No entries found. Showing closest matches:
dēbacchātĭo, ōnis, f. [debacchor], passionate raving, fury: libidinis, Salv. Gub. D. 7 init.
dē-bacchor, ātus, 1,
- I. v. dep. n., to rave like the Bacchantes, to rage without control, revel wildly (rare): si satis jam debacchatus es, leno, Ter. Ad. 2, 1, 30 sq.; Hier. in Ies. 11, 37, 26.
- II. Poet., of inanimate things, to rage: qua parte debacchentur ignes, * Hor. Od. 3, 3, 55.
* dē-bātŭo, ĕre, v. a., to beat or thrust severely (obsc.), Petr. 69, 3.
dēbellātor, ōris, m. [debello], a conqueror, subduer (rare; mostly poet.): ferarum, * Verg. A. 7, 651; * Stat. Th. 9, 545: Vespasianus Judaeorum debellator, Tert. Apol. 5: durus, Vulg. Sap. 18, 15.
dēbellātrix, īcis, f. [debellator], a conqueress, she that conquers (late Lat.).
- I. Prop.: Phrygiac Graecia, Tert. Apol. 25.
- II. Trop.: pudoris et famae libido, Lact. 1, 9.
dē-bello, āvi, ātum, 1, v. n. and a. (not ante-Aug.; esp. freq. in Livy).
- I. Neutr., to bring a war to an end, to finish a war. So rare in the act. form: Aulius cum Ferentanis uno secundo proelio debellavit, Liv. 9, 16; cf. id. Epit. 33; id. 44, 39 fin.; 35, 35. But exceedingly common as an impersonal: debellari eo die cum Samnitibus potuisse, Liv. 8, 36; cf. id. 4, 58: ne absente se debellaretur, id. 41, 18: proelioque uno debellatum est, id. 2, 26; 31, 48 fin. Drak.; cf. id. 7, 28: debellatum est (erat, etc.), id. 2, 31; 3, 70; 9, 4 al.: debellatum foret, id. 23, 13; Tac. Agr. 26; id. H. 3, 19; Flor. 3, 5, 11 al.: debellatum iri, Liv. 29, 14; and in the part. perf. absol. debellato, after the war is ended (freq. in Livy): eum quasi debellato triumphare, Liv. 26, 21; so id. 29, 32; 30, 8 al.
- II. Act. (poet. and postAug.).
- * A. With a homogeneous object, to fight out: rixa super mero debellata, Hor. Od. 1, 18, 8.
- B. With heterog. object, to conquer completely, to vanquish, subdue: parcere subjectis et debellare superbos, Verg. A. 6, 853; gentem, id. ib. 5, 731: hostem clamore, Tac. Agr. 34: Darium, Plin. 6, 13, 16, § 41: Gallias, Suet. Ner. 43: Illyricum, id. Tib. 17: Indiam, * Ov. M. 4, 605; Vulg. Isa. 7, 1; 63, 10.
- 2. Trop.: olim fugissemus ex Asia, si nos fabulae debellare potuissent, Curt. 9, 2, 15: debellat eos (fungos) et aceti natura, Plin. 22, 23, 47, § 99.
dēbĕo (dehibeo, Plaut. Trin. 2, 4, 24 infra, cf. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 590), ŭi, ĭtum, 2, v. a. [de-habeo], (lit., to have or keep from some one: "qui pecuniam dissolvit, statim non habet id quod reddidit, qui autem debet, aes retinet alienum," Cic. Planc. 28, 68 Wund.; hence), to owe (Gr. ὀφείλω; opp. reddo, solvo, dissolvo, persolvo, freq. and class.).
- I. Lit., of money and money’s worth.
- a. Act.,
- (α) with acc.: quas (drachmas) de ratione dehibuisti, Plaut. Trin. 2, 4, 24; cf. Ter. Heaut. 4, 5, 43: Mylasis et Alabandis pecuniam Cluvio debent, Cic. Fam. 13, 56; so, pecuniam alicui, id. ib. 13, 14 et saep.: qui dissolverem quae debeo, Ter. Ph. 4, 3, 51: appellatus es de pecunia, quam pro domo, pro hortis, pro sectione debebas, Cic. Phil. 2, 29, 71; so, grandem pecuniam, Sall. C. 49, 3: quadringenties HS. Cic. Phil. 2, 37: talenta CC, id. Att. 5, 21, 12: quadruplum, duplum, Quint. 7, 4, 44 et saep.
- (β) Without acc.: illis quibus debeo, Ter. Ph. 5, 7, 30: ut illi quam plurimi deberent, Sall. J. 96, 2: nec ipsi debeo, Quint. 4, 4, 6: Cal. Jan. debuit; adhuc non solvit, Cic. Att. 14, 18; Caes. B. C. 3, 20, 3 et saep.
Part. pres. as subst.: debentes, ium, m., debtors, Liv. 6, 27, 3; cf. Sen. Ben. 1, 4, 5.
- b. Pass.: dum pecunia accipitur, quae mihi ex publica permutatione debetur, Cic. Fam. 3, 5, 4; id. Verr. 2, 3, 82; cf.: quam ad diem legioni frumentum deberi sciebat, Caes. B. G. 6, 33: a publicanis suae provinciae debitam biennii pecuniam exegerat, id. B. C. 3, 31; Quint. 5, 10, 117: quod si omnino non debetur? Quid? praetor solet judicare deberi? Cic. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10; cf.: quaeretur an debeatur, Quint. 7, 1, 21 et saep.
Hence,
- (β) Dēbĭ-tum, i, n., what is owing, a debt, Cic. Att. 13, 23 fin.: ne de bonis deminui paterentur priusquam Fundanio debitum solutum esset, id. Q. Fr. 1, 2, 3, § 10: tamquam debito fraudetur, id. Or. 53, 178: ex quibus unum haec epistula in debitum solvet, will pay a debt with one, Sen. Ep. 7, 10: reddere, to repay, Col. 10, pr. 1.
- 2. Prov.: animan debere, to be over head and ears in debt, Ter. Ph. 4, 3, 56 ("Graecum proverbium, καὶ αὐτὴν τὴν ψυχὴν ὀφείλει," Don.).
- II. Trop., to owe something, i. e. to be under obligation, both to and for something.
- A. To owe, i. e. to be bound or under obligation to render, pay, etc., something (for syn. cf.: necesse est, oportet, cogo, decet, opus est, par est, meum, tuum … alicujus est).
- 1. In gen.
- a. Act.
- (α) with acc.: ego hoc tibi pro servitio debeo, Ter. Andr. 4, 1, 51: quo etiam majorem ei res publica gratiam debet, Cic. Phil. 2, 11, 27; so, gratiam, Sall. J. 110; cf. no. b: videris patriae hoc munus debere, Cic. Leg. 1, 25: si fidem debet tutor, Quint. 5, 10, 73 (acc. to Cic. Top. 10, 42, si tutor fidem praestare debet); cf. no. b: dies longa videtur opus debentibus, Hor. Ep. 1, 1, 21: quos mundo debes oculos, Ov. M. 4, 197: debueram patriae poenas odiisque meorum, Verg. A. 10, 853; cf. Ov. M. 6, 538; id. F. 5, 648: juvenem nil jam caelestibus ullis debentem, Verg. A. 11, 51; cf. Sil. 15, 371: navis, quae tibi creditum Debes Vergilium finibus Atticis, Hor. Od. 1, 3, 6; Ov. M. 1, 481 sq.: Turnum debent haec jam mihi sacra, Verg. A. 12, 317 Wagn. N. cr.; cf. id. ib. 11, 179: isti tibi quid homines debent? i. e. what business have you with those men? Plaut. Trin. 4, 2, 51; cf. infra b fin.
- (β) With inf., to be bound, in duty bound to do something; I ought, must, should, etc., do it (in class. prose always in the sense of moral necessity; in the poets sometimes for necesse est): debetis velle quae velimus, Plaut. Am. prol. 39: num ferre contra patriam arma illi cum Coriolano debuerunt? Cic. Lael. 11: multo illa gravius aestimare debere, Caes. B. G. 7, 14 fin.: Africam forte Tubero obtinere debebat, id. B. C. 1, 30: debes hoc etiam rescribere, Hor. Ep. 1, 3, 30 et saep.: ut agri vastari, oppida expugnari non debuerint, Caes, B. G. 1, 11: summae se iniquitatis condemnari debere, si, etc., id. ib. 7, 19 fin.: scriptor … inter perfectos veteresque referri debet, etc., Hor. Ep. 2, 1, 37 (for which ib. 41: inter quos referendus erit? cf. also ultima semper Exspectanda dies homini; dicique beatus Ante obitum nemo debet, Ov. M. 3, 137): ut jam nunc dicat, jam nunc debentia dici, Hor. A. P. 43 et saep.
Poet. for necesse est, oportet, it is necessary, it must needs (so almost everywhere in Lucret.): omnia debet enim cibus integrare novando et fulcire cibus, etc., Lucr. 2, 1146; 3, 188; 4, 61; 1, 232 Munro.
- b. Pass., to be due or owing: Veneri jam et Libero reliquum tempus deberi arbitrabatur, Cic. Verr. 2, 5, 11: quanta his (sc. dis) gratia debeatur, id. Fin. 3, 22, 73; id. Q. Fr. 1, 1, 9 fin.: honores non ex merito, sed quasi debitos repetere, Sall. J. 85, 37 et saep.: persolvant grates dignas et praemia reddant Debita! Verg. A. 2, 538: debita quam sulcis committas semina, id. G. 1, 223; Prop. 1, 6, 17; 2, 28, 60 (3, 26, 14 M.): debitae Nymphis opifex coronae, Hor. Od. 3, 27, 30: calentem debita sparges lacrima favillam, id. ib. 2, 6, 23; Prop. 3, 7, 9 (4, 6, 9 M.): soli mihi Pallas debetur, Verg. A. 10, 443 et saep.: quid tibi istic debetur? what business have you there? Plaut. Mil. 2, 5, 18; id. Truc. 2, 2, 8; id. Rud. 1, 1, 34; cf. supra, a
- (α) .
Hence, Dēbĭtum, i, n., what is due, debt, duty, obligation (post-Aug. and rare): velut omni vitae debito liberatus, Curt. 10, 5, 3: nepotum nutriendorum, Val. Max. 2, 9, 1: non secundum gratiam, sed secundum debitum, Vulg. Rom. 4, 4; 1 Cor. 7, 3: solvere debito, to free from obligation, Sen. Ben. 6, 4, 1.
- 2. Poet. (esp. in Verg.) and in post-Aug. prose like the Gr. ὀφείλω and ὀφλισκάνω.
- a. To owe, i. e. to be bound or destined by fate or by nature (v. Lidd. and Scott sub. ὀφείλω, no. 3).
- (α) Act.. urbem et jam cerno Phrygios debere nepotes, i. e. are destined to found, Ov. M. 15, 444: debet multas hic legibus aevi (i. e. fato) Ante suam mortes, Luc. 2, 82; cf. id. 6, 530.
More usually,
- (β) pass., to be due i. e. to be destined: cui regnum Italiae Romanaque tellus Debentur, Verg. A. 4, 276; cf. id. ib. 3, 184; 7, 120; 145: indigetem Aeneam scis Deberi caelo, id. ib. 12, 795: animae, quibus altera fato Corpora debentur, id. ib. 6, 714: sors ista senectae Debita erat nostrae, id. ib. 11, 166: fatis debitus Arruns, i. e. devoted to death, id. ib. 11, 759: dum bello Argolici vastabant Pergama reges Debita casurasque inimicis ignibus arces, id. ib. 8, 375 ("fataliter ad exitium destinata," Serv.); cf. so absol.: tempora Parcae debita complerant, id. ib. 9, 108: morbo naturae debitum reddiderunt, Nep. Reg. 1 fin.: DEBITVM NATVRAE PERSOLVIT, etc., Inscr. Orell. no. 3453; and simply DEBITVM PERSOLVIT, id. ib. no. 4482.
- b. So, because what one is destined by the fates to suffer is regarded as his debt (ὀφλισκάνειν γέλωτά τινι): tu nisi ventis debes ludibrium, cave, Hor. Od. 1, 14, 16.
- B. To owe something to some one, to be indebted to or to have to thank one for something.
- (α) With acc.: ut hoc summum beneficium Q. Maximo debuerim, Cic. de Or. 1, 26, 121; so magna beneficia mihi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12; qui mihi laudem illam eo minus deberet, Cic. Att. 1, 14, 3: me paene plus tibi quam ipsi Miloni debiturum, id. Fam. 2, 6 fin.; cf. id. Planc. 28; and quantum cuique deberet, Nep. Epam. 3 fin.; Plin. Pan. 30, 1 et saep.: o cui debere salutem Confiteor, Ov. M. 7, 164; so vitam, id. Pont. 4, 5, 31; and in a like sense: se, id. M. 7, 48; 2, 644; so, in a bad sense, hoc quoque Tarquinio debebimus, id. Fast. 2, 825.
- (β) Absol., to be indebted, obliged, under obligation to one: verum fac me multis debere, et in iis Plancio, etc., Cic. Planc. 28; cf. with a clause: tibi nos debere fatemur, quod, etc., Ov. M. 4, 76.
- C. To continue to owe something; i. e. to withhold, keep back: quod praesenti tibi non tribueram, id absenti debere non potui, Cic. Fam. 7, 19, init.
So pass.: sic enim diximus, et tibi hoc video non posse debere, id. Tusc. 2, 27, 67 fin.
* dē-bĭbo, ĕre, v. a., to drink of: flumen, Sol. 7, 27.
dēbĭlis (old shortened form debil, v. Ritschl, Opusc. Phil. 2, 331), e, adj. [de-habilis; cf. Dig. 49, 16, 4, § 12: lit. unmanageable, wanting in flexibility or activity; hence], lame, disabled, crippled, infirm, debilitated, feeble, frail, weak, etc. For syn. cf.: imbecillus, infirmus, invalidus (freq. and class.).
- I. Lit.
- a. Of personal subjects: debiles fieri, Cato R. R. 157, 10: si gladium imbecillo seni aut debili dederis, Cic. Sest. 10, 24; cf. id. Phil. 8, 10, 31; Phaedr. 4, 2, 10: confectus senectute, mancus et membris omnibus captus ac debilis, Cic. Rab. Perd. 7, 21; cf.: debilis manu, pede, coxa, Maecen. ap. Sen. Ep. 101, 11; ille humero, hic lumbis, hic coxa debilis, * Juv. 10, 227: plurimis stipendiis debilis miles, Plin. 7, 28, 29, § 104: integris debiles implicabantur, Curt. 4, 16, 11: amissis remis atque ordine debilis uno Sergestus, Verg. A. 5, 271: claudi ac debiles equi, Liv. 21, 40.
- b. Of inanimate subjects: membra metu, * Ter. Ad. 4, 4, 3; Sen. Contr. 5, 33; cf. debile fit corpus, Lucr. 4, 952; 5, 830: manus, Ov. M. 12, 106: crus, * Suet. Vesp. 7: ferrum, Verg. A. 12, 50: pennae, Ov. R. Am. 198: jugum, id. Pont. 3, 1, 68: umbra, id. Tr. 3, 4, 20.
Poet.: iter, i.e. of a wounded man, Stat. Th. 12, 144.
- II. Trop., disabled, weak, in mind, character, authority, etc.
- a. Of personal subjects: eos qui restitissent infirmos sine illo (sc. Catilina) ac debiles fore putabam, Cic. Cat. 3, 2: qui hac parte animi (sc. memoria) tam debilis esset, ut, etc., id. Brut. 61, 219: ingenio debilior, Tac. H. 4, 62; cf.: sine animo anima est debilis, Att. ap. Non. 426, 48 (v. 296 Ribbeck).
- b. Of inanimate subjects: duo corpora esse reipublicae, unum debile, infirmo capite: alterum firmum sine capite, Cic. Mur. 25, 51: manca ac debilis praetura, id. Mil. 9, 25; id. Tusc. 2, 5, 13: manus, sine quibus trunca esset actio ac debilis, Quint. 11, 3, 85: inscitia, * Pers. 5, 99.
Comp. v. supra.
Sup. appears not to occur.
* Adv., dēbĭlĭter, infirmly, lamely, feebly: lacrimis lingua debiliter stupet, Pac. ap. Non. 98, 18 (v. 355 Ribbeck).
dēbĭlĭtas, ātis, f. [debilis], lameness, debility, infirmity, weakness (good prose).
- I. Lit.: linguae, Cic. Pis. 1: membrorum, Liv. 33, 2: pedis, Labeo ap. Gell. 4, 2, 4: pedum, Tac. H. 1, 9: aliqua corporis, * Suet. Calig. 26 fin. et saep.
Absol.: bonum integritas corporis, miserum debilitas, Cic. Fin. 5, 28, 84; so id. Tusc. 3, 34; id. de Inv. 1, 25, 36; Liv. 2, 36; Cels. 5, 26, 28; Juv. 14, 156; Quint. 5, 12, 19; Plin. Ep. 8, 18, 9 al.
In plur.: a se dolores, morbos, debilitates repellere, Cic. Fin. 4, 8 fin.; Gell. 7, 1, 7; Arnob. 1, 46 sq.
- II. Trop.: animi, Cic. Fin. 1, 15: mollis debilitate Galliambus, Mart. 2, 86, 5.
dēbĭlĭtātĭo, ōnis, f. [debilis], a laming, maiming; weakness (rare).
- I. Lit.: praemium debilitationis consecutus, i. e. of mutilation of nose and ears, App. M. 2, p. 128, 15.
- II. Trop.: animi, * Cic. Pis. 36, 88.
dēbĭlĭter, adv., v. debilis, ad fin.
dēbĭlĭto, āvi, ātum, 1, v. a. [debilis], to lame, cripple, maim; to debilitate, unnerve, disable, weaken (freq. and class.).
- I. Lit.
- a. Of personal objects: gladiatores, qui debilitati fuerint, Gai. Inst. 3, § 146: contusi ac debilitati inter saxa rupesque, Liv. 21, 40: corpore debilitantur (saucii), Cic. Caecin. 15, 42: casu debilitatus, Tac. A. 4, 63: lapsu debilitatus, * Suet. Aug. 43 (cf. shortly after, qui et ipse crus fregerat): qui filium debilitavit, ut inhabilis militiae sit, Dig. 49, 16, 4, § 12; Ov. M. 13, 112: natantium manus lacerabant, donec debilitati, etc., Curt. 4, 3, 5.
- b. Of inanimate objects: membra, quae debilitavit lapidibus, fustibus, Cic. Fl. 30, 73: vim ferro ac viribus, id. Marc. 3: lingua Debilitata malis, * Lucr. 6, 1150: opes adversariorum debilitatae, Nep. Ages. 5, 2: cibum etiam saepe subtrahunt, ut fame debilitetur eculeorum nimis effrenata vis, Cic. Hortens. Frag. 78 Bait. (Non., p. 105, 7).
Poet.: (hiems) quae nunc oppositis debilitat pumicibus mare Tyrrhenum, i. e. breaks its waves ( = collidit), Hor. Od. 1, 11, 5.
- II. Trop.
- a. Of personal objects: quo metu debilitaret nostros, Varr. ap. Non. 163, 30: simulac me fractum ac debilitatum metu viderit, Cic. de Or. 1, 26, 121; cf.: hunc cum afflictum, debilitatum, maerentem, viderem, id. ib. 2, 47, 195: recitatis literis debilitatus atque abjectus, conscientia convictus, repente conticuit, disheartened, id. Cat. 3, 5, 10: victi debilitantur animosque demittunt, id. Fin. 5, 15, 42: sin aestivorum timor te debilitat, id. Fam. 7, 14: quosdam continet metus, quosdam debilitat, Quint. 1, 3, 6 et saep.: debilitati a jure cognoscendo, i. e. dispirited, discouraged ( = deterriti), Cic. de Or. 2, 33, 142 (cf. shortly before, a discendo deterrent).
- b. Of inanimate objects: membrum reip. fractum debilitatumque, Cic. Fam. 5, 13, 3: animos, id. Lael. 7; so Nep. Dat. 6: animum luctu, metu, Cic. Planc. 42, 103: nimis effrenatam vim fame, id. fragm. ap. Non. 105, 11; cf.: vires animi (senectus), * Verg. A. 9, 611: fortitudinem, magnitudinem animi, patientiam (dolor), Cic. Tusc. 5, 27, 76: veritatem multis incommodis, id. Quint. 1, 4: spem meam, id. Att. 5, 4 et saep.: versus, id. de Or. 3, 50: debilitatur ac frangitur eloquentia, Tac. Or. 39.
dēbĭtĭo, ōnis, f. [debeo], an owing, indebtedness (extremely rare): pecuniae et gratiae, Cic. Planc. 28, 68; cf. Gell. 1, 4, 2 sq.: torquetur debitione dotis, Cic. Att. 14, 13, 5.
Transf., the debt, Ambros. de Tobia, 7, 25.
dēbĭtor, ōris, m. [debeo], a debtor; cf.: nexus, obaeratus.
- I. Lit. (quite class.), Cic. Off. 2, 22, 78; id. Flacc. 20, 48; id. Pis. 35, 86; Caes. B. C. 3, 1; 3, 20; Quint. 3, 6, 84; * Juv. 16, 40 et saep.: aeris, * Hor. S. 1, 3, 86.
- II. Trop. (mostly poet., and perh. not ante-Aug.).
- A. (after debeo, no. II. A.): voti, one whose wish has been granted, and who is hence bound to perform his vow, Mart. 9, 42, 8: mercede soluta Non manet officio debitor ille tuo, Ov. Am. 1, 10, 46; Sen. Contr. 1, 1, 11; cf. Vulg. Rom. 1, 14.
More freq.,
- B. (after debeo, no. II. B.), one who is indebted or under obligation to some one for something; constr. with gen. of the thing, and dat. of the person: qui debitor est vitae tibi suae, Ov. Pont. 4, 1, 2: animae hujus, id. Tr. 1, 5, 10: animi amici, id. Pont. 4, 8, 6: habebis ipsum gratissimum debitorem, Plin. Ep. 3, 2 fin.
dēbĭtrix, īcis, f. [debitor], a female debtor (post-class.).
- I. Lit.: mulier, Dig. 16, 1, 24: fisci, ib. 49, 14, 47.
- II. Trop.: omnium delictorum debitrix anima est, the guilty cause, Tert. Anim. 35.
dēbĭtum, i, n., v. debeo.
dē-blătĕro, āvi, ātum, 1, v. a., to prate of a thing, to babble, blab out (ante and post-class.): versuum multa milia, Gell. 9, 15, 10; id. 1, 2, 6.
With acc. and inf., Plaut. Aul. 2, 3, 1; Lucil. ap. Non. 96, 10.
dē-būcĭno (debuccino), āre, v. a., to trumpet forth (eccl. Lat.), trop., Tert. virg. vel. 13.