Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

dīlĭgens, entis, Part. and P. a., diligent, careful, etc., v. diligo fin.

dīlĭgenter, adv., attentively, carefully, diligently, earnestly; v. diligo, P. a. fin.

dīlĭgentĭa, ae, f. [diligens], carefulness, attentiveness, earnestness, diligence (freq. and class.; cf.: labor, aerumna, opera, industria, assiduitas, sedulitas, studium, cura).

  1. I. In gen.: reliqua sunt in cura, attentione animi, cogitatione, vigilantia, assiduitate, labore; complectar uno verbo, quo saepe jam usi sumus, diligentia, qua una virtute omnes virtutes reliquae continentur, Cic. de Or. 2, 35, 150 (v. the whole chapter in connection).
          1. (α) With praepp.: pro mea summa in re publica diligentia, Cic. Mur. 40, 86: in controversia, id. Att. 2, 15, 4: in verbis, Quint. 4, 2, 117: diligentia tua in retractandis operibus, Plin. Ep. 9, 35, 2: circa proprietatem, Quint. 8, 3, 87: circa istum lacum, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 62: erga pecuniam alienam, Tac. A. 4, 20: diligentiam adhibere ad rem, Cic. Fam. 16, 9, 3: in rem, id. ib. 16, 6, 1; 16, 9, 4; cf. id. ib. 16, 4, 4.
          2. (β) Absol., Plaut. Capt. 1, 2, 6; id. Rud. 3, 5, 40; Ter. Hec. 2, 2, 21; Cic. Planc. 4, 9; id. Att. 2, 15 fin.; id. de Or. 1, 61, 260; id. Rep. 1, 22 fin.; id. Lael. 16, 60 et saep.; Caes. B. G. 1, 40, 4; 3, 20, 1 et saep.: obscura, Ter. And. prol. 21; cf. inanis, Quint. 5, 11, 30: nimium sollicita, id. 3, 11, 22; 12, 1, 6: sinistra, Plin. Ep. 7, 28 fin.
          3. (γ) Rarely with gen.: sacrorum, the care of, etc., Cic. Rep. 2, 14; cf.: dignitatis commoditatisque, id. Off. 1, 39: mandatorum tuorum, id. Top. 1 fin.: tenuis illa divisionis, Quint. 4, 5, 6: nostri, i. e. affection for us, Symm. Ep. 1, 41: Ecclesiae Dei, Vulg. 1 Tim. 3, 5.
  2. II. In partic., carefulness in household affairs, i. e. economy, frugality, Cic. Off. 2, 24 fin.; Auct. Her. 4, 22, 25; Suet. Galb. 12 fin.
    Plur. (very rare): maritorum inefficaces diligentiae, precautions, App. M. 9, p. 224, 17.

dīlĭgĭbĭlis, e, adj. [diligo], estimable, amiable, Hier. Phil. 5, 1.

dī-lĭgo, lexi, lectum, 3, v. a. [2. lego]. Prop., to distinguish one by selecting him from others; hence, in gen., to value or esteem highly, to love (v. amo init., and cf. faveo, studeo, foveo, cupio; very freq. and class.).

  1. I. Prop.: nihil est enim virtute amabilius, nihil quod magis alliciat ad diligendum: quippe cum propter virtutem et probitatem etiam eos, quos numquam vidimus, quodam modo diligamus, Cic. Lael. 8, 28; cf. id. ib. 9, 29 sq.; 14, 50; id. Rep. 1, 10 fin.; 1, 12 et saep. (cf. also the passages with diligo which are cited under amo, 1. and 1. colo, II. 2. b.); Caes. B. G. 6, 19 fin.; id. B. C. 1, 61, 3; Suet. Caes. 67; Verg. A. 9, 430; Hor. C. 2, 20, 7 et saep.: satin habes, si feminarum nulla’st, quam aeque diligam? Plaut. Am. 1, 3, 11; cf. id. ib. 3, 3, 18; Verg. A. 1, 344; Hor. C. 2, 5, 17; Suet. Caes. 50; 52; id. Aug. 62 al.: te in germani fratris dilexi loco, Ter. And. 1, 5, 57; cf. Verg. A. 4, 31; Suet. Calig. 24 al.: quem di diligunt, whom the gods favor, denoting a fortunate person, Plaut. Bacch. 4, 7, 18; Ter. And. 5, 6, 9; id. Phorm. 5, 6, 14.
    Prov.: diligitur nemo, nisi cui fortuna secunda est, Ov. P. 2, 3, 23.
  2. II. Transf.
    1. A. Of inanimate objects: fidem est complexus, observantiamque dilexit, Cic. Balb. 28; cf.: Caesaris consilia in re publica, id. Prov. Cons. 10 fin.: benevolentiam, diligentiam, prudentiam mirifice, id. Att. 12, 34 fin.: aviae memoriam, Suet. Vesp. 2: auream mediocritatem, Hor. C. 2, 10, 6: Cypron, id. ib. 1, 30, 2 et saep.
    2. B. Very rarely, of inanimate subjects, to love, choose, affect: montes amant cedrus, larix, etc. … montes et valles diligit abies, Plin. 16, 18, 30, § 73 sq.
    3. * C. With inf. for amare, to do willingly or habitually, to be fond of doing: pira nasci tali solo maxime diligunt, Pall. Febr. 25, 1.
      Hence,
      1. 1. dī-lĭgens, entis, P. a., prop. esteeming, loving; hence, in respect to an inanimate object, careful, assiduous, attentive, diligent, accurate with regard to it, opp. negligens (very freq. and class.).
    1. A. In gen.
          1. (α) With praepp.: qui in re adventitia atque hereditaria tam diligens, tam attentus esset, Cic. Verr. 2, 1, 48; so, in rebus omnibus, id. Lael. 17, 62: in exquirendis temporibus, id. Rep. 2, 14 fin.: in ostentis animadvertendis, id. Div. 1, 42 fin.: in compositione, id. Quint. 10, 1, 79: in philosophia, id. ib. 129: in eloquendo, id. ib. 63: in symmetria, Plin. 34, 8, 19, § 58 al.: ad custodiendum aliquem diligentissimus, Cic. Cat. 1, 8, 19; so, ad reportandum, id. Verr. 2, 4, 3, § 6: ad cetera, Quint. 1, 1, 7: diligentes circa hoc, Plin. 31, 5, 30, § 56: circa aerarium, Eutr. 8, 7.
          2. (β) With gen.: omnis officii diligentissimus, Cic. Cael. 30, 73: veritatis, Nep. Epam. 3: imperii, id. Con. 1, 2: disciplinae, Vell. 1, 6; cf.: litterarum veterum, Gell. 4, 11, 4: compositionis, Quint. 9, 4, 77: aliarum rerum quae vitam instruunt, Sen. Vit. Beat. 3, 3: temperamenti, Plin. Pan. 79, 5: naturae, attentively investigating it, Plin. 13, 4, 7, § 31; so, medicinae, id. 32, 3, 13, § 26 et saep.
          3. * (γ) With dat.: Corinthios video publicis equis assignandis et alendis, orborum et viduarum tributis fuisse quondam diligentes, Cic. Rep. 2, 20, 32.
          4. (δ) Absol.: experientissimus ac diligentissimus orator, Cic. Verr. 2, 3, 21: pro cauto ac diligente, Caes. Fragm. ap. Charis. p. 101 P.; for which: ut a diligenti curiosus distat, Quint. 8, 3, 55; cf. id. 1, 4, 24; 2, 15, 10 et saep.
    2. B. Transf., of inanimate subjects: assidua ac diligens scriptura, Cic. de Or. 1, 33, 150; cf.: diligentior notitia, Plin. 6, 22, 24, § 84: stilus, Tac. Or. 39: remedia, Sen. Ep. 95; Plin. 3, 5, 6, § 45; Vell. 1, 4.
    3. C. In partic., with reference to domestic affairs, frugal, thrifty, economical (cf. its opp. negligens = prodigus, and Ruhnk. Rutil. Lup. p. 95, a, ed. Frotsch.): homo frugi ac diligens, qui sua servare vellet, Cic. Verr. 2, 4, 18; Plin. Ep. 2, 6, 1; cf. opp. negligens, ib. 4, 13, 8; and c. c. parcus and opp. luxuriosus, Auct. Her. 4, 34: cum te pro illiberali diligentem (appelles), Quint. 9, 3, 65: ex re familiari, cujus diligentissimus erat, Suet. Gramm. 23.
      Hence, dīlĭgenter, adv. (acc. to II. A.), carefully, attentively, diligently: accurate agatur, docte et diligenter, Plaut. Capt. 2, 1, 30; id. Men. 5, 6, 3; Ter. Eun. 2, 1, 1; 2, 3, 47 al.; Cic. Phil. 1, 15 fin.; id. Fam. 6, 5; id. Att. 16, 16 A. fin.; Caes. B. G. 2, 5 al.
      Comp., Cic. Rep. 1, 22; id. Brut. 22, 86; Caes. B. G. 3, 16 fin.; id. B. C. 3, 8, 4; Vulg. Act. 22, 30 al.
      Sup., Cic. Lael. 2, 7; id. Rep. 2, 3; Caes. B. G. 2, 28 fin.; id. B. C. 3, 81 al.
      1. 2. dīlectus, a, um, P. a., loved, beloved, dear (rare).
        With dat.: pueri dilecti Superis, Ov. M. 10, 153; so id. ib. 5, 395; 8, 758.
        In sup., Stat. Th. 8, 99; Vulg. Heb. 6, 9.
        Absol.: luce mihi carior dilectior fili, Macr. Somn. Scip. 2, 1 init.; Claud. Rapt. Pros. 3, 74 al.
        Subst.: dīlectus, i, m., = ὁ ἐρώμενος, a favorite, Suet. Aug. 98.