Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

audācĭa, ae, f. [audax], the quality of being audax, boldness, in a good, but oftener in a bad sense (syn.: fortitudo, audentia, animus, virtus).

  1. I. In a good sense, daring, intrepidity, courage, valor: audacia in bello, Sall. C. 9, 3: audacia pro muro habetur, id. ib. 58, 17: frangere audaciam, Liv. 25, 38, 6: ipso miraculo audaciae obstupefecit hostes, id. 2, 10: nox aliis in audaciam, aliis ad formidinem opportuna, Tac. A. 4, 51: unam in audaciā spem salutis (esse), id. H. 4, 49; so Just. praef. 2, 9 al.: in audaces non est audacia tuta, Ov. M. 10. 544: Quod si deficiant vires, audacia certe Laus erit, Prop. 3, 1, 5: sumpsisset cor ejus audaciam, Vulg. 2 Par. 17, 6 al.
  2. II. In a bad sense, daring, audacity, presumption, temerity, insolence, impudence: O hominis inpudentem audaciam, Plaut. Men. 5, 1, 13, and Ter. Heaut. 2, 3, 72, Phaedr. 3, 5, 9: conpositis mendaciis Advenisti, audaciai columen, shamelessness, impudence, Plaut. Am. 1, 1, 211: Tantāne adfectum quemquam esse hominem audaciā! Ter. Phorm. 5, 8, 84: audacia non contrarium (fidentiae), sed appositum est ac propinquum et tamen vitium est, Cic. Inv. 2, 54, 165: animus paratus ad periculum, si suā cupiditate, non utilitate communi inpellitur, audaciae potius nomen habeat quam fortitudinis, id. Off. 1, 19, 63: incredibili importunitate et audaciā, id. Verr. 2, 2, 30: audaciā et impudentiā fretus, id. Fl. 15; so id. Caecin. 1; id. Phil. 10, 5; 13, 13 fin.; id. Clu. 65; id. Inv. 1, 33 al.; Sall. C. 23, 2; 52, 11; 61, 1; id. J. 7, 5; 14, 11 al.; Liv. 28, 22; 44, 6 al.; Tac. A. 11, 26; id. H. 3, 66; 3, 73 al.; Suet. Vesp. 8; Curt. 6, 11; 8, 13; Vulg. Sap. 12, 17 et saep.
    In plur. (abstr. for concr.), daring deeds, = audacter facta: quantas audacias, quam incredibiles furores reperietis, Cic. Sull. 27 fin.: audacias Cato pluraliter dixit, Paul. ex Fest. p. 27 Müll.; Cic. Verr. 2, 3, 89; id. Cat. 2, 5, 10; id. Att. 9, 7: quam (formam vitae) postea celebrem miseriae temporum et audaciae temporum fecerunt, Tac. A. 1, 74.
    In a milder signif. freedom, boldness: licentia vel potius audacia, Cic. Lig. 8: vitare audaciam in translationibus, Suet. Gram. 10 fin.

audācĭter, adv., v. audax fin.

audacter, adv., v. audax fin.

audācŭlus, a, um, adj. dim. [audax], a little bold (rare, and post-class.), Paul. ex Fest. p. 23 Müll.: reprehensor audaculus verborum, Gell. 5, 21; Sulp. Apoll. ap. eund. 15, 5; Firm. 1 praef.

audax, ācis, adj. [from audeo, as ferax from fero, capax from capio], daring, in a good, but oftener in a bad sense, bold, courageous, spirited; audacious, rash, presumptuous, foolhardy (syn.: fortis, temerarius).

  1. I. Lit.
        1. a. Absol.: qui me alter est audacior homo, aut qui me confidentior? Plaut. Am. 1, 1, 1: quae non deliquit, decet Audacem esse, id. ib. 2, 2, 207: o scelestum atque audacem hominem, Ter. Eun. 4, 4, 42: O hominem audacem! id. And. 4, 4, 30: rogitas, audacissime? id. Eun. 5, 4, 26: Verres homo audacissimus atque amentissimus, Cic. Verr. 1, 1, 2 fin.; id. Rosc. Am. 1: temerarius et audax, id. Inv. 1, 3: petulans et audax, id. ad Q. Fr. 2, 4: alii audaces, protervi, id. Fin. 1, 18, 61: audaces, sibi placentes, Vulg. 2 Pet. 2, 10: de improbis et audacibus, Cic. Phil. 14, 3: adulescentes quosdam eligit cum audacissimos tum viribus maximis, Nep. Dion, 9, 3: da facilem cursum atque audacibus annue coeptis, Verg. G. 1, 40: poëta, a poet who remains unmoved amid praise and blame, Hor. Ep. 2, 1, 182 Schmid: audax Iapeti genus, id. C. 1, 3, 25; 3, 27, 28: conjunx timidi aut audacis Ulixis, Ov. M. 14, 671: furit audacissimus omni De numero Lycabas, id. ib. 3, 623 al.
        2. b. Constr.,
          1. (α) With abl.: viribus audax, Verg. A. 5, 67: audax juventā, id. G. 4, 565.
          2. (β) With gen.: audax ingenii, Stat. S. 3, 2, 64; 5, 3, 135: animi, id. Th. 10, 495; Claud. Rapt. Pros. 2, 4; Sil. 14, 416.
          3. (γ) With inf.: audax omnia perpeti, Hor. C. 1, 3, 25: leges inponere, Prop. 5, 5, 13: casus audax spondere secundos, Luc. 7, 246.
          4. (δ) With ad: ad facinus audacior, Cic. Cat. 2, 5.
  2. II. Transf. to things: audax facinus, Ter. Eun. 4, 3, 2; so id. And. 2, 3, 27; id. Phorm. 1, 3, 4; so, animus, Sall. C. 5, 4: consilium, Liv. 25, 38: lingua, Vulg. Eccli. 21, 8: res, Liv. 26, 38: spes audacior, Plin. 28, 4, 7, § 35: paupertas, Hor. Ep. 2, 2, 51: dithyrambi, id. C. 4, 2, 10: verba, bold, i. e. unusual, poetic, Quint. 10, 5, 4: hyperbole audacioris ornatūs, id. 8, 6, 67: volatus, Ov. M. 8, 223 al.
  3. III. Meton., violent, fierce, proud: Nunc audax cave sis, *Cat. 50, 18: ambitiosus et audax, Hor. S. 2, 3, 165: Cerberus, Tib. 1, 10, 35: leones, Vulg. Sap. 11, 18: Hecate, Sen. Med. 844.
    Adv., boldly, courageously, audaciously; in two forms,
        1. a. audācĭter (the original but unusual form; cf.: licet omnes oratores aliud sequantur, i. e. the form audacter, Quint. 1, 6, 17): Multa scelerate, multa audaciter, multa improbe fecisti, Cic. Rosc. Am. 36, 104 B. and K.; cf. Prisc. p. 1014 P.; Sall. H. Fragm. ap. Prisc. l. l.: audaciter se laturum fuisse de etc., Liv. 22, 25: audaciter negantem, id. 40, 55 Weissenb.; Sen. Prov. 4.
        2. b. audacter (the usu. class. form): loquere audacter patri, Plaut. Trin. 2, 2, 82: monere, Ter. Heaut. 1, 1, 6: audacter inter reges versari, Lucr. 2, 50; Cat. 55, 16; Cic. Verr. 2, 2, 54, id. Rosc. Am. 11; id. Fin. 2, 9, 28; id. Ac. 2, 25, 81; Liv. 9, 34; 44, 4: patrare, Vulg. Gen. 34, 30; ib. Jud. 20, 31; ib. Marc. 15, 43 al.
          Comp.: quoi tuum concredat filium audacius, Plaut. Capt. 2, 2, 98; Cic. Or. 8, 26; 60, 202; Caes. B. G. 1, 15; 1, 18; Nep. Epam. 9, 1: scribere, Vulg. Rom. 15, 15.
          Sup.: audacissume oneris quid vis inpone, Ter. Phorm. 3, 3, 28; Caes. B. G. 2, 10; 5, 15; Liv. 30, 30 (on these forms, v. Neue, Formenl. II. p. 661 sq.).

audens, entis, v. audeo, P. a.

audenter, adv., v. audeo, P. a. fin.

audentĭa, ae, f. [audens], boldness, courage, spirit, in a good sense (only postAug. and rare; syn.: audacia, animus).

  1. I. Lit.: audacia et audentia hoc diversa sunt, quod audacia temeritatis est, audentia fortitudinis, Non. p. 431, 6: ut quisque audentiae habuisset, Tac. A. 15, 53: nec defuit audentia Druso Germanico: sed obstitit Oceanus, id. G. 34: usurpatum raro et privatā cujusque audentiā, id. ib. 31.
  2. II. Trop., freedom in the use of words, license: si datur Homero et mollia vocabula et Graeca ad levitatem versus contrahere, extendere, inflectere, cur tibi similis audentia non detur? Plin. Ep. 8, 4, 4.

audĕo, ausus, 2, v. a. and n. (perf. ausi = ausus sum, Cato ap. Prisc. p. 868 P.; hence freq. in the poets, and prose writers modelled after them, subj. sync. ausim, Plaut. Poen. 5, 6, 21; Ter. Eun. 5, 2, 45; 5, 2, 65; Lucr. 2, 178; 5, 196; Verg. E. 3, 32; id. G. 2, 289; Tib. 4, 1, 193; Prop. 2, 5, 24; 3, 12, 21; Ov. Am. 2, 4, 1; Stat. Th. 1, 18; 3, 165; id. Achill. 2, 266; Liv. praef. 1; Plin. Ep. 4, 4 fin.; Tac. Agr. 43: ausis, Att. ap. Non. p. 4, 62; Lucr. 2, 982; 4, 508; 5, 730; 6, 412; cf. Paul. ex Fest. p. 27 Müll.: ausit, Cat. 61, 65; 61, 70; 61, 75; 66, 28; Ov. M. 6, 466; Stat. Th. 12, 101; id. Achill. 1, 544; Liv. 5, 3 fin.: * ausint, Stat. Th. 11, 126; cf. Prisc l. l.; Struve, p. 175 sq.; Ramsh. Gr. p. 140; Neue, Formenl. II. pp. 333 sq., 542, 547 sq. al.) [acc. to Pott, for avideo from avidus, pr. to be eager about something, to have spirit or courage for it; v. 1. aveo], to venture, to venture to do, to dare; to be bold, courageous (with the idea of courage, boldness; while conari designates a mere attempt, an undertaking; syn.: conor, molior); constr. with acc., inf., quin, in with acc. or abl., and absol.

        1. (α) With acc. (mostly in poets and histt., esp. in Tac.): Quā audaciā tantum facinus audet? Ter. Eun. 5, 4, 37; so, ut pessimum facinus auderent, Tac. H. 1, 28; 2, 85; Suet. Calig. 49: quid domini faciant, audent cum talia furesl Verg. E. 3, 16: ausum talia deposcunt, Ov. M. 1, 199; 13, 244: capitalem fraudem ausi, Liv. 23, 14; 3, 2; 26, 40; Vell. 2, 24, 5: erant qui id flagitium formidine auderent, Tac. A. 1, 69: ausuros nocturnam castrorum oppugnationem, id. ib. 2, 12; 4, 49; 11, 9; 12, 28; 14, 25; id. H. 1, 48; 2, 25; 2, 69; 4, 15 al.: ad audendum aliquid concitāsset, nisi etc., Suet. Caes. 8; 19; id. Tib. 37; id. Tit. 8; Just. 5, 9 al.; hence also pass.: multa dolo, pleraque per vim audebantur, Liv. 39, 8 fin.: auderi adversus aliquem dimicare, Nep. Milt. 4 fin.: agenda res est audendaque, Liv. 35, 35, 6; Vell. 2, 56 fin.: patroni necem, Suet. Dom. 14.
          Also ausus, a, um, pass., Tac. A. 3, 67 fin.
        2. (β) With inf. (the usual constr.; freq. both in prose and poetry): etiam audes meā revorti gratiā? Plaut. Men. 4, 3, 23: Ecquid audes de tuo istuc addere? do you undertake, venture upon? id. ib. 1, 2, 40: commovere me miser non audeo, I venture not to stir, id. Truc. 4, 3, 44: Neque tibi quicquam dare ausim, Ter. Eun. 5, 2, 65: nil jam muttire audeo, id. And. 3, 2, 25; 3, 5, 7; id. Heaut. 5, 1, 80; id. Phorm. 5, 1, 31: hoc ex ipsis caeli rationibus ausim confirmare, Lucr. 5, 196: auderent credere gentes, id. 2, 1036; 1, 68; by poet. license transf. to things: Vitigeni latices in aquaï fontibus audent Misceri, the juice from the vine ventures boldly to intermingle with the water, id. 6, 1072: Mithridates tantum victus efficere potuit, quantum incolumis numquam est ausus optare, Cic. Imp. Pomp. 9, 25: imperatorem deposcere, id. ib. 5, 12: ut de Ligarii (facto) non audeam confiteril id. Lig. 3, 8: audeo dicere, I dare say, venture to assert, = τολμῶ λέγειν, Cic. Fin. 5, 28, 84 et saep.: qui pulsi loco cedere ausi erant, Sall. C. 9, 4; 20, 3: quem tu praeponere no bis Audes, Cat. 81, 6: refrenare licentiam, Hor. C. 3, 24, 28: vana contemnere, Liv. 9, 17, 9: mensuram prodere ausos, Plin. 2, 1, 1, § 3 al.: non sunt ausi persequi recedentes, Vulg. Gen. 35, 5; 44, 26; ib. Job, 29, 22; 37, 24; ib. Matt. 22, 46; ib. Act. 5, 13; ib. Rom. 5, 7 et persaepe.
        3. * (γ) With quin: ut non audeam, quin promam omnia, Plaut. As. 1, 1, 11.
        4. (δ) With in with acc. or abl. (eccl. Lat.): Rogo vos ne praesens audeam in quosdam (Gr. ἐπί τινας), Vulg. 2 Cor. 10, 2: In quo quis audet, audeo et ego (Gr. [?E)N W = ( ?]), ib. 2 Cor. 11, 21.
          (ε) Absol.: (Romani) audendomagni facti, Sall. H. Fragm. 4 (n. 12 fin. Gerl.): Nec nunc illi, quia audent, sed quia necesse est, pugnaturi sunt, Liv. 21, 40, 7: in ejus modi consiliis periculosius esse deprehendi quam audere, Tac. Agr. 15 fin.: duo itinera audendi (esse), seu mallet statim arma, seu etc., id. H. 4, 49: auctor ego audendi, Verg. A. 12, 159: Nam spirat tragicum satis et feliciter audet, Hor. Ep. 2, 1, 166.
          With an object to be supplied from the context: hos vero novos magistros nihil intellegebam posse docere, nisi ut auderent (sc. dicere, orationes habere, etc.), Cic. de Or. 3, 24, 94; Quint. 10, 1, 33 Frotsch.; 1, 5, 72: Judaei sub ipsos muros struxere aciem, rebus secundis longius ausuri (sc. progredi, to advance further), Tac. H. 5, 11: 2, 25, cf. Verg. A. 2, 347.
          Hence, P. a.,
    1. 1. audens, entis, daring, bold, intrepid, courageous; mostly in a good sense (poet. or in post-Aug prose): tu ne cede malis, sed contra audentior ito, Verg. A. 6, 95: audentes deus ipse juvat, Ov. M. 10, 586; so id. A. A. 1, 608; id. F. 2, 782: spes audentior, Val. Fl. 4, 284: nil gravius audenti quam ignavo patiendum esse, Tac. A. 14, 58; id. H. 2, 2 audentissimi cujusque procursu. id. Agr. 33; id. Or. 14 al.
      Adv.: audenter, boldly, fearlessly, rashly: liceat audenter dicere,
      Vulg Act. 2, 29; Dig. 28, 2, 29 fin.
      Comp.: audentius jam onerat Sejanum, Tac. A. 4, 68 progressus, id. ib. 13, 40: circumsistere, id. H. 2, 78: inrupere, id. ib. 1, 79: agere fortius et audentius, id. Or 18.
      Sup prob not in use.
    2. 2. ausus, a, um, ventured, attempted, undertaken, hence subst.: au-sum, i, n., a daring attempt, a venture, an undertaking, enterprise (poet. or in postAug. prose; acc. to Serv. ad Verg. A. 12, 351, perh. not before Verg.): At tibi pro scelere, exclamat, pro talibus ausis, Verg. A. 2, 535; 12, 351: fortia ausa, id. ib. 9, 281: ingentibus annuat ausis, Ov. M. 7, 178; 2, 328; 11, 12; 9, 621; 10, 460; 11, 242; id. H. 14, 49 al.; Stat. Th. 4, 368: ausum improbum, Plin. 2, 108, 112, § 147.

audĭens, entis, Part. and P. a., v. audio.

audĭentĭa, ae, f. [audio], a hearing, a listening to something; audience, attention; mostly in the phrase, audientiam facere, to cause to give attention, to procure a hearing.

  1. I. Lit: exsurge, praeco; fac populo audientiam, i. e. command silence, * Plaut. Poen. prol. 11: Illi praeco faciebat audientiam, Auct ad Her. 4, 55, 68; audientiam facere praeconem jussit, Liv. 43, 16: quantam denique audientiam orationi meae improbitas illius factura, Cic. Div in Caeeil. 13, 42; so id. Sen. 9, 28; id. de Or. 2, 80, 325: tribuere, to give a hearing, App. M. 3, p. 131, 14: praebere, Cod. 7, 19, 7: impertiri, ib. 2, 13, 1.
  2. II. Meton.
    1. A. The faculty of hearing, hearing, Prud. στεφ. 954.
    2. B. The ears (abstr. for concr.), Arn. 3, p. 117; 5, p. 178.

audĭo, īvi or ii, itum, 4, v. a. (imperf. audibat, Ov F. 3, 507: audibant. Cat. 84, 8; fut. audibo, Enn. ap. Non. p. 506, 1: audibis, id. ib.; Plaut. Capt. 3, 4, 86; id. Poen. 1, 2, 97; Caecil. ap. Gell. 7, 17 fin.; id. ap. Non. l. l.; cf. Struve, p. 137 sq.: audin = audisne, as ain = aisne; inf. perf. audīsse better than audivisse, acc. to Quint. 1, 6, 17) (cf. the Lacon. αὖς = οὗς; auris; Lith. ausis; Goth. auso; Germ. Ohr, and Engl ears the Fr. ouïr, and Lat. ausculto; Curtius also compares the Gr. ἀΐω, to hear, perceive, and the Sanscr. av, to notice, to favor; v. ausculto, 1. aveo init., and cf. Varr. L. L. 6, § 83 Müll.], to hear, to perceive or understand by hearing, to learn (audio pr. differs from ausculto as the Gr. ἀκούω from ἀκροάομαι, the Germ. hören from horchen, and the Engl. to hear from to listen, the former of these words denoting an involuntary, the latter a voluntary act; other syn.: exaudio, sentio, cognosco, oboedio, dicor).

  1. I.
    1. A. In gen.
        1. a. Aliquid: auribus si parum audies terito cum vino brassicam, etc., Cato, R. R. 157 fin.: ubi molarum strepitum audibis maximum, Enn. ap. Non. l. l. (Com. v. 7 Vahl. p. 153): verba, Plaut. Poen. 1, 2, 97; Vulg. Gen. 24, 30: quae vera audivi, taceo, Ter. Eun. 1, 2, 23: Mane, non dum audīsti, Demea, Quod est gravissumum, id. Ad. 3, 4, 21: vocem, id. Hec. 4, 1, 2: vera an falsa, id. And. 5, 4, 19: mixtos vagitibus aegris Ploratus, Lucr. 2, 579: voces, Verg. A. 4, 439; Hor. C. 3, 7, 22; Vulg. Gen. 3, 8; ib. Matt. 2, 18: strepitus, Verg. A. 9, 394: sonitum, Hor. C. 2, 1, 31: haec, id. ib. 3, 27, 51: aquas, Ov. Am. 3, 11, 30: gemitus, id. M. 7, 839; Vulg. Exod. 2, 24: ait se omnia audivisse, Titinn. ap. Macr. S. 2, 12: ut quod te audīsse dicis numquam audieris, Cic. de Or. 2, 70, 285: Nihil enim habeo praeter auditum, id. Off. 1, 10, 33: quod quisque eorum de quāque re audierit, Caes. B. G. 4, 5: Hac auditā pugnā maxima pars sese Crasso dedidit, id. ib. 3, 27: Auditis hostium copiis respicerent suum ipsi exercitum, Liv. 42, 52, 10: quod cum audīsset Abram, Vulg. Gen. 14, 14: auditis sermonibus, ib. 4 Reg. 22, 19; ib. Heb. 4, 3: clangorem tubae, ib: Isa. 18, 3: symphoniam, ib. Luc. 15, 25: animal, ib. Apoc. 6, 3; 6, 5 al. persaep.
        2. b. Constr., the person from whom one hears or learns any thing, with ex (so most freq.), ab, de, acc. and part., acc. and inf., cum or dum.
          1. (α) With ex: verbum ex aliquo, Ter. Heaut. 5, 4, 8; so id. And. 2, 1, 2; 5, 4, 24; id. Eun. 1, 2, 34; id. Hec. 4, 1, 35; id. And. 3, 3, 2: audivi ex majoribus natu hoc idem fuisse in P. Scipione Nasicā, Cic. Off. 1, 30, 109: hoc ex aliis, id. Att. 5, 17: ex obviis, Liv. 28, 26; so Suet. Caes. 29; id. Dom. 12 al.. saepe audivi ex majoribus natu mirari solitum C. Fabricium etc., Cic. Sen. 13, 43; so Suet. Claud. 15.
          2. (β) With ab: a quibus cum audi/sset non multum superesse munitionis, Nep. Them. 7, 2.
          3. (γ) With de: equidem saepe hoc audivi de patre et de socero meo, i. e. from his mouth, Cic. de Or. 3, 33, 133; so id. Off. 3, 19, 77; id. Brut. 26, 100.
          4. (δ) With acc. and part. pres. (cf. Zumpt, Gr. § 636): ut neque eum querentem quisquam audierit neque etc., Nep. Timol. 4, 1; so Suet. Calig. 22; Cat. 9, 6; 61, 125; 67, 41 al.
            (ε) With acc. and inf.: mihi non credo, quom illaec autumare illum audio, Plaut. Am. 1, 1, 260: Audin (eum) lapidem quaeritare? id. Capt. 3, 4, 70: erilem filium ejus duxisse audio Uxorem, Ter. Phorm. 1, 1, 5; 2, 1, 59: saepe hoc majores natu dicere audivi, Cic. Mur. 28: Gellius audierat patruom objurgare solere, Cat. 74, 1; Verg. A. 1, 20; 4, 562: audiet cives acuisse ferrum, Audiet pugnas juventus, Hor. C. 1, 2, 21 sq.: audire videor pios Errare per lucos, id. ib. 3, 4, 5.
            Hence also pass. with nom. and inf. (cf. Zumpt, Gr. § 607): Bibulus nondum audiebatur esse in Syriā, was said, Cic. Att. 5, 18; so Caes. B. G. 7, 79.
            (ζ) With cum or dum (cf. Zumpt, Gr. § 749): id quidem saepe ex eo audivi, cum diceret sibi certum esse, Cic. de Or. 2, 33, 144: quis umquam audivit, cum ego de me nisi coactus ac necessario dicerem? id. Dom. 35; so id. Brut. 56; id. Fin. 5, 19, 54; id. de Or. 1, 28, 129; 1, 2, 99; Plin. Ep. 7, 24, 5: auditus est certe, dum ex eo quaerit, Suet. Dom. 4.
            Diff. from the preced. constr. with de is audire de aliquo (aliquid); more freq. in pass. sense, to hear any thing concerning any one: de psaltriā hac audivit, Ter. Ad. 3, 4, 5: illos etiam convenire aveo, de quibus audivi et legi, Cic. Sen. 23, 83; so id. Att. 7, 20; id. Ac. 2, 2, 4; cf.: aliquid in aliquem, to hear something against, something bad of any one, id. de Or. 2, 70, 285 al.
    2. B. In conversation.
          1. (α) Audi, as a call to gain attention, hear, attend, give ear, listen, = hoc age: audi cetera, Plaut. Trin. 2, 4, 127: audi heus tu, id. ib. 4, 3, 52: Dorio, audi, obsecro, Ter. Phorm. 3, 2, 1: Hoc audi, id. And. 3, 4, 11; 4, 1, 36: Quin tu audi, Plaut. Bacch. 2, 3, 42: quin tu hoc audi, Ter. And. 2, 2, 9.
          2. (β) Audis or audin = audisne? do you hear? atque audin? Plaut. Trin. 3, 3, 70: Equidem deciens dixi: Et domi [nunc] sum ego, inquam, ecquid audis? id. Am. 2, 1, 27; id. Trin. 3, 2, 91: Heus, audin quid ait? Quin fugis? id. Capt. 3, 4, 60: cura adversandum atque audin? quadrupedem constringito, Ter. And. 5, 2, 24; 1, 5, 64: Audin tu? Hic furti se adligat, id. Eun. 4, 7, 39: Audin quid dicam? id. Hec. 1, 2, 3.
        1. c. Audito, with a clause for its subject, as abl. absol. in the histt., upon the receipt of the news that, at the tidings that: audito, Q. Marcium in Ciliciam tendere, when news came that Q. Marcius etc., Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 1130 P.: audito Machanidam famā adventūs sui territum refugisse Lacedaemonem, Liv. 28, 7: audito venisse missu Agrippinae nuntium Agerinum, Tac. A. 14, 7.
  2. II. Esp.,
  1. A.
    1. 1. In a pregnant signif., to listen to a person or thing, to give ear to, hearken to, attend: etsi a vobis sic audior, ut numquam benignius neque attentius quemquam auditum putem, Cic. Clu. 23, 63; so id. de Or. 1, 61, 259: sed non eis animis audiebantur, qui doceri possent, Liv. 42, 48; 1, 32; 5, 6: ut legationes audiret cubans, Suet. Vesp. 24; id. Caes. 32; id. Ner. 22; 23; Vulg. Job. 11, 2; ib. Psa. 33, 12; ib. Matt. 10, 14; ib. Heb. 3, 7 al.
      1. 2. Aliquem, of pupils, to hear a teacher, i. e. to receive instruction from, to study under: te, Marce fili, annum jam audientem Cratippum, Cic. Off. 1, 1, 1: Jam Polemonem audiverant adsidue Zeno et Arcesilas, id. Ac. 1, 9, 34; so id. N. D. 1, 14, 37; 3, 1, 2; id. Fat. 2, 4: Diogenes venientem eum, ut se extra ordinem audiret, non admiserat, Suet. Tib. 32; id. Gram. 10, 20 al.
        Absol.: possumne aliquid audire? (i. e. will you communicate something to me?) tu vero, inquam, vel audire vel dicere, Cic. Fat. 2, 3: ponere aliquid, ad quod audiam, volo, id. ib. 2, 4.
      2. 3. De aliquā re or aliquid, aliquem, of judges, to listen or hearken to, to examine: nemo illorum judicum clarissimis viris accusantibus audiendum sibi de ambitu putavit, Cic. Fl. 39, 98: de capite, Sen. Ben. 2, 12 al.
        Trop.: de pace, Liv. 27, 30: dolos, Verg. A. 6, 567: nequissimum servum, Suet. Dom. 11; so id. Aug. 93; id. Tib. 73; id. Claud. 15; id. Dom. 14; 16; Dig. 11, 3, 14 fin.; 28, 6, 10; 39, 2, 18 et saep.
      3. 4. Of prayer or entreaty, to hear, listen to, lend an ear to, regard, grant: in quo di immortales meas preces audiverunt, Cic. Pis. 19: Curio ubineque cohortationes suas neque preces audiri intellegit, Caes. B. C. 2, 42: velut si sensisset auditas preces, Liv. 1, 12: audivit orationem eorum, Vulg. Psa. 105, 44: audisti verba oris mei, ib. ib. 137, 1: Audiat aversā non meus aure deus, Tib. 3, 3, 28: audiit et caeli Genitor de parte serenā Intonuit laevum, Verg. A. 9, 630: minus audientem carmina Vestam, Hor. C. 1, 2, 27; 4, 13, 1: audivit Dominus, Vulg. Psa. 29, 11 al.
        Also aliquem, to hear one, to grant his desire or prayer: puellas ter vocata audis, Hor. C. 3, 22, 3; so id. C. S. 34; 35: Ferreus orantem nequiquam, janitor, audis, Ov. Am. 1, 6, 27; id. M. 8, 598 al.: Audi nos, domine, Vulg. Gen. 23, 6; 23, 8: semper me audis, ib. Joan. 11, 42.
    2. B. Aliquem, aliquid, or absol. audio, to hear a person or thing with approbation, to assent to, agree with, approve, grant, allow: nec Homerum audio, qui Ganymeden ab dis raptum ait, etc., Cic. Tusc. 1, 26, 65: Socratem audio dicentem cibi condimentum esse famem, sed qui ad voluptatem omnia referens vivit ut Gallonius, non audio, id. Fin. 2, 28, 90; id. de Or. 1, 15, 68; 3, 28, 83; id. Marcell. 8, 25: audio (I grant it, well, that I agree to, that is granted): nunc dicis aliquid, quod ad rem pertineat, id. Rosc. Am. 18 fin.; id. Verr. 2, 2, 59; 2, 5, 27: non audio, that I do not grant, id. ib. 2, 3, 34.
    3. C. To hear, to listen to, to obey, heed; orig. and class. only with acc., but also with dat.
        1. a. With acc.: tecum loquere, te adhibe in consilium, te audi, tibi obtempera, Cic. Fam. 2, 7, 2; id. N. D. 1, 20, 55: ne ego sapientiam istam, quamvis sit erudita, non audiam, id. Phil. 13, 3, 6: si me audiatis, priusquam dedantur, etc., Liv. 9, 9: Non, si me satis audias, Speres etc., Hor. C.1, 13, 13; 4, 14, 50; id. Ep. 1, 1, 48: patris aut matris imperium, Vulg. Deut. 21, 18 al.
          Poet. transf. to inanimate things: neque audit currus habenas, heeds, Verg. G. 1, 514; so Claud. Cons. Mall. Theod. 187 (cf. Hor. Ep. 1, 15, 13: equi frenato est auris in ore; and Pind. Pyth. 2, 21: ἅρματα πεισιχάλινα): nec minus incerta (sagitta) est, nec quae magis audiat arcum, which better heeds the bow, Ov. M. 5, 382: teque languenti manu Non audit arcus? Sen. Herc. Oet. 980; so Stat. Th. 5, 412; Luc. 3, 594; 9, 931; Sil. 14, 392. —;
        2. b. With dat.: nam istis qui linguam avium intellegunt, magis audiendum censeo, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131 (B. and K. isti): sibi audire, App. Mag. p. 326, 34; so, dicto audientem esse, to listen to one’s word, to be obedient to one’s word, to obey (not in Ter.): dicto sum audiens, I obey, Plaut. Pers. 3, 1, 71; id. Trin. 4, 3, 55; id. As. 3, 1, 40; id. Men. 2, 3, 89: qui dicto audientes in tantā re non fuisset, Cic. Deiot. 8, 23’ sunt illi quidem dicto audientes, id. Verr. 1, 88: quos dicto audientes jussi, id. ib. 5, 104.
          And, on account of the signif. to obey, with a second personal dat.: dicto audientem esse alicui, to obey one (freq. and class.); cf. Stallb. ad Rudd. Gr. II. p. 124, n. 38: vilicus domino dicto audiens sit, Cato, R. R. 142: si habes, qui te audiat; si potest tibi dicto audiens esse quisquam, Cic. Verr. 2, 1, 44; 2, 4. 12; 2, 5, 32; id. Phil. 7, 2: dicto audiens fuit jussis absentium magistratuum, Nep. Ages. 4, 2; id. Lys. 1, 2; id. Iphicr. 2, 1: interim Servio Tullio jubere populum dicto audientem esse, Liv. 1, 41; 4, 26; 29, 20; 41, 10 al.
          Once pleon. with oboedio: ne plebs nobis dicto audiens atque oboediens sit, Liv. 5, 3.
    4. D. To hear thus and thus, i. e. to be named or styled somehow (as in Gr. ἀκούω; and in Engl. to hear, as Milton: Or hear’st thou rather pure ethereal stream, P. L. III. 7); and with bene or male (as in Gr. καλῶς or κακῶς ἀκούειν; cf. Milton: For which Britain hears ill abroad, Areop.; and Spenser: If old Aveugles sonnes so evil hear, F. Q. I. 5, 23), to be in good or bad repute, to be praised or blamed, to have a good or bad character: benedictis si certāsset, audīsset bene (Bene audire est bene dici, laudari, Don.), Ter. Phorm. prol. 20: tu recte vivis, si curas esse quod audis, Hor. Ep. 1, 16, 17: rexque paterque Audisti coram, id. ib. 1, 7, 38; so id. S. 2, 6, 20; Ter. Hec. 4, 2, 24; id. Phorm. 2, 3, 12; Cic. Att. 6, 1; id. Fin. 3, 17, 57; id. Leg. 1, 19; Nep. Dion, 7, 3: Ille, qui jejunus a quibusdam et aridus habetur, non aliter ab ipsis inimicis male audire quam nimiis floribus et ingenii afluentia potuit, Quint. 12, 10, 13 al.
      In a play upon words: erat surdaster M. Crassus; sed aliud molestius quod male audiebat, Cic. Tusc. 5, 40, 116; so, minus commode: quod illorum culpā se minus commode audire arbitrarentur, id. Verr. 2, 3, 58.
    5. E. As it were to hear, to hear mentally, i. e. to understand, to supply, something (later subaudio): cum subtractum verbum aliquod satis ex ceteris intellegitur, ut, stupere gaudio Graecus. Simul enim auditur coepit, is understood, is to be supplied, Quint. 9, 3, 58; 8, 5, 12.
      Hence, audĭens, entis, P. a. subst.
    1. A. (Acc. to II. A.) A hearer, auditor ( = auditor, q. v., or qui audit, Cic. Brut. 80, 276)’ ad animos audientium permovendos, Cic. Brut. 23, 89; 80, 279: cum adsensu audientium egit, Liv. 21, 10 al.
      Hence, in eccl. Lat., a catechumen, Tert. Poen. 6.
    2. B. (Acc. to II. C.) With the gen.: tibi servio atque audiens sum imperii, a hearer of, i. e. obedient to, your command, Plaut. Truc. 1, 2, 25.

audītāvi: saepe audivi, Paul. ex Fest. p. 24 Müll.

audītĭo, ōnis, f. [audio].

  1. I. A hearing, a listening to (syn.: auditus, auscultatio): (pueri) fabellarum auditione ducuntur, Cic. Fin. 5, 15, 42: qui est versatus in auditione et cogitatione, quae studio et diligentiā praecurrit aetatem, id. de Or. 2, 30, 131; Quint. 2, 2, 11; 10, 1, 10: audite auditionem in terrore vocis ejus, hear a hearing (after the Heb.), i. e. hear attentively, Vulg. Job, 37, 2.
  2. II. Hearsay: hoc solum auditione expetere coepit, cum id ipse non vidisset? Cic. Verr. 2, 4, 46.
    Hence, meton.,
          1. (α) (Abstr. pro concr.) A report, hearsay, news (also in plur.): si accepissent famā et auditione esse quoddam numen et vim deorum, Cic. N. D. 2, 37, 95: fictae auditiones, id. Planc. 23, 56: ne tenuissimam quidem auditionem de re accepi, not even the slightest inkling, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1: His rebus atque auditionibus permoti etc., Caes. B. G. 4, 5; 7, 42: falsae auditiones, Tac. A. 4, 11 fin.: ab auditione malā non timebit, Vulg. Psa. 111, 7; ib. Nah. 3, 19.
            And
          2. (β) Effect for cause, the voice: Domine, audivi auditionem tuam et timui, Vulg. Hab. 3, 2.
  3. III. The hearing of a pupil (cf. audio, II. A. 2.); hence, meton. (abstr. pro concr.), a lecture, lesson, discourse (perh. only post-Aug.): Sedere in scholis auditioni operatos, Plin. 26, 2, 6, § 11: egressus ex auditione, Gell. 14, 1; 18, 2; 19, 8.
  4. * IV. For auditus, the sense of hearing, the hearing, App. Dogm. Plat. p. 9, 27.

* audītĭuncŭla, ae, f. dim. [auditio], a brief discourse (cf. auditio, III.): auditiunculā quādam de Catonis familiā aspersus es, with some little account of, Gell. 13, 20, 5.

audītor, ōris, m. [audio], a hearer, an auditor (syn.: qui audit, discipulus).

  1. I. In gen., Cic. Or. 8, 24; 35, 122; id. N. D. 3, 1, 2; id. Brut. 51, 191; id. Att. 16, 2; Suet. Aug. 86; Vulg. Num. 24, 4; ib. Job, 31, 35; ib. Rom. 2, 13; ib. Jac. 1, 22 al. (auditores in Cic. is freq. periphrased by qui audiunt, Sest. 44; de Or. 1, 5, 17; 1, 51, 219).
  2. II. Esp., one that hears a teacher, a pupil, scholar, disciple (cf. audio, II. A. 2.): Demetrius Phalereus Theophrasti auditor, Cic. Fin. 5, 19, 54; so id. N. D. 1, 15, 38; id. Ac. 1, 9, 34; id. Div. 2, 42, 87; Sen. Contr. 4, 25 fin.; Ov. P. 4, 2, 35.
  3. III. Meton.; Varro uses auditor once of a reader of a book, as analogous to the hearing of an oral discourse, Varr. L. L. 6, § 1 Müll. (so vox of a writer: inconditā ac rudi voce memoriam servitutis composuisse, Tac. Agr. 3; cf.: epistolis obtundere, Cic. Att. 8, 1, 4).

audītōrĭālis, e, adj. [auditorium], of or pertaining to a school (post-class.): scholastici, Aug. c. Pelag. 6, 11.

audītōrĭus, a, um, adj. [auditor], relating to a hearer or hearing.

  1. I. As adj. only once: cavernae, the auditory passages, Cael. Aur. Tard. 2, 3.
    Far more freq.,
  2. II. Subst.: audītōrĭum, ii, n.
    1. A. A hearing of a cause at law, a judicial examination (cf. audio, II. A. 3.), Dig. 4, 8, 41.
    2. B. The place where something (a discourse, a lecture) is heard, a lecture-room, hall of justice (not in Cic.; perh. in gen. not before the Aug. period): cujus rei gratiā plenum sit auditorium, Quint. 2, 11, 3: domum mutuatur et auditorium exstruit etc., Tac. Or. 9; 10; 39: nonnulla in coetu familiarium velut in auditorio recitavit, Suet. Aug. 85; id. Tib. 11; id. Claud. 41; id. Rhet. 6; * Vulg. Act. 25, 23; Dig. 42, 1, 54; 49, 9, 1; 4, 4. 18 al.
      Trop., of the forum: non rudibus dimicantes nec auditorium semper plenum, Tac. Or. 34.
    3. C. A school, in opp. to public life: condicio fori et auditorii, Quint. 10, 1, 36.
    4. D. The assembled hearers themselves, the audience, auditory: nuper adhibito ingenti auditorio, Plin. Ep. 4, 7; so App. Mag. p. 320, 33.

1. audītus, a, um, Part. of audio.

2. audītus, ūs, m. [audio].

  1. I. A hearing, listening (so perh. only post-Aug.; syn.: auditio, auscultatio): ea plurium auditu accipi, Tac. A. 4, 69: breviauditu, id. H. 2, 59: auditus auris, Vulg. 2 Reg. 22, 45; ib. Job, 42, 5: auditu audietis (by Hebraïsm), ib. Matt. 13, 14.
    Hence, the instruction listened to (cf. audio, II. A. 2.): quis dignior umquam Hoc fuit auditu? Luc. 10, 183.
    Also (like auditio, II.), a rumor, report: occupaverat animos prior auditus, Tac. H. 1, 76: Quis credidit auditui nostro? Vulg. Joan. 12, 38; ib. Rom. 10, 16.
  2. II. The sense of hearing, the hearing (class.): auditus autem semper patet, Cic. N. D. 2, 57, 144: num quid aliquo sensu perceptum sit, aspectu, auditu, tactu, odore, gustatu, Auct. ad Her. 2, 5: aures acerrimi auditūs, Plin. 8, 32, 50, § 114; 23, 4, 42, § 85: Si totum corpus oculus, ubi auditus? Vulg. 1 Cor. 12, 17 bis. al.
    In plur.: auditus hominum deorumque mulcens, i. e. aures, App Dogm. Plat. 1.

Auzēa, Auzīa, or Audīa, ae, f., a place in Mauretania Caesariensis, afterwards a Roman colony: castellum semirutum, cui nomen Auzea, Tac. A. 4, 25 Halm; Itin. Ant.