac. A. 2, 44; Front. Strat. 1, 1, 9; 1, 5, 25 al.
      2. 2. In Cic. applied to his banishment from Rome: cum, discessu meo, religionum jura polluta sunt, Cic. Leg. 2, 17, 42 (cf. absum); so id. de domo 32, 85.

discĕus, i, m., = δίσκος (a quoit), a sort of comet shaped like a quoit, Plin. 2, 25, 22, § 89.