No entries found. Showing closest matches:
raudus (also rōdus and rūdus), ĕris, n. [kindr. with rudis; cf.: crudus, crudelis], a rude mass; hence, in partic., a piece of brass used as a coin (an old word): rodus vel raudus significat rem rudem et imperfectam. Nam saxum quoque raudus appellant poëtae, ut Attius in Menalippo: manibus rapere raudus saxeum grandem et gravem. Vulgus quidem in usu habuit non modo pro aere imperfecto, sed etiam pro signato … in aestimatione censoriă aes infectum rudus appellatur, Fest. s. v. rodus, p. 265 Müll.: aes raudus dictum, Varr. L. L. 5, § 163 ib.: olim aera raudera dicebantur, Val. Max. 5, 6, 3: χαλκὸς ἀνέργαστος rudus, Gloss. Philox.: sculptor ab eris Rudere decoctam consuevit fingere massam, Prud. Apoth. 792: cum rudera milites jacerent, Liv. 26, 11, 9 Weissenb.
rauduscŭlum (rōd- and rūd-), i, n. dim. [raudus].
- I. A little piece of brass used as a coin (an old word): in mancipando cum dicitur: Rudusculo libram ferito, asse tangitur libra, Fest. s. v. rodus, p. 265 Müll.; v. raudus.
Hence,
- II. Transf., a small sum of money: de raudusculo Numeriano multum te amo, in regard to that little debt of Numerius, Cic. Att. 7, 2, 7: de raudusculo quod scribis, id. ib. 4, 8, a, § 1.
† rhomphaea, ae (pure Latin form, rumpīa, Gell. 10, 25, 2; with i short, rumpĭa, Val. Fl. 6, 98), f., = ῤομφαία, a long missile weapon of barbarous nations: rumpia genus teli est Thracae nationis, Gell. 10, 25, 4; Liv. 31, 39, 11: bis acuta, Vulg. Ecclus. 21, 4; id. Apoc. 2, 12; Val. Fl. l. l.; Claud. Epigr. 27; Ascon. Argum. Milon.
Hence, rhomphaeālis, e, adj., of or belonging to the rhomphaea: incendium, Prud. Cath. 7, 93.
Rhysaddir, ĭris, f., a town and harbor of Mauretania Tingitana, now Melilla, Plin. 5, 1, 2, § 18; also called Rusgāda, Mel. 1, 5, 5.
Rōbīgālĭa (Rūbīg-), ĭum, n. [Robigus], a yearly festival held in honor of Robigus on the 25th of April, Varr. L. L. 6, § 16 Müll.; id. R. R. 1, 1, 6; Plin. 18, 29, 69, § 284 sq.; Fest. p. 267 Müll.; Calend. Praen. s. h. d.; Inscr. Orell. II. pp. 388 and 389; Serv. Verg. G. 1, 151.
* rōbīgĭno (rūbīg-), āre, v. n. [robigo], to contract rust, to rust, App. Flor. 3, p. 357, 32.
rōbīgĭnōsus (rūbīg-), a, um, adj. [robigo], rusty.
- I. Lit.: strigilis, Plaut. Stich. 1, 3, 77: gladius (opp. splendidus), Fronto Eloq. p. 230 Mai: telum sanguine, App. de Deo Socr. p. 45, 6.
- * II. Trop.: rubiginosis dentibus cuncta rodit, i.e. envious, Mart. 5, 28, 7.
rōbīgo (rūb-), ĭnis, f. [robus = ruber; formed like aerugo, ferrugo], rust of metals.
- I. Lit.: hoc quidem pol e robigine, non e ferro factum est, Plaut. Rud. 5, 2, 13: exesa inveniet scabra robigine pila, Verg. G. 1, 495: salsā laedit robigine ferrum, id. ib. 2, 220; Plin. 7, 15, 13, § 64: non rubigo ulla, non aerugo, id. 33, 3, 19, § 62.
- B. Transf.
- 1. Rust, blight, mildew, smut, mouldiness, on grain, Varr. L. L. 6, § 16 Müll.; id. R. R. 1, 1, 6; Col. 2, 11, 5; id. Arb. 13; id. poët. 10, 342; Plin. 18, 28, 68, § 275; 18, 28, 69, § 279; Hor. C. 3, 23, 7 al.; cf. Robigus and Robigalia.
- 2. The deposit, mould, etc., that collects on millstones, Plin. 36, 18, 30, § 136; on the teeth, Ov. M. 2, 776; 8, 802; id. A. A. 1, 515; an ulcer in a wound, Calp. Ecl. 5, 76; a sore, ulcer, produced by lewdness, Varr. ap. Serv. Verg. G. 1, 151.
- II. Trop., rust (poet. and in post-Aug. prose): ingenium longa rubigine laesum Torpet, Ov. Tr. 5, 12, 21: animorum, Sen. Ep. 95, 36; 7, 7: horridae vetustatis, Val. Max. 2, 9, 5.
As personified, v. Robigus fin.
Rōbīgus (Rūbīg-), i, m., or Rōbī-go, ĭnis, f. [robigo, I. B. 1.], a god of the Romans, who averted mildew, Varr. L. L. 6, § 16 Müll.; id. R. R. 1, 1, 6; Fest. p. 267 Müll.; Serv. Verg. G. 1, 151; Gell. 5, 12, 14; cf. Robigalia.
Acc. to Ov. F. 4, 907; Tert. Spect. 15 fin., and Lact. 1, 20, 17, this was a female deity, and was called Robigo.
rŏtundus (rŭt-), a, um, adj. [rota], wheel-shaped, i. e. round, circular, spherical, rotund (very freq. and class.; cf. teres).
- I. Lit.: cur ea, quae fuerint juxtim quadrata, procul sint Visa rotunda, Lucr. 4, 502; cf. Cic. Fin. 2, 12, 36: stellae globosae et rotundae, id. Rep. 6, 15, 15: mundum rotundum esse volunt, id. N. D. 1, 10, 24.
Comp.: mundum ita tornavit, ut nihil effici possit rotundius, Cic. Univ. 6; so, bacae, Hor. Epod. 8, 13; cf.: capita rotundiora … rotundissima, Cels. 8, 1 fin.: locus infimus in rotundo, Cic. Tusc. 5, 24, 69: togae, hanging evenly all round, Quint. 11, 3, 139.
Prov.: diruit, aedificat, mutat quadrata rotundis, i. e. turns every thing upside down, Hor. Ep. 1, 1, 100.
- II. Trop., round, rounded.
- A. In gen.: sapiens Fortis et in se ipse totus, teres atque rotundus, Hor. S. 2, 7, 86: illa rotunda et undique circumcisa, Quint. 8, 5, 27.
- B. In partic., of speech (opp. rough, unpolished), round, well turned, smooth, polished, elegant (in Cic. with quasi or ut ita dicam added; but v. infra, adv. b.): erat verborum et delectus elegans et apta et quasi rotunda constructio, Cic. Brut. 78, 272; cf.: Thucydides praefractior nec satis, ut ita dicam, rotundus, id. Or. 13, 40: Graiis dedit ore rotundo Musa loqui, Hor. A. P. 323; celeris ac rotunda distributio, Quint. 3, 4, 16: rotunda volubilisque sententia, Gell. 11, 13, 4: rotundi numeri (with brevis), id. 17, 20, 4: verba, id. 16, 1, 1.
Hence, adv.: rŏtun-dē.
- * a. (Acc. to I.) Roundly: ut in orbem quam rotundissime formetur, Col. Arb. 5, 2.
- * b. (Acc. to II.) Roundly, smoothly, elegantly: a te quidem apte ac rotunde, Cic. Fin. 4, 3, 7.
* rŭbēdo, ĭnis,f. [rubeo], redness, Firm. Math. 2, 12.
rŭbĕ-făcĭo, fēci, factum, 3, v. a. [rubeo], to make red or ruddy, to redden (poet.): sanguine setas, Ov. M. 8, 383: rubefactaque sanguine tellus, id. ib. 13, 394: cornua multo cruore, id. ib. 12, 382: ora sororum (Aurora), Sil. 16, 137.
* rŭbellĭānus, a, um, adj. [rubellus], reddish: vites, Col. 3, 2, 14.
rŭbellĭo, ōnis, f. [rubellus], a fish of a reddish color, Plin. 32, 10, 49, § 138; Apic. 10, 7.
rŭbellŭlus, a, um, adj. dim. [id.], a little reddish: umbilicus (voluminis), Mart. Cap. poët. 5, § 566: rhamnos, Veg. 5, 74.
rŭbellus, a, um, adj. dim. [ruber], reddish: Veientanum (vinum), Mart. 1, 104, 9, Pers. 5, 147; cf. vineae, Plin. 14, 2, 4, § 23: calvitium, Mart. Cap. 8, § 804.
rŭbens, entis, Part. and P. a. of rubeo.
rŭbĕo, ēre, v. n. [v. ruber], to be red or ruddy (class.).
- I. In gen.: ulceribus quasi inustis omne rubere Corpus, Lucr. 6, 1166: per herbas Matutina rubent radiati lumina solis, id. 5, 462; cf. id. 6, 210: oculi luce, id. 6, 1146: ocelli flendo, Cat. 3, 18: Tyrio murice lana, Ov. A. A. 3, 170: sanguine litus Undaque, id. M. 11, 375; cf. cruore, id. ib. 4, 481: sanguineis aviaria baccis, Verg. G. 2, 430.
- II. In partic.
- A. To be reddened by blood: Sigea rubebant Litora, Ov. M. 12, 71 (cf. supra, with sanguine and cruore).
- B. To grow red, to redden, color up, blush: rubeo, mihi crede, Cic. Att. 15, 4, 3; id. Verr. 2, 2, 76, § 187; Hor. Ep. 2. 1, 267; 2, 2, 156; Juv. 1, 166.
Hence, rŭbens, entis, P. a., being red, red, reddish.
- A. In gen.: in picturis ostroque rubenti, Lucr. 2, 35: rubenti minio, Tib. 2, 1, 55: murice, Verg. E. 4, 43: vere rubenti, id. G. 2, 319: rubente dextera, Hor. C. 1, 2, 2: in rubente folio, Plin. 16, 7, 10, § 29 (Jahn, in foliorum venis): rubentibus auriculis, Suet. Aug. 69: cur iracundissime sint flavi rubentesque, Sen. Ira, 2, 19, 5.
Comp.: superficies, Plin. 37, 6, 23, § 89.
- B. In partic. (acc. to II. B.), red with shame, blushing: virgo Inficitur teneras ore rubente genas, Tib. 3, 4, 32: ore rubenti, Mart. 5, 2, 7; Claud. Laud. Stil. 2, 327.
rŭber, bra, brum (collat. form, nom. rŭbrus, Sol. 40, 23), adj. [Sanscr. rudhira, blood; Gr. ἐρυθρός, red; ef. rufus].
- I. Red, ruddy (cf.: rufus, russus): umor, Lucr. 4, 1051: sanguis, Hor. C. 3, 13, 7: cruore pannus, id. Epod. 17, 51: coccus, id. S. 2, 6, 102: jubar, Lucr. 4, 404; cf. flamma, Ov. M. 11, 368: Priapus, painted red, id. F. 1, 415: inguen, id. ib. 1,400 (cf. rubicundus): (sol) cum Praecipitem oceani rubro lavit aequore currum, i. e. reddened by the setting sun, Verg. G. 3,359; cf.: juvenum recens Examen Eois timendum Partibus Oceanoque rubro, the Eastern (i. e. Indian) Ocean, Hor. C. 1, 35, 32 (cf. infra, II.): rubriore pilo, Plin. 10, 63, 83, § 180: nitri quam ruberrimi, Cels. 5, 18, 31 et saep.
Poet.: leges majorum (because their titles were written in red letters), Juv. 14, 192.
- II. As adj. prop.
- A. Rubrum Mare, the Red Sea, the Arabian and Persian Gulfs, Mel. 1, 10; 3, 7, 8; 3, 8, 1; Plin. 6, 23, 28, § 107; Curt. 8, 9, 14; Cic. N. D. 1, 35, 97; Nep. Hann. 2, 1; Tib. 2, 4, 30; Prop. 1, 14, 12; 3, 13 (4, 12), 6; Sil. 12, 231; Liv. 42, 52, 12.
Poet.: rubra aequora, Prop. 1, 14, 12; Vulg. Heb. 11, 29 et saep.
- B. Saxa Rubra, a place between Rome and Veii, near the river Cremera, with stone-quarries, now Grotta rossa, Cic. Phil. 2, 31, 77; Liv. 2, 49 fin.; Tac. H. 3, 79; called breves Rubrae, Mart. 4, 64, 15.
rŭbesco, bŭi, 3, v. inch. n. [rubeo], to grow red, turn red, to redden (poet. and in post-Aug. prose): Aurora, Verg. A. 3, 521; Ov. M. 3, 600: mare radiis, Verg. A. 7, 25: matutina tempora, Ov. M. 13, 581: terrae mundusque, id. ib. 2, 116: saxa sanguine vatis, id. ib. 11, 19: arva novā Neptunia caede, Verg. A. 8, 695: genae, blush, Ov. M. 7, 78: Pompeius numquam non coram pluribus rubuit, Sen. Ep. 11, 3: rosa, Plin. 21, 4, 10, § 14: vina, id. 14, 2, 4, § 35 (Jahn, rufescentia): dentes, id. 11, 37, 63, § 167 (Jahn, rufescunt).
1. rŭbēta, ae, f. [rubus], a kind of venomous toad living among bramble-bushes, Juv. 1, 70; 6, 659; also, ranae, Plin. 8, 31, 48, § 110; 32, 5, 18, § 48; Prop. 3, 6 (4, 5), 27.
2. rŭbēta, ōrum, n. [rubus], bramblethickets, Ov. M. 1, 105; id. F. 4, 509; Calp. Ecl. 3, 5.
1. rŭbĕus (rŏbeus and rŏbus; cf. Fest. s. v. robum, p. 264 Müll.), a, um, adj. [rubeo], red, reddish: color, Varr. R. R. 2, 5, 8; Col. 6, 1 fin.; 8, 2, 8; Pall. Mart. 11, 2: bos, Col. 6, 1, 2: asinus, Pall. Mart. 14, 3.
* 2. rŭbĕus, a, um, adj. [rubus], of or belonging to the bramble-bush, bramble-: virga, a bramble-twig, Verg. G. 1, 266.
Rŭbi, ōrum, m., a town in Apulia, now Ruvo, Hor. S. 1, 5, 94.
Hence, Rŭbustī-ni, ōrum, m., the inhabitants of Rubi, Plin. 3, 11, 16, § 105; Front. Colon. p. 127 Goes.
rŭbĭa, ae, f. [1. rubeus], madder, Plin. 19, 3, 17, § 47: quam aliqui ereuthodanum vocant, id. 24, 11, 56, § 94; 35, 6, 26, § 45; Vitr. 7, 14.
Rŭbĭco (nom. Rubicon, Luc. 1, 214 Cort. N. cr.), ōnis, m., a small river on the east coast of Italy, which formed the boundary between Italy and Cisalpine Gaul; celebrated for having been crossed by Cœsar at the breaking out of the civil war; prob. the modern Pisatello, Plin. 3, 15, 20, § 115; Cic. Phil. 6, 3, 5; Suet. Caes. 31; Luc. 1, 214.
* rŭbĭcundŭlus, a, um, adj. dim. [rubicundus], somewhat ruddy: illa, Juv. 6, 424.
rŭbĭcundus, a, um, adj. [rubeo], red, ruddy: rufus quidam, ore rubicundo, Plaut. Ps. 4, 7, 121; cf. id. Rud. 2, 2, 8; Ter. Hec. 3, 4, 26: corna, Hor. Ep. 1, 16, 8: pluma, Col. 8, 2, 7: luna, Plin. 18, 35, 79, § 347: Priapus, painted red, Ov. F. 6, 319 (cf. ruber): Ceres, ruddy, for flava, Verg. G. 1, 297: caelum, Vulg. Matt. 16, 2.
Comp.: sabulo, Varr. R. R. 1, 9, 5: habitus cometae, Sen. Q. N. 7, 11.
rŭbĭdus, a, um, adj. [rubeo], red, reddish, dark-red (rare), cf. Gell. 2, 26, 8 sq.; 14: ampulla, Plaut. Stich. 1, 3, 77: panis, id. Cas 2, 5, 2; cf. Fest. pp. 262 and 263 Müll.: facies ex vinolentiā, Suet. Vit. 17.
rūbīgo, rūbīgālis, etc., v. robig-.
rŭbor, ōris, m. [rubeo], redness of all shades, cf. Gell. 2, 26, 5 (class.).
- I. In gen.: candore mixtus rubor, Cic. N. D. 1, 27, 75: medicamenta ruboris, id. Or. 23, 79; cf. Ov. M. 3, 491; id. Am. 3, 3, 5 sq.: cui plurimus ignem Subjecit rubor, Verg. A. 12, 66 sq.: quidam ruboris acerrimi, Sen. Q. N. 1, 14, 2; Plin. 11, 38, 91, § 224: in ore impudentia multo rubore effusa, Plin. Pan. 48, 4; Tac. Agr. 45: cocci, Plin. 10, 22, 29, § 56.
Plur.: Tyrios incocta rubores, i. e. purple, Verg. G. 3, 307: molles rubores, Sen. Herc. Oet. 664.
- II. In partic., a blush.
- A. Lit.: pudorem rubor consequitur, Cic. Tusc. 4, 8, 19: Masinissae haec audienti non rubor solum suffusus, sed lacrimae etiam obortae, Liv. 30, 15: verecundus, Ov. M. 1, 484; cf. id. ib. 2, 450; 4, 329; 6, 47.
In a comic equivoque: in ruborem te totum dabo, I will make you red all over, Plaut. Capt. 5, 2, 9 (cf. id. Truc. 2, 2, 37 sq.).
- B. Meton. (causa pro effectu), shamefacedness, bashfulness, modesty (syn. pudor; not freq. till after the Aug. per.): (orator) praestet ingenuitatem et ruborem suum verborum turpitudine et rerum obscenitate vitandā, Cic. de Or. 2, 59, 242; cf.: ruborem incutere, Liv. 45, 37 fin.: ruborem afferre, Tac. A. 13, 15: vox, quae vel rabulae cuivis ruborem inicere potest, to put to the blush, Auct. Her. 4, 10, 14: vultu modesto ruborisque pleno (shortly after: verecundia oris), Suet. Dom. 18: proprius, Tac. H. 4, 7: antiquitatis, Plin. 36, 1, 2, § 4.
- 2. Esp., after the Aug. per., by a further meton. (like pudor), the cause of shame; shame, disgrace: censoris judicium nihil fere damnato nisi ruborem affert, Cic. Rep. 4, 6, 6: nec tunicam tibi sit posuisse, rubori, Ov. Am. 3, 14, 21; cf.: duas res ei rubori fuisse, unam, quod, etc., Liv. 45, 13; 4, 35, 11; so, rubori est (alicui), Tac. A. 14, 55 fin.; 11, 17; for which also: nec rubor est emisse palam, Ov. A. A. 3, 167; Tac. G. 13: minorem quippe ruborem fore in juris iniquitate, quam si, etc., Liv. 4, 35 fin.; cf.: nil tua facta ruboris habent, Ov. H. 20, 204: rubor ac dedecus penes omnes, Tac. H. 1, 30: saepe minus est constantiae in rubore quam in culpā, Curt. 9, 7, 25.
Rŭbrensis lacus, a lake of Gallia Narbonensis, near Narbonne, now L’Etang de Sigoan, Plin. 3, 4, 5, § 32; called also Rŭ-brēsus lacus, Mel. 2, 5, 6.
Rubrĭānus, a, um, v. Rubrius, II.
rū̆brīca, ae, f. [from ruberica, from ruber] (sc. terra), red earth of any kind.
- I. In gen., Vitr. 2, 3; Col. 3, 11 fin.; Plin. 18, 14, 36, § 135.
- II. In partic., red earth for coloring, ruddle, red-ochre, red-chalk: buccas rubrica, cera omne corpus intinxit tibi, Plaut. Truc. 2, 2, 39: rubricā delibatus, Auct. Her. 3, 22, 37: proelia rubricā picta aut carbone, Hor. S. 2, 7, 98; Vitr. 7, 7; Plin. 35, 6, 14, § 33; 6, 30, 35, § 190: si oculo rubricam dirigat uno, Pers. 1, 66 et saep.
- B. Transf. (post-Aug.).
- 1. The title of a law, the rubric (because written in red): interdicta proponuntur sub rubricā Unde vi (Dig. 43, 16; Cod. 8, 4) aliqua enim sub hoc titulo interdicta sunt, Dig. 43, 1, 2 fin.
- 2. A law: se ad album ac rubricas transtulerunt, Quint. 12, 3, 11: Masuri rubrica vetavit, Pers. 5, 90.
1. rū̆brĭcātus, a, um, Part. of rubrico.
2. Rū̆brĭcātus, i, m., and Rū̆brĭ-cātum, i, n., a river of Spain, which falls into the Mediterranean Sea.
Form Rubricatus, Mel. 2, 6.
Form Rubricatum, Plin. 3, 3, 4, § 21.
rŭbrīco, no perf., ātum, 1, v. a. [rubrica], to color red (very rare): furi rubricato minare, Auct. Priap. 73, 2; Ven. Vit. S. Mart. 2 fin.; Petr. 46, 7; Vulg. Exod. 25, 5; 39, 33.
rŭbrīcōsus, a, um, adj. [rubrica], full of ruddle or red-ochre: ager, Cato, R. R. 34, 2: terra, id. ib. 34, 128: solum, Col. 4, 33, 1; Plin. 18, 17, 46, § 163.
Rū̆brĭus, i, m.; Rū̆brĭa, ae, f.,
- I. the name of a Roman gens; masc. Rubrius, Cic. Verr. 2, 1, 25, § 64; id. Phil. 2, 16, 40; id. Brut. 45, 168; Caes. B. C. 1, 23.
Fem. Rubria, Cic. Fam. 9, 21, 3.
Adj.: Lex Rubria (or lex Galliae Cisalpinae), of the year B. C. 43; v. Becker, Antiq. 3, 1, p. 51, and the authors there cited.
Hence,
- II. Rū̆brĭ-ānus, a, um, adj., of or belonging to a Rubrius, Rubrian: senatusconsultum, Dig. 40, 5, 26, § 9; 40, 5, 28 pr.
rubrus, a, um, v. ruber init.
rŭbus, i, m. (fem., Prud. Cath. 5, 31; id. Apoth. 123) [kindr. with ruber].
- I. A bramble-bush, blackberry-bush, Plin. 16, 37, 71, § 180; 17, 13, 21, § 96; 24, 13, 73, § 117 al.; Verg. E. 3, 89; id. G. 3, 315; Hor. C. 1, 23, 6; Ov. Nux, 113; Caes. B. G. 2, 17, 4; Liv. 23, 30 Drak. N. cr.; Col. 11, 3, 4 sq.; Vulg. Exod. 3, 2.
- II. A blackberry, Prop. 3, 13 (4, 12), 28: fraga rubosque colligere, Calp. Ecl. 4, 31.
ructābundus, a, um, adj. [ructo], belching again and again, Sen. Vit. Beat. 12, 3.
* ructāmen, ĭnis, n. [ructo], a belching, eructation, Prud. Ham. 467.
ructātĭo, ōnis, f. [ructo], a belching, Cael. Aur. Tard. 5, 3, 56.
ructātrix, īcis, f. [ructator], she that belches: mentha, i. e. that produces belching, Mart. 10, 48, 10.
ructātus, ūs, m. [ructo], = ructatio, Aug. c. Faust. 5, 10.
ructo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. (dep. collat. form, ructor, Varr. R. R. 3, 2, 3: ructatur, Hor. A. P. 457: ructaretur, Cic. ap. Paul. ex Fest. p. 263 Müll.) [rugo, whence ructus, erugo, eructo], to belch, eructate (class).
- I. Lit.
- a. Neutr.: ructare alicui in os, Plaut. Ps. 5, 2, 9: cui ructare turpe est, Cic. Phil. 2, 25, 63; id. Tusc. 5, 34, 100; id. Fam. 12, 25, 4: numquam exspuisse, numquam ructasse, Plin. 7, 19, 18, § 80: si bene ructavit, Juv. 3, 107.
- b. Act., to belch up a thing: aves hospitales, i. e. to have the taste of them in one’s mouth, Varr. R. R. 3, 2, 3: acida, Plin. 20, 17, 68, § 176: glandem, Juv. 6, 10: partem exiguam cenae, id. 4, 31: aprum, Mart. 9, 49, 8: cruorem, Sil. 2, 685; 15, 435.
- B. Transf.: fumum (terra), i. e. to send forth, emit, Pall. Aug. 8, 7.
- II. Trop., in a contemptuous sense, to belch out, give out, utter (cf. evomo): versus, Hor. A. P. 457: propinquitates semideum, i. e. to have in one’s mouth, be always talking about them, Sid. Carm. 23, 252: potor Mosellae Tiberim ructas, though a Gaul, you speak like a Roman, Sid. Ep. 4, 17.
ructor, āri, v. ructo init.
ructŭo, āre, v. a. [ructus], to belch forth (late Lat. for the usual ructare); trop.: laudes, Aug. Serm. Temp. 135.
* ructŭōsus, a, um, adj. [ructus], full of belches: spiritus, Cael. ap. Quint. 4, 2, 123.
ructus, ūs, m. [rugo, whence also ructo and erugo], a belching, eructation, rising of the stomach (class. in sing. and plur.): exhalas acidos ex pectore ructus, Lucil. ap. Non. 164, 33: suavis ructus mihist, Plaut. Ps. 5, 2, 9; Cic. Fam. 9, 22, 5; Cels. 4, 5 fin.: foedi pestilentesque ructus, Sen. Ep. 95, 25; Plin. 20, 12, 48, § 122; 20, 17, 66, § 174; Mart. 1, 88, 4 al.
rūdectus, a, um, adj. [rudus], full of rubbish, i. e. (of soil) poor, dry: terra, Cato, R. R. 34, 2: locus, id. ib. 35, 1.
1. rŭdens, entis (gen. plur. rudentium, Vitr. 10, 19; Prud. adv. Symm. praef. 2; abl. rudenti, Vitr. 10, 2), m. (fem., Plaut. Rud. 4, 3, 1) [etym. unknown; acc. to the ancients from rudo, on account of the rattling; v. Non. p. 51], a rope, line, cord (very freq. and class.; syn.: restis, funis).
- I. Usu., a rope, line, belonging to the standing or running rigging of a ship; a stay, halyard, sheet, etc.; plur. collect., the rigging, cordage: clamor tonitruum et rudentum sibilus, Pac. ap. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2, 1; cf. Varr. L. L. 5, § 7 Müll. N. cr.; and Serv. Verg. A. 1, 87 (Trag. Rel. p. 100 Rib.); imitated by Vergil: clamorque virum stridorque rudentum, Verg. A. 1, 87; Plaut. Rud. 4, 3, 1; 76; 92; Cic. Div. 1, 56, 127; Quint. 10, 7, 23; Verg. A. 3, 267; 682; 10, 229; Hor. Epod. 10, 5; Ov. M. 3, 616; 11, 474; 495 et saep.
Hence,
- B. Rudens, the title of a comedy by Plautus.
- C. Trop.: rudentem explicavit immensum, spun a long yarn, unfolded a prodigious series of facts, Amm. 29, 1, 6.
Prov.: rudentibus apta fortuna, a very uncertain fortune, Cic. Tusc. 5, 14, 40.
- II. The rope of an engine of war, Vitr. 10, 17 sq.
2. rŭdens, entis, Part. of rudo.
* rūdĕrārĭus, a, um, adj. [rudus], of or belonging to rubbish: cribrum, App. M. 8, p. 212, 19.
rūdĕrātĭo, ōnis, f. [rudero],
- I. a paving with rubbish, ruderation, Vitr. 7, 1.
- II. Transf., a mass of broken stone, Vitr. 5, 12, 6.
rūdĕro, āvi, ātum, 1, v. a. [rudus], to cover or pave with broken stone or rubbish, Plin. 21, 4, 10, § 20; Vitr. 7, 1.
Rŭdĭae, ārum, f., a town in Calabria, the birthplace of Ennius, Mel. 2, 4, 7; Plin. 3, 11, 16, § 102; Sil. 12, 397.
Hence, Rŭ-dīnus, a, um, adj., of Rudiœ, the Rudian, an appellation of Ennius, Enn. ap. Cic. de Or. 3, 42, 168 (Ann. v. 440 Vahl.); Cic. Arch. 10; Aus. Technop. 13, 17.
‡ rŭdĭārĭi ab eodem (sc. Cincio) dicuntur, qui saga nova poliunt, Fest. p. 265 Müll. [1. rudis].
* rŭdĭārĭus, ii, m. [2. rudis], a gladiator who is presented with a rudis, i. e. who receives his discharge, Suet. Tib. 7.
rŭdĭcŭla, ae, f. dim. [2. rudis], a wooden spoon, a spatula, Cato, R. R. 95, 1: rudiculā ligneā peragitare, Col. 12, 46, 3; Plin. 34, 18, 54, § 176.
rŭdīmentum, i, n. [1. rudis], a first attempt, trial, or essay; a beginning, commencement in any thing (not ante-Aug.; cf. tirocinium).
- I. Most usual as milit. t. t.: militare, Liv. 21, 3; plur.: rudimentis militiae imbutus, the elements, Vell. 2, 129, 2: dura belli, Verg. A. 11, 157: rudimenta adulescentiae ponere, to lay down the rudiments, complete the first beginnings, pass one’s novitiate, Liv. 31, 11 fin.; cf.: sub militiā patris tirocinii rudimenta deposuit, Just. 9, 1, 8.
- II. In other things: rudimentum primum puerilis regni, Liv. 1, 3; cf. Quint. 1, 8, 15: prima rhetorices rudimenta, the first principles, rudiments, id. 2, 5, 1; cf. Suet. Aug. 64: vidi Protogenis rudimenta cum ipsius naturae veritate certantia, Petr. 83, 1: civilium officiorum rudimentis regem Archelaum defendit, Suet. Tib. 8: ponere, id. Ner. 22: prima pueritiae rudimenta deponere, Just. 7, 5, 3 (cf. supra, I.).
Rŭdīnus, a, um, v. Rudiae.
1. rŭdis, e, adj. [cf. crudus], unwrought, untilled, unformed, unused, rough, raw, wild (cf. crudus): omnis fere materia non deformata, rudis appellatur, sicut vestimentum rude, non perpolitum: sic aes infectum rudusculum, Cincius ap. Fest. p. 265 Müll. (class.; esp. freq. in the trop. signif.).
- I. Lit.: terra (opp. restibilis), Varr. R. R. 1, 44, 2; so, terra, id. ib. 1, 27, 2: ager, Col. 3, 11, 1: campus, Verg. G. 2, 211: humus, Ov. M. 5, 646: rudis atque infecta materies, Petr. 114, 13; cf.: rudis indigestaque moles (Chaos), Ov. M. 1, 7: marmor, Quint. 2, 19, 3: saxum, id. 9, 4, 27; cf.: signa (de marmore coepto), Ov. M. 1, 406: aes (opp. signatum), Plin. 33, 3, 13: hasta, rudely finished, ill-made, Verg. A. 9, 743; cf.: novacula (with retusa), Petr. 94, 14: circumjectus parietum, Plin. 11, 51, 112, § 270: caementum, Tac. Or. 20 (with informes tegulae): lana, Ov. M. 6, 19: textum, rough, coarse, id. ib. 8, 640; so, vestis, id. F. 4, 659: herba, wild, Mart. 2, 90, 8: cf. uva, unripe, green, hard, id. 13, 68.
Neutr. plur. as subst.: detrahit doctrina aliquid, ut lima rudibus et cotes hebetibus, Quint. 2, 12, 8.
- B. Poet., transf., young, new (cf. integer): illa (carina, sc. Argo) rudem cursu prima imbuit Amphitriten, untried, not yet sailed on, Cat. 64, 11; hence, also, Argo, Luc. 3, 193: agna, Mart. 9, 71, 6: filia, id. 7, 95, 8: dextram cruore regio imbuit, Sen. Troad. 217: pannas, new, Vulg. Matt. 9, 16.
- II. Trop., rude, unpolished, uncultivated, unskilled, awkward, clumsy, ignorant; hence (like ignarus), with gen., unacquainted with, inexperienced in, etc. (cf. imperitus).
- (α) Absol.: consilium, Plaut. Poen. 1, 1, 61; cf.: forma ingenii impolita et plane rudis, Cic. Brut. 85, 294: incohata ac rudia, id. de Or. 1, 2, 5: quae rudia atque imperfecta adhuc erant, Quint. 3, 1, 7: rudia et incomposita, id. 9, 4, 17: vox surda, rudis, immanis, dura, etc., id. 11, 3, 32: modulatio, id. 1, 10, 16; cf.: modus (tibicinis), Ov. A. A. 1, 111: rude et Graecis intactum carmen, Hor. S. 1, 10, 66: stilus (with confusus), Quint. 1, 1, 28; 12, 10, 3: animi, id. 1, 10, 9 (with agrestes); 1, 1, 36: adhuc ingenia, id. 1, 2, 27; cf. ingenium, Hor. A. P. 410: rudis fuit vita priscorum et sine litteris, Plin. 18, 29, 69, § 284: saeculum, Quint. 2, 5, 23; 12, 11, 23; Tac. H. 1, 86: anni, i. e. young, early, Quint. 1, 1, 5; Tac. A. 13, 16 fin.; cf.: adhuc aetas, id. ib. 4, 8: rudem me et integrum discipulum accipe et ea, quae requiro, doce, Cic. N. D. 3, 3, 7; Quint. 2, 3, 3; 3, 6, 83: Aeschylus rudis in plerisque et incompositus, id. 10, 1, 66: tam eram rudis? tam ignarus rerum? etc., Cic. Sest. 21, 47; so (with ignarus) Quint. 1, 8, 4: rudis ac stultus, id. 11, 3, 76: illi rudes homines primique, id. 8, 3, 36; 10, 2, 5: illi rudes ac bellicosi, id. 1, 10, 20: nescit equo rudis Haerere ingenuus puer, Hor. C. 3, 24, 54.
- (β) With in and abl.: cum superiores alii fuissent in disputationibus perpoliti, alii in disserendo rudes, Cic. Rep. 1, 8, 13: (oratorem) nullā in re tironem ac rudem esse debere, id. de Or. 1, 50, 218; (with hebes) id. ib. 1, 58, 248: rudis in re publicā, id. Phil. 6, 6, 17: in causā, id. Fam. 4, 1, 1: in jure civili, id. de Or. 1, 10, 40: in minoribus navigiis, id. ib. 1, 38, 174: omnino in nostris poëtis, id. Fin. 1, 2, 5: sermo nullā in re, id. de Or. 1, 8, 32.
With simple abl. (very rare): Ennius ingenio maximus, arte rudis, Ov. Tr. 2, 424: arte, Stat. Th. 6, 437: studiis, Vell. 2, 73, 1.
- (γ) With gen.: imperiti homines rerum omnium rudes ignarique, Cic. Fl. 7, 16: dicat se non imperitum foederis, non rudem exemplorum, non ignarum belli fuisse, id. Balb. 20, 47: provinciae rudis, id. Verr. 2, 2, 6, § 17: Graecarum litterarum, id. Off. 1, 1, 1; Nep. Pelop. 1, 1: rei militaris, Cic. Ac. 2, 1, 2: harum rerum, id. Verr. 2, 2, 35, § 87: artium, Liv. 1, 7: bonarum artium, Tac. A. 1, 3: facinorum, id. ib. 12, 51: agminum, Hor. C. 3, 2, 9: civilis belli, id. Ep. 2, 2, 47; cf.: bellorum (elephanti), Flor. 4, 2, 67: operum conjugiique, Ov. F. 4, 336: somni, i. e. sleepless, id. M. 7, 213: dicendi, Tac. A. 1, 29.
- (δ) With ad (very rare): rudem ad pedestria bella Numidarum gentem esse, Liv. 24, 48, 5: ad quae (spectacula) rudes tum Romani erant, id. 45, 32, 10; 10, 22, 6; 21, 25, 6: ad partus, Ov. H. 11, 48: ad mala, id. P. 3, 7, 18: rudes adhuc ad resistendum populos, Just. 1, 1, 5: rudis natio ad voluptates, Curt. 6, 21, 9; 8, 8, 24.
(ε) With dat. (very rare): fontes rudes puellis, i. e. strange, Mart. 6, 42, 4.
(ζ) With inf.: nec ferre rudis medicamina, Sil. 6, 90: Martem rudis versare, id. 8, 262.
Comp., sup., and adv. do not occur.
2. rŭdis, is, f. (abl. sing. rudi, Capitol. Opil. Macr. 4, 5), a slender stick or rod.
- I. To stir with in cooking; a stirring-stick, spatula: versato crebro duabus rudibus, Cato, R. R. 79; so, ferreae, Plin. 34, 18, 50, § 170; cf. rudicula.
- II. A staff used by soldiers and gladiators in their exercises (perh. a wooden sword), answering to a quarter-staff, a foil (freq. and class.): (milites) rudibus inter se in modum justae pugnae concurrerunt, Liv. 26, 51; 40, 6 and 9 Drak. N. cr. (al. sudibus); Ov. Am. 2, 9, 22; id. A. A. 3, 515: rudibus batuere, Suet. Calig. 32.
Hence, transf.: PRIMA or SVMMA RVDIS (also in one word, SVMMARVDIS), the first or head fencer, the fencing-master, Inscr. Orell. 2575; 2584: SECVNDA RVDIS, the second fencer, the fencing-master’s assistant, ib. 2573 sq.
A gladiator received such a rudis when honorably discharged (whence he was called rudiarius): tam bonus gladiator rudem tam cito accepisti? Cic. Phil. 2, 29, 74: acceptā rude, Juv. 6, 113: essedario rudem indulgere, Suet. Claud. 21.
And hence transf. to other persons who receive an honorable discharge: tardā vires minuente senectā, Me quoque donari jam rude tempus erat, i. e. to dismiss, discharge, Ov. Tr. 4, 8, 24; id. Am. 2, 9, 22; cf.: spectatum satis et donatum jam rude, Hor. Ep. 1, 1, 2 (v. Orell. ad h. l.): ergo sibi dabit ipse rudem, Juv. 7, 171; Mart. 3, 36, 10.
* rŭdĭtas, ātis, f. [1. rudis], ignorance: litteratoris, App. Flor. 4, p. 363, 6.
* rŭdītus, ūs, m. [rudo], a roaring or braying, App. M. 8, p. 215, 24.
rŭdo (rūdo, Pers. 3, 9), īvi, ītum (gen. plur. part. rudentūm, Verg. A. 7, 16), 3, v. n. and a. [Sanscr. root ru-, to howl; Gr. ὠρύω; cf. Lat.: ravis, ravus, raucus], to roar, bellow, bray.
- I. Lit., of animals; e. g. of lions, Verg. A. 7, 16; of stags, id. G. 3, 374; of bears, Claud. Cons. Mall. Theod. 298; esp. freq. of the braying of an ass, Ov. A. A. 3, 290; id. F. 1, 433; 6, 342; Pers. 3, 9.
- II. Transf., of men, to roar or cry out: haec inquam rudet ex rostris, Lucil. ap. Varr. L. L. 7, § 103 Müll.: (Cacum) insueta rudentem Alcides telis premit, Verg. A. 8, 248.
Of things: rudentem proram, creaking, groaning, Verg. A. 3, 561.
rŭdor, ōris, m. [rudo], a roaring (Appul.), App. Flor. 3, p. 357, 38; id. Mund. p. 65.
1. rūdus, ĕris, n., stones broken small and mingled with lime for plastering walls, paving floors, etc.
- I. In gen., Vitr. 7, 1: rudus inicere solo, Plin. 36, 25, 62, § 186; Pall. 1, 9, 4; 11, 2 Mai: aedificia tecta rudere aut pavimentis, Auct. B. Alex. 1, 3: rudere, non tegulis teguntur, Auct. B. Hisp. 8, 2: pingue, i. e. rich soil, Col. poët. 10, 81.
- II. In partic., old rubbish, of the stones, plaster, etc., of decayed buildings (rare and not ante-Aug.): ruderi accipiendo Ostienses paludes destinabat, Tac. A. 15, 43.
In plur.: alveum Tiberis laxavit ac repurgavit, completum olim ruderibus, Suet. Aug. 30; id. Vesp. 8.
2. rūdus, ĕris, v. raudus.
rūduscŭlum, i, v. raudusculum.
rūfesco, ĕre, v. inch. n. [rufus], to become reddish, Plin. 10, 29, 42, § 80; 28, 12, 53, § 194; 36, 19, 36, § 143.
†† rufius, ii, m., the Gallic name for chama, a lynx, Plin. 8, 19, 28, § 70.
rūfo, āre, v. a. [rufus], to make or color reddish: capillum, Plin. 15, 22, 24, § 87; 23, 2, 32, § 67; 23, 4, 46, § 91.
Rŭfrae, ārum, f., a town of the Samnites, on the borders of Campania, now Ruvo, Verg. A. 7, 739; Sil. 8, 568; prob. the same called Rufrium, Liv. 8, 25, 4.
Rŭfrĭum, ii, n., v. Rufrae.
rūfŭlus, a, um, adj. dim. [rufus], reddish, rather red.
- I. In gen.: macilentis malis rufulus, red-haired, red-headed, Plaut. As. 2, 3, 20 (cf. rufus): radices mandragorae, Plin. 25, 13, 94, § 147.
- II. In partic.: Rūfŭli, ōrum, m., the military tribunes chosen by the general himself (opp. to the Comitiati, who were chosen by the people in the Comitia); so called after one Rutilius Rufus, Liv. 7, 5 fin.; Fest. p. 261 Müll.; Ps.-Ascon. ap. Div. in Caecil. 10, p. 142.
1. rūfus, a, um, adj. [kindr. with ruber], red, reddish, of all shades, acc. to Gell. 2, 26, 5.
In gen.: rufus quidam, redhaired, red-headed, Plaut. Ps. 4, 7, 119: virgo, Ter. Heaut. 5, 5, 17; id. Phorm. 1, 2, 1 (cf. rufulus): vestibus, Mart. 14, 129, 1: sanguis, Cels. 2, 8: armenta, Vitr. 8, 3: sal, Plin. 31, 7, 41, § 86.
Comp.: Campana siligo rufior, Plin. 18, 9, 20, § 86; 16, 14, 25, § 65.
2. Rūfus, i, m. [1. rufus], a common Roman surname (like the German Roth, Rother), Quint, 1, 4, 25; Cic. Fam. 5, 19 tit.; 14, 14, 2 al.
1. rūga, ae, f., a crease in the face, a wrinkle.
- A. In gen. (class.; usu. in plur.).
- (α) Plur.: non cani non rugae repente auctoritatem arripere possunt, Cic. Sen. 18, 62: vos populumque Romanum non consilio neque eloquentiā, sed rugis supercilioque decepit, id. Red. in Sen. 7, 15: nec pietas moram Rugis et instanti senectae Afferet, Hor. C. 2, 14, 3: vis tu remittere aliquid ex rugis, Plin. Ep. 9, 17, 2: rugas in fronte contrahere, Varr. R. R. 1, 2, 26: rugis vetus Frontem senectus exaret, Hor. Epod. 8, 4; cf.: frontem rugis arat, * Verg. A. 7, 417: dum tarda senectus inducat rugas, Tib. 2, 2, 20; Hor. C. 4, 13, 11: sulcare cutem rugis, Ov. M. 3, 276; 14, 96; 15, 232 et saep. al.
Prov.: de rugis crimina multa cadunt, Ov. Am. 1, 8, 46.
- (β) Sing. (poet.): faceret scissas languida ruga genas? Prop. 2, 18 (3, 10), 6; 3 (4), 25, 12; Ov. Tr. 3, 7, 34, id. A. A. 1, 240; Juv. 13, 215; 14, 325.
- B. Transf., a crease, fold, plait, wrinkle, corrugation, etc., of any kind (post-Aug.; cf. rugo, I.): margaritae flavescunt senectā rugisque torpescunt, Plin. 9, 35, 54, § 109: aquilonis afflatus poma deturpans rugis, id. 15, 16, 18, § 59; 12, 7, 14, § 26; 17, 14, 24, § 107 al.; of the folds of garments, id. 35, 8, 34, § 56; Macr. S. 2, 9.
In sing.: jam deciens redit in rugam, Pers. 6, 79 Gildersleeve ad loc.: vestes quoque diutius vinctas ruga consumet, Petr. 102, 12.
- 2. The female screw, Plin. 18, 31, 74, § 317.
2. Rūga, ae, m. [1. ruga], a Roman surname, e. g. of Sp. Carvilius, whose divorce is said to have been the first in Rome, Gell. 4, 3, 2; 17, 21, 44; Val. Max. 2, 1, 4.
rūgātĭo, ōnis, f. [rugo], a wrinkling, Cael. Aur. Tard. 2, 1.
Rugĭi, ōrum, m., a German people who have given their name to the island of Rügen, Tac. G. 43 fin.
* rūgīnōsus, a, um, adj. [1. ruga], wrinkled: cutis, Cael. Aur. Acut. 1, 11.
rŭgĭo, īre, v. n.,
- I. to roar, as a lion, Spart. Get. 5; Vulg. Psa. 21, 13; Auct. Carm. Philom. 49; to bray, as an ass, Amm. 27, 3, 1: onager, Vulg. Job, 6, 5: quasi ursi, id. Isa. 59, 11.
- II. Transf., to rumble: rugientem saturare ventrem, Hier. Ep. 52, 2, § 6.
- III. To call aloud, Vulg. Psa. 37, 9; id. Jer. 25, 30.
rŭgītus, ūs, m. [rugio].
- I. A roaring of lions, Vop. Prob. 19: leonis, Vulg. Job, 4, 10.
- II. Transf., a rumbling in the bowels, Cael. Aur. Tard. 3, 2; 4, 7; Hier. Ep. 22, 11.
rūgo, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [1. ruga].
- I. Neutr., to crease, wrinkle; transf., of the dress (cf. 1. ruga, B.), to become wrinkled or rumpled: vide palliolum ut rugat, Plaut. Cas. 2, 3, 30: pallium, id. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 3.
- II. Act., to wrinkle any thing: frontem, Hier. Ep. 50, 2.
Transf., to corrugate: testae (concharum) rugatae, Plin. 9, 33, 52, § 102.
rūgōsĭtas, ātis, f. [rugosus], the state of being wrinkled, rugosity (late Lat.): moeroris aut irae, Tert. Patient. 15.
rūgōsus, a, um, adj. [1. ruga], wrinkled, shrivelled.
- I. Lit.: rugosiorem cum geras stola frontem, Mart. 3, 93, 4: spadones, Hor. Epod. 9, 14: genae, Ov. Am. 1, 8, 112.
Poet.: senecta, Tib. 3, 5, 25: frigore pagus (i. e. the villagers), Hor. Ep. 1, 18, 105: sanna, that wrinkles his countenance, makes wry faces, Pers. 5, 91.
- II. Transf. (acc. to 1. ruga, I. B.), wrinkled, creased, shrivelled, corrugated: acina, Col. 12, 44, 4: cortex populi, Ov. H. 5, 28: piper, Pers. 5, 55: pruna, Mart. 13, 28, 1.
* rŭĭdus, a, um, adj., perh. rough: pilum (in pisturā), Plin. 18, 10, 23, § 97.
rŭīna, ae, f. [ruo], a rushing or tumbling down; a falling down, fall (syn.: casus, lapsus).
- I. In abstracto.
- A. Lit.
- 1. In gen. (rare). grandinis, Lucr. 6, 156: aquarum, Cael. Aur. Tard. 2, 1 med.: nostra (sc. nucum), Mart. 13, 25, 2: jumentorum sarcinarumque, Liv. 44, 5: Capanei, a fall by lightning (v. Capaneus), Prop. 2, 34 (3, 32), 40: (apri saevi) Permixtas dabant equitum peditumque ruinas, Lucr. 5, 1329: Tyrrhenus et Aconteus Conixi incurrunt hastis, primique ruinam Dant sonitu ingenti, rush or fall upon each other, Verg. A. 11, 613: interea suspensa graves aulaea ruinas In patinam fecere, fell down, Hor. S. 2, 8, 54.
- 2. In partic., of buildings, a tumbling or falling down, downfall, ruin (class.; in good prose only in sing.): repentinā ruinā pars ejus turris concidit … tum hostes, turris repentinā ruinā commoti, etc., Caes. B. C. 2, 11 fin. and 12 init.; cf.: ferunt conclave illud, ubi epularetur Scopas, concidisse: eā ruinā ipsum oppressum cum suis interiisse, Cic. de Or. 2, 86, 353; id. Div. 2, 8, 20; Tac. A. 2, 47: aedificiorum, Suet. Oth. 8: amphitheatri, id. Tib. 40: camerae, id. Ner. 34: spectaculorum, id. Calig. 31: pontis, id. Aug. 20: tecta Penthei Disjecta non leni ruinā, Hor. C. 2, 19, 15: jam Deiphobi dedit ampla ruinam, Vulcano superante, domus, i. e. fell in, Verg. A. 2, 310; so, trahere ruinam, id. ib. 2, 465; 9, 712; cf. B. α, infra: effulsisse inter ruinam ignes, Tac. A. 2, 47: ruinam urbis et incendia recordantes, Just. 5, 7, 10: morbus, captivitas, ruina, ignis, Sen. Tranq. 11, 6: multos occidere incendii ac ruinae potentia est, id. Clem. 1, 26, 5.
In plur.: tantae in te impendent ruinae, nisi suffulcis firmiter, Plaut. Ep. 1, 1, 77; so Vell. 2, 35, 4 (with incendia); Suet. Vesp. 8; Lucr. 2, 1145: si fractus illabatur orbis, Impavidum ferient ruinae, Hor. C. 3, 3, 8: dum Capitolio dementes ruinas parabat, id. ib. 1, 37, 7.
- B. Trop., a downfall, fall, ruin; accident, catastrophe, disaster, overthrow, destruction, etc. (freq. and class.; used equally in sing. and plur.; cf.: exitium, pernicies).
- (α) Sing.: vis illa fuit et, ut saepe jam dixi, ruina quaedam atque tempestas, a catastrophe, Cic. Clu. 35, 96: incendium meum ruinā restinguam, with the overthrow, fall (of the State), Catilina ap. Sall. C. 31, 9, and ap. Cic. Mur. 25, 51: ut communi ruinā patriae opprimerentur, Liv. 45, 26; Vell. 2, 91, 4; 2, 85, 1; 2, 124, 1: in hac ruinā rerum stetit una integra atque immobilis virtus populi Romani, Liv. 26, 41: rerum nostrarum, id. 5, 51: urbis, id. 25, 4: ex loco superiore impetu facto, strage ac ruinā fudere Gallos, utter defeat, id. 5, 43; cf.: ruinae similem stragem eques dedit, id. 4, 33: Cannensis, id. 23, 25; 42, 66 fin.; 4, 46; 5, 47: ruina soceri in exsilium pulsus, Tac. H. 4, 6; cf. id. G. 36: pereat sceleratus, regnique trahat patriaeque ruinam, Ov. M. 8, 497: aliae gentes belli sequuntur ruinam, Flor. 2, 12, 1: ille dies utramque Ducet ruinam, i. e. death, Hor. C. 2, 17, 9: Neronis principis, Plin. 17, 25, 38, § 245.
- (β) Plur.: praetermitto ruinas fortunarum tuarum, quas omnes impendere tibi proximis Idibus senties, Cic. Cat. 1, 6, 14: in ruinis aversae, atque afflictae rei publicae, id. Sest. 2, 5: devota morti pectora liberae Quantis fatigaret ruinis, Hor. C. 4, 14, 19; cf.: nox auget ruinas, Val. Fl. 3, 207: principiis in rerum fecere ruinas et graviter magni magno cecidere ibi casu, i. e. false steps, errors, mistakes, Lucr. 1, 740: (Academia) si invaserit in haec, miseras edet ruinas, Cic. Leg. 1, 13, 39: ruinas videres, id. Fin. 5, 28, 83.
- II. In concreto.
- 1. That which tumbles or falls down, a fall (not anteAug.).
- A. In gen. (poet.): disjectam Aenaeae toto videt aequore classem Fluctibus oppressos Troas caelique ruinā, i. e. a storm, rain, Verg. A. 1, 129; so, caeli (with insani imbres), Sil. 1, 251: poli, i. e. thunder, Val. Fl. 8, 334.
- B. In partic. (acc. to I. A. 2.), a building that has tumbled down, a ruin, ruins (mostly in plur., and not in Cic. prose): nunc humilis veteres tantummodo Troja ruinas ostendit, Ov. M. 15, 424: Sagunti ruinae nostris capitibus incident, Liv. 21, 10, 10: (urbs) deserta ac strata prope omnis ruinis, id. 33, 38, 10: fumantes Thebarum ruinae, id. 9, 18, 7: ruinis templorum templa aedificare, id. 42, 3: in tugurio ruinarum Carthaginiensium, Vell. 2, 19 fin.
In sing.: alius par labor … flumina ad lavandam hanc ruinam jugis montium ducere, Plin. 33, 4, 21, § 74: EX RVINA TEMPLI MARTIS, Inscr. Orell. 2448 (A.D. 256).
- 2. Transf., of persons who cause ruin, a destroyer: rei publicae, Cic. Sest. 51, 109: ruinae publicanorum, id. Prov. Cons. 6, 13.
rŭīnōsus, a, um, adj. [ruina], of buildings.
- I. Tumbling down, going to ruin, ruinous (rare but class.): aedes, * Cic. Off. 3, 13, 54: parietes, Sen. Ira, 3, 35 fin. (better rimosos).
- * II. Poet., transf., that has already fallen, ruined, in ruins: ruinosas occulit herba domos, Ov. H. 1, 56.
Plur. subst.: rŭīnōsa, ōrum, ruins: instaurare, Vulg. Ezech. 36, 33; 33, 27.
Rullus, i, m., a Roman surname (cf. Cic. Phil. 5, 17, 48). So, P. Servilius Rullus, a tribune of the people in the consulate of Cicero, who directed against him three orations on the Agrarian law, Cic. Fam. 8, 6, 5.
- 1. ‡ ruma, ae,f., v. rumis.
2. ruma, ae,f., v. rumen.
rūmen, ĭnis, n. (collat. form rūma, ae,f., Arn. 7, 230 dub.; Serv. Verg. E. 6, 54), the throat, gullet: rumen est pars colli, quā esca devoratur, unde rumare dicebatur, quod nunc ruminare, Fest. p. 270 Müll.; cf. Paul. ex Fest. s. v. adrumavit, p. 9 ib.: ruminatio dicta est a rumine eminente gutturis parte, per quam demissus cibus a certis revocatur animalibus, Serv. Verg. E. 6, 54; cf. Isid. Orig. 11, 1, 59; 12, 1, 37: dum sit, rumen qui impleam, Pompon. ap. Non. 18, 16 (Com. Rel. v. 153 Rib.); Fest. p. 270, 28 Müll.; Paul. ex Fest. p. 9, 14 ib.
‡ rumentum, abruptio, Fest. pp. 270 and 271 Müll.
1. rŭmex, ĭcis, m., a missile weapon, similar to the sparum of the Gauls, Lucil. ap. Fest. pp. 270 and 271 Müll.; cf. Gell. 10, 25, 2.
2. rŭmex, ĭcis, f., sorrel, Plin. 11, 8, 8, § 18; 19, 12, 60, § 184; 20, 21, 85, § 231; Plaut. Ps. 3, 2, 26; Titin. ap. Non. 210, 4 (Com. Rel. p. 134 Rib.); Verg. M. 73.
A maximum of 100 entries are shown.