Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

* rēgālĭŏlus, i, m. dim. [regalis], a small bird, perh. the wren: avis regaliolus, Suet. Caes. 81.

rēgālis, e. adj. [rex], of or belonging to a king, kingly, royal, regal.

  1. I. Lit.
    1. A. Adj.: regalis corporis custodias agere, Naev. ap. Non. p. 323, 1: genus civitatis. Cic. Rep. 2, 23, 41; id. Leg. 3, 7, 15; cf.: res publica, id. Rep. 3, 35, 47: nomen, id. ib. 2, 30, 53 (shortly afterwards: nomen regis): imperium, id. ib. 1, 38, 60: sceptrum, Ov. M. 5, 422: domus, id. ib. 1, 171: praesidium, Hor. Ep. 2, 2, 30: nomisma, id. ib. 2, 1, 234: virtus et sapientia, Cic. Rep. 2, 12, 24: quiddam praestans et regale, id. ib. 1, 45, 69; cf.: ut sapere, sic divinare regale ducebant, id. Div. 1, 40, 89: virgo, a king’s daughter, Ov. A. A. 1, 697.
      Poet.: comae, i. e. of Lavinia, Verg. A. 7, 75: carmen, treating of kings, Ov. P. 4, 16, 9: scriptum, id. Tr. 2, 553: situs pyramidum, Hor. C. 3, 30, 2: regalia fulmina, quorum vi tangitur vel comitium vel principalia urbis liberae loca, quorum significatio regnum civitati minatur, Caecin. ap. Sen. Q. N. 2, 49, 2.
      Comp.: regum rex regalior, Plaut. Capt. 4, 2, 45.
      Sup.: munus, quod regalissimum est, Jul. Val. Res Gest. Alex. 2, 30.
    2. B. Subst.: rēgāles, ĭum, m.
      1. 1. Those belonging to a royal family, princes of the blood royal, βασιλικοί: regales decem, Amm. 16, 12, 26; so Cod. Th. 7, 19; cf. Gramm. ap. Putsch. p. 2205.
      2. 2. REGALIVM ORDO, an unexplained phrase in an inscr. at Formiae, Inscr. Orell. 3884.
    3. C. Subst.: rēgālĭa, ĭum, the residence of the king, Cassiod. Hist. Eccl. 9, 30; 11, 17.
      Hence, trop.: animae regalia in capite, Cael. Aur. Acut. 1, 8, 56.
  2. II. Transf., usual with kings, worthy of a king, regal, splendid: ornatus, Cic. Fin. 2, 21, 69: sententia, id. Off. 1, 13, 38: luxus, Verg. A. 1, 637: cultus, Hor. C. 4, 9, 15: divitiae, id. Ep. 1, 12, 6: impendia, Plin. 36, 15, 24, § 110: animus, Liv. 27, 19 et saep.
    Hence, adv.: rēgā-lĭter, royally, regally; in a good sense, splendidly, magnificently: sacrificio regaliter Minervae confecto, Liv. 42, 51, 2: revocatus, Amm. 30, 1. 4.
    Comp.: postea vero regalius initiabatur, Jul. Val. Res Gest. Alex. 1, 7.
      1. 2. In a bad sense, despotically, domineeringly: precibus minas regaliter addere, Ov. M. 2, 397: turgidus, Amm. 29, 1, 18.

rĕ-gammans, antis, adj. [gamma], having the form of the digamma, digammate (late Lat.): limes, Aggen. ap. Front. p. 62 Goes.: linea, Auct. Limit. p. 254 ib.

rĕgĕlātĭo, ōnis, f. [regelo], a thawing (late Lat.), Aggen. ap. Front. pp. 57 and 70 Goes.

rĕgĕlo, āvi, ātum, 1, v. a., qs. to unfreeze, i. e. to thaw, warm (post-Aug.).

  1. I. Lit.: solum aedificii, Col. 1, 5, 8; Mart. 3, 93, 17: sucina regelata manu, id. 11, 8, 6: vites regelatae siccantur, Col. 11, 2, 7 Schneid. N. cr.: Riphaeae torpentia frigore brumae, Col. poët. 10, 78.
    1. * B. Trop.: jam aetas mea contenta est suo frigore: vix mediā regelatur aestate, Sen. Ep. 67, 1.
  2. II. To air, cool off: granaria, Varr. R. R. 1, 57, 3.

rĕ-gĕmo, ĕre, v. n., to resound with sighs or groans (perh. only in the foll. passages): abjunctis regemunt tabulata cavernis, Stat. Th. 5, 389: regemunt lacus, id. ib. 8, 17.

rĕgĕnĕrātĭo, ōnis, f. [regenero], a being born again, regeneration (eccl. Lat.), Aug. Civ. Dei, 20, 5; Vulg. Matt. 19, 28; id. Tit. 3, 5: lavacrum regenerationis, of baptism, Aug. Civ. Dei, 22, 8, 5.

rĕ-gĕnĕro, āvi, ātum, 1, v. a.

  1. I. Lit., to bring forth again, reproduce (Pliny and eccl. Lat.): signa quaedam naevosque et cicatrices etiam regenerari, Plin. 7, 11, 10, § 50: platani satae regeneravere vitium, id. 12, 1, 5, § 11.
  2. II. Transf., to bring forth something similar, to represent: ipse avum regeneravit Aethiopem, represented, resembled, Plin. 7, 12, 10, § 51; so, patrem Tiberium, id. 14, 22, 28, § 145.
  3. III. Trop., to regenerate, Vulg. 1 Pet. 1, 3.

rĕgermĭnātĭo, ōnis, f. [regermino], a springing forth, sprouting, or germinating again, Plin. 17, 20, 34, § 147; 19, 7, 36, § 122.

rĕ-germĭno, āre, v. n., to spring forth, sprout, or germinate again, Plin. 16, 33, 60, § 141; 19, 7, 36, § 122; Calp. Ecl. 4, 111.

rĕ-gĕro, gessi, gestum, 3, v. a., to bear, carry, or bring back (freq. only after the Aug. per.).

  1. I. Lit.: si summa terra sublata ex fundo meo et alia regesta esset, Dig. 7, 4, 24 fin.: terram e fossā, Liv. 44, 11: tellurem, to throw back, Ov. M. 11, 188: humum, to throw up, Col. 11, 3, 5; cf. subst.:

rĕgestum, i, n.,

  1. I. earth thrown up, id. 11, 3, 10; 4, 1, 3; 3, 13, 8: radios, Plin. 37, 9, 47, § 131; Sen. Ep. 15, 3: decoquunt in ahenis levi igni duas partes (amurcae) quoad regerant, i. e. cause to fly off, evaporate, Varr. R. R. 1, 64, 2.
    1. B. Transf., of written remarks, to enter, transcribe, record, register: aliquid in commentarios, Quint. 2, 11, 7: scholas in hos commentarios, id. 3, 6, 59.
      Hence, in late Lat.: rĕgesta, ōrum, n., subst., a list, catalogue, register, Vop. Prob. 2, § 2; Prud. στεφ. 10, 1131.
  2. II. Trop., to throw or cast back, to retort (cf. refero): Stoicos, Cass. ap. Cic. Fam. 15, 19, 1; cf. Plin. 13, 15, 29, § 91: convicia, Hor. S. 1, 7, 29: contagia regerimus, wish away from us, Plin. 28, 4, 7, § 35: invidiam in aliquem, Quint. 11, 1, 22; so, invidiam, Tac. H. 3, 78: crimen ipsi, Sen. Hippol. 720: culpam in illos, to throw the blame on them, Plin. Ep. 10, 19 (30), 2.

rĕgestum, i, v. regero, I.

rĕgestus, a, um, Part., from regero.

rēgĭa, ae, v. regius, I. B.

rĕgĭbĭlis, e, adj. [rego], that may be ruled, governable, tractable (post-class.): juventus, Amm. 16, 12, 9: acies, id. 19, 7, 8.

rēgĭē, adv., v. regius fin.

Rēgĭenses, v. Regium.

rēgĭfĭcē, adv., v. regificus fin.

rēgĭ-fĭcus, a, um, adj. [rex-facio], kingly, royal, regal, i. q. magnificent, sumptuous (poet.): epulae paratae Regifico luxu, Verg. A. 6, 605; cf.: mensae paratu Regifico, Val. Fl. 2, 652; Ambros. Virg. 3, 6, § 27.
Adv.: rēgĭfĭcē, royally, splendidly, magnificently, sumptuously: instructa domus, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 122 Vahl.): exstructae mensae, Sil. 11, 273.

rēgĭ-fŭgĭum, ii, n. [rex-fuga, the king’s flight], a festival celebrated on the 24th of February, to commemorate the expulsion of the kings, Aus. Ecl. Fer. Rom. 13; Fest. p. 278 Müll.; Paul. ex Fest. p. 279 ib.; Kalend. Maff. ap. Orell. Inscr. II. p. 384; called regis fuga, Ov. F. 2, 685.

* rĕ-gigno, ĕre, v. a., to beget or bear again, to reproduce, Lucr. 5, 244.

1. rēgillus, a, um, adj. dim. [regius], royal, regal, magnificent: inducula, Plaut. Ep. 2, 2, 39: tunica, Varr. ap. Non. 539, 10; cf. Fest. s. h. v. p. 286 Müll.

2. Rēgillus, i, m.

  1. I. A town of the Sabines, whence Appius Claudius emigrated to Rome, Liv. 2, 16 Drak.; also called Rēgilli, ōrum, m., Suet. Tib. 1.
    Hence, Rēgillānus, a, um, and Rēgillensis, e, adj., of or belonging to Regillus: Claudius Appius Regillanus, Suet. Tib. 2: Claudius Regillensis, Liv. 8, 15.
  2. II. A small lake in Latium (the mod. Cornufelle), celebrated for the victory over the Latins gained there by the Romans under the dictator Postumius, Cic. N. D. 3, 5, 11; called also lacus Regillus, Liv. 2, 19; Plin. 33, 2, 11, § 38; and Regilli lacus, Flor. 1, 11, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 16.
    Hence, Rēgillensis, surname of the Postumii: M. Postumio Regillensi, Liv. 4, 49, 7: A. et L. Postumii Regillenses, id. 6, 22, 5.
  3. III. A Roman surname in the Æmilian gens, Cic. Att. 12, 24, 2: M. Aemilius Regillus, Liv. 24, 7 fin.; 8; 29, 11 fin.; 38.

rĕgĭmen, ĭnis, n. [rego], a guiding, guidance, direction (freq. only after the Aug. per., esp. in. Tac.; not in Cic. or Cæs.).

  1. I. Lit.: regimen equorum exercere, Tac. A. 13, 3 fin.: classis, Vell. 2, 85, 2; cf.: procellis regimen impedire, Tac. A. 2, 23: equarum, id. ib. 13, 3: vocis sermonisque regimen primores (dentes) tenet, Plin. 7, 16, 15, § 70.
    1. B. Poet., concr., a rudder: frangitur et regimen, Ov. M. 11, 552: regimen carinae Flectere, id. ib. 3, 593: cum magnus inhorruit AusterNon regimen prodest, Petr. poët. 123, 235.
  2. II. Trop., a guiding, governing, directing; rule, guidance, government, command.
    1. A. In gen.: in quo (sc. animo) consilium vitae regimenque locatum est, * Lucr. 3, 95: regimen totius magistratūs penes Appium erat, Liv. 3, 33: rerum, id. 6, 6: summae rei penes Germanicum, Tac. A. 1, 31: regimen tenere, id. ib. 13, 49: cohortium, id. ib. 12, 42: morum legumque, Suet. Aug. 27 fin.: virtutis vestrae, Tac. H. 1, 84: in omnia regimen, id. A. 3, 47.
    2. B. In partic., the direction of State affairs, rule, government, Enn. ap. Fest. p. 278 (Ann. v. 400 Vahl.); id. ap. Censor. Fragm. c. 14 (Trag. v. 381 ib.): regimen suscipere, Tac. A. 4, 9: regimen manu tractare cruentum, Stat. Th. 11, 658.
    3. C. Concr., a ruler, director, governor: regimen rerum, i. e. of the State, Liv. 4, 31, 5: rerum humanarum, Val. Max. 1, 1, 9.

rĕgĭmentum, i, n. [rego], rule, government (post-class. for regimen); usually in plur., Dig. 1, 11, 1; Amm. 25, 9, 7; 28, 1, 7.
In sing., Fest. s. v. regimen, p. 278 Müll.

rēgīna, ae, f. [rex; cf. the Sanscr. rāgni, the same], a queen.

  1. I. Lit.
    1. A. In gen., Plaut. Stich. 1, 2, 76, id. Trin. 1, 2, 170 al.
    2. B. In partic., of Cleopatra, Cic. Att. 14, 8, 1; 14, 20, 1; 15, 15, 2; Hor. C. 1, 37, 7 al.; Suet. Aug. 69.
      Of Dido, Verg. A. 1, 303; 454; 697; 717.
      Of the wife of Latinus, Verg. A. 12, 659.
      Sarcastically: regina Bithynica, of Cæsar, as paramour of King Nicomedes, Bibul. Suet. Caes. 49: sacrorum, the wife of the rex sacrificulus, Macr. S. 1, 15 fin.; Paul. ex Fest. p. 113 Müll.; cf. Serv. ad Verg. A. 4, 137.
  2. II. Transf.
    1. A. A goddess: Juno, Plaut. Cist. 2, 1, 37; Cic. Verr. 2, 5, 72, § 184; Liv. 5, 21; Verg. A. 1, 9; 1, 46: o Venus, regina Gnidi Paphique, Hor. C. 1, 30, 1; cf. id. ib. 3, 26, 11: siderum regina bicornis, Luna, id. C. S. 35: Calliope, id. C. 3, 4, 2: regina nemorum, i. e. Diana, Sen. Hippol. 406.
    2. B. A daughter of a king, a princess (cf. rex and regulus); so of Ariadne, Verg. A. 6, 28.
      Of Medea, Ov. H. 12, 1.
      Of the daughters of Darius, Curt. 3, 11, 25; 3, 12, 12; cf. also in apposition: regina sacerdos (of Rhea Silvia), Verg. A. 1, 273: virgines reginae, Curt. 3, 12, 21.
    3. C. A noble woman, a lady: sed istae reginae domi Suae fuere ambae (opp. ancillae), Plaut. Truc. 2, 6, 50: quia solae utuntur his reginae, Ter. Eun. 1, 2, 88; Mart. 10, 64, 1.
    4. D. In gen., she that is first, a leader, directress, mistress (mostly poet.): silvestris regina chori, i. e. the leader, Stat. Th. 4, 379: Alpini veluti regina cu pressus Verticis, id. ib. 6, 854: Appia regina viarum, id. S. 2, 2, 12.
  3. III. Trop., a queen, mistress, etc.: oratio omnium rerum regina, Pac. ap. Non. 113, 32; id. ap. Cic. de Or. 2, 44, 187; and ap. Quint. 1, 12, 18: (justitia) omnium est domina et regina virtutum, Cic. Off 3, 6, 28: regina Pecunia, Hor. Ep. 1, 6, 37: volucrum, Mart. 5, 55, 1.

rĕgĭo, ōnis, f. [rego], a direction, line (rare but class.).

  1. I. Lit.: nullā regione viaï Declinare, Lucr. 2, 249; cf.: notā excedo regione viarum, Verg. A. 2, 737: de rectā regione deflecto, Cic. Verr. 2, 5, 68, § 176: haec eadem est nostrae rationis regio et via, id. ib. 2, 5, 70, § 181; cf.: oppidi murus ab planitie rectā regione, si nullus anfractus intercederet, MCC. passus aberat, Caes. B. G. 7, 46; and: non rectā regione iter instituit, sed ad laevam flexit, Liv. 21, 31: declinamus item motus nec tempore certo, nec regione loci certā, nor in a specified direction, Lucr. 2, 260; cf. id. 2, 293; Curt. 8, 9, 2: (Hercynia silva) rectā fluminis Danubii regione pertinet, Caes. B. G. 6, 25; 7, 46; Curt 7, 7, 4: ubi primos superare regionem castrorum animum adverterunt, the line, Caes. B. C. 1, 69: eam esse naturam et religionem provinciae tuae, ut, etc., i. e. the situation, Cic. Fam. 1, 7, 6: traicere amnem in regionem insulae, Curt. 8, 13, 23.
    1. B. E regione, adverbially.
        1. a. In a straight line, directly: e regione moveri (opp. declinare), Cic. Fat. 9, 18; so of the rectilinear motion of atoms, id. ib. 20, 46: ferri, petere, id. Fin. 1, 6, 19: ut cadat e regione loci, quā dirigit aestus, straight down, perpendicularly, Lucr. 6, 823; cf. id. 6, 833.
        2. b. In the opposite direction, over against, exactly opposite; constr. with gen., dat., or absol.
          1. (α) With gen.: (luna) cum est e regione solis, Cic. N. D. 2, 40, 103: erat e regione oppidi collis, Caes. B. G. 7, 36: castris positis e regione unius eorum pontium, quos, etc., id. ib. 7, 35: praesidio e regione castrorum relicto, id. ib. 7, 61 fin.: rates duplices e regione molis collocabat, id. B. C. 1, 25: e regione turris, id. B. G. 7, 25.
          2. (β) With dat.: dicitis, esse e regione nobis e contrariā parte terrae, qui adversis vestigiis stent contra nostra vestigia, quos ἀντίποδας vocatis, Cic. Ac. 2, 39, 123: e regione castris castra ponere, Caes. B. G. 7, 35.
          3. (γ) Absol.: acie e regione instructā, Nep. Milt. 5, 3.
        3. * c. Trop., on the other hand, on the contrary (late Lat.; syn.: e contra): Arabes camelorum lacte vivunt, e regione septentrionales, etc., Hier. adv. Jovin. 2, 7.
  2. II. Transf.
    1. A. The line which bounds the sight, the visual line, boundary-line, boundary (cf: limes, finis).
      1. 1. Primarily in the lang. of augury: intra eas regiones, quā oculi conspiciant, Varr. L. L. 7, § 9 Müll.: nempe eo (sc. lituo) Romulus regiones direxit tum, cum urbem condiditab Attio Navio per lituum regionum facta descriptio, Cic. Div. 1, 17, 31: lituus, quo regiones vincere terminavit, id. N. D. 2, 3, 9: regionibus ratis, id. Leg. 2, 8, 21.
      2. 2. In gen., a boundary-line, limit, boundary; usually in plur.
        1. a. Lit.: anteponatur omnibus Pompeius, cujus res gestae atque virtutes iisdem quibus solis cursus regionibus ac terminis continentur, Cic. Cat. 4, 10, 21; cf.: caeli regionibus terminare, id. ib. 3, 11, 26: orbis terrae regiones, id. Arch. 10, 23.
          Rare in sing.: quae regione orbem terrarum definiunt, Cic. Balb. 28, 64.
        2. b. Trop.: ejus (argumenti) nunc regiones, limites, confinia Determinabo, Plaut. Poen. prol. 45: animus si, quibus regionibus vitae spatium circumscriptum est, eisdem omnes cogitationes terminaret suas, Cic. Arch. 11, 29: pars (quaestionum) circumscripta modicis regionibus, id. de Or. 2, 16, 68: vix facile sese regionibus officii continere, id. Agr. 2, 35, 97.
      3. 3. A quarter, region of the heavens or the earth (mostly poet.): (Nilus) exoriens penitus mediā ab regione diei, Lucr. 6, 723; so id. 6, 732: etiam regio (lunae mutatur), quae tum est aquilonaris, tum australis, Cic. N. D. 2, 19, 50: deinde subter mediam regionem sol obtinet, id. Rep. 6, 17, 17: atque eadem regio Vesper et Ortus erunt, Ov. Ib. 38; cf. vespertina, Hor. S. 1, 4, 30; Vitr 4, 5, 1: caeli in regione serenā, Verg. A. 8, 528: regione occidentis, Liv 33, 17; Just. 18, 3, 10.
    2. B. A portion (of the earth or heavens) of indefinite extent; a tract, territory, region (cf.: tractus, plaga).
      1. 1. Lit.
        1. a. In gen.: in hac regione, Plaut. Cist. 4, 2, 42: locum delegit in regione pestilenti salubrem, Cic. Rep. 2, 6, 11: agri fertilissima regio, Caes. B. G. 7, 13 fin.: quā te regione reliqui? Verg. A. 9, 390: regione portae Esquilinae, in the region, neighborhood, Liv. 3, 66 fin. Drak.; 25, 25; 30; 33, 17; cf. Oud. de Auct. B. Alex. 30, 7; for which: e regione castrorum, in the vicinity of the camp, Liv. 10, 43 Drak.: regione quā Sergius erat, id. 5, 8: tam vasta, Just. 13, 7, 3: acclivis, Col. 3, 13, 8: deserta siti regio, Verg. A. 4, 42.
          Plur.: hi loci sunt atque hae regiones, quae mihi ab ero sunt demonstratae, Plaut. Ps. 2, 2, 1: cur in his ego te conspicor regionibus? Ter. Eun. 5, 8, 32: qui innumerabiles mundos infinitasque regiones mente peragravisset, Cic. Fin. 2, 31, 102: terrae maximae regiones inhabitabiles, id. N. D. 1, 10, 24 et saep.
        2. b. In partic.
          1. (α) A portion of country of indefinite extent; a territory, province, district, region; esp. freq. in plur., lands, territories: at regione locoque alio terrisque remotis, Lucr. 2, 534: Trebonium ad eam regionem, quae Aduaticis adjacet, depopulandam mittit, Caes. B. G. 6, 33: in ejusmodi regione atque provinciā, quae mari cincta esset, Cic. Fl. 12, 27: quae regio orave terrarum erat latior? id. Sest. 30, 66: regio Pedana, Hor. Ep. 1, 4, 2: quorum hominum regio, id. ib. 1, 15, 2: Sogdiana, Curt. 7, 10, 1: Cantium, quae regio est maritima omnis, Caes. B. G. 5, 14: quae regio totius Galliae media habetur, id. ib. 6, 13: Sida, quae extrema regio est provinciae meae, Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 5: ubi major atque illustrior incidit res, clamore per agros regionesque significant, Caes. B. G. 7, 3: principes regionum atque pagorum inter suos jus dicunt, id. ib. 6, 23: alias regiones partesque peteret, id. ib. 6, 43 fin.; cf. so with partes, id. B. C. 1, 25: deinde in quattuor regiones dividi Macedoniam. Unam fore et primam partem, quod, etc. . . . Secundam fore regionem, quam, etc., Liv. 45, 29: quod erant propinquae regiones, Caes. B. C. 3, 34: ut quam latissimas regiones praesidiis teneret, id. ib. 3, 44.
            Sometimes a district with its people: tractus ille celeberrimus, tota denique nostra illa aspera et montuosa et felix et fautrix suorum regio, Cic. Planc. 9, 22.
          2. (β) A principal division of the city of Rome, and of the territory around Rome, a quarter, ward, district, circle (of these, under Servius Tullius, there were in the city four, and in the Roman territory twenty-six; under Augustus, there were fourteen in the city), Laelius Felix ap. Gell. 15, 27, 4; Plin. 3, 5, 9, § 66; Varr. ap. Non. 43, 10; Suet. Aug. 30; Tac. A. 14, 12; 15, 40; Inscr. Orell. 4 sq. et saep.; cf. Niebuhr, Gesch. 1, p. 458 sq.: regio quaedam urbis aeternae, Amm. 22, 9, 3; 16, 10, 15.
            Of other cities, Inscr. Orell. 6, 768.
            Hence, A REGIONIBVS, a captain of a quarter, Inscr. Murat. 894, 8; 895, 4 and 5.
          3. (γ) Of the provinces into which Italy was divided by Augustus, a province, division: descriptionem ab eo (Augusto) factum Italiae totius in regiones undecim, Plin. 3, 5, 6, § 46; 3, 11, 16, § 99; 3, 12, 17, § 106 al.
      2. 2. Trop., a province, department, sphere: dum in regionem astutiarum mearum te induco, ut scias Juxta mecum mea consilia, Plaut. Mil. 2, 2, 78; 3, 3, 13: idque (consilium) situm mediā regione in pectoris haeret, Lucr. 3, 140: ceterae fere artes se ipsae per se tuentur singulae; benedicere autem non habet definitam aliquam regionem, cujus terminis saepta teneatur, has no determinate province, Cic. de Or. 2, 2, 5: eadem est nostrae rationis regio et via, compass and course, id. Verr. 2, 5, 70, § 181.
      3. 3. The country, the field (late Lat.): herba regionis, Vulg. Gen. 2, 5: ligna, id. Ezech. 17, 24; id. Joel, 1, 19: bestiae, id. Ezech. 31, 13.

rĕgĭōnālis, e, adj. [regio], of or belonging to a province or region: concilium, provincial (opp. plenarium), Aug. Bapt. contr. Donat. 7, 53.
Adv.: rĕgĭōnālĭ-ter, by provinces or regions, = regionatim, App. de Mundo, 23, p. 68, 2; Cael. Aur. Acut. 2, 29, 157.

rĕgĭōnātim, adv. [regio], by districts or wards: regionatim commerciis interruptis, Liv. 45, 30, 1; 40, 51 fin.: (edidit) ludos regionatim Urbe totā, Suet. Caes. 39.

rĕgistōrĭa, ae, f. [re-gero], a treasurer (late Lat.), Caes. Reg. ad Verg. 26.

Rēgium (Rhēg-) (Lĕpĭdi), ĭi, n.

  1. I. A city in Gallia Cisalpina, on the Via Aemilia, now Reggio, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 9, 2; 12, 5, 2; Inscr. Orell. 78 and 3983.
    Hence, Rēgĭenses, ĭum, m., the inhabitants of Regium, Cic. Fam. 13, 7, 4; Inscr. Orell. 4133.
  2. II. A city in the southern part of Calabria on the Sicilian strait, now Reggio, Cic. Verr. 2, 2, 33, §§ 55, 56; 2, 4, 60, § 135; Sall. J. 28, 6; Liv. 23, 30, 9; Tac. A. 1, 53 (called Region, Ov. M. 14, 48).
    Hence, Rēgīnus (Rhēg-), a, um, adj., of or belonging to Regium: litora, Sil. 13, 94: ager, Cic. Phil. 1, 3, 7: municipes, id. ib. 1, 3, 7, § 8.
    Hence, as subst.
  1. I. Plur.: Rēgīni, ōrum, m., the inhabitants of Regium, Cic. Verr. 2, 4, 11 fin.; 2, 5, 18 fin.; id. Att. 15, 7, 1.
  2. II. Sing.: Rēgīnus, i, m., a Roman name, a commander on the southern coast, A. U. C. 705, Cic. Att. 10, 12, 1.

rēgĭus, a, um, adj. [rex], of or belonging to a king, kingly, royal, regal.

  1. I. Lit.: cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset, Cic. Rep. 1, 33, 50: potestas, id. ib. 2, 9, 15; 2, 23, 43; 2, 32, 56: nomen, id. ib. 2, 23, 43; 2, 28, 51: civitas, id. ib. 2, 29, 52: insignia, id. ib. 2, 17, 31: ornatus, id. ib. 2, 21, 38; id. Tusc. 1, 48, 116: apparatus, id. Rep. 6, 10, 10: exercitus, Caes. B. C. 3, 104: praefectus, id. ib. 3, 104 et saep.: anni, i. e. the reign of the kings (at Rome), Cic. Rep. 2, 15, 29; 2, 30, 53: auctio, i. e. of royal property, Plin. 29, 4, 30, § 96: ales, i. e. the eagle, Ov. M. 4, 362: genus imperii proximum similitudini regiae, very much resembling regal power, Cic. Rep. 2, 32, 56: bellum, with a king, id. Imp. Pomp. 17, 50: regios nutus tueri, purposes, id. Fam 12, 1, 1: regia, crede mihi, res est succurrere lapsis, befitting kings, Ov. P. 2, 9, 11; cf.: regia res scelus est, id. F. 6, 595: sponsus, Hor. C. 3, 2, 10: genus, id. ib. 2, 4, 15: sanguis, id. ib. 3, 27, 65: stirps, Curt. 6, 2, 8: virgo, princess, Ov. M. 2, 570; 13, 523: puer, Verg. A. 1, 677: conjux, id. ib. 2, 783: parens, Ov. M. 13, 484: legatio, Liv. 35, 32: imperium, Sen. Med. 189: cohors, Curt. 10, 7, 16: interitus regii, Val. Max. 1, 8, 11: superbum istud et regium, nisi, etc., Plin. Pan. 7, 6.
    Hence, esp.: lex regia, a law investing the emperor with all the power and authority of the Roman people, Just. Inst. 1, 2, 6 Sandars ad loc.
    As subst.
    1. A. Rē-gĭi, ōrum, m.
      1. 1. (Sc. milites.) The royal troops, the king’s soldiers, Nep. Dat. 1, 4.
      2. 2. The satraps of the king, the nobles of the royal court, Nep. Ages. 8, 3.
    2. B. rēgĭa, ae, f.
      1. 1. (Sc. domus.) A royal palace, castle, fortress, residence, the court (cf.: aula, palatium): in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem, Cic. Fin. 3, 16, 52; Caes. B. C. 3, 112: in vestibulo regiae, Liv. 1, 40: exaedificata, id. 35, 31: regiam occupare, Hor. C. 2, 18, 6; Ov. F. 4, 599: opulenta, Cat. 62, 44: Polycratis regia, Suet. Calig. 21.
        1. b. In partic., the royal castle of Numa, situated on the Sacra Via, close by the temple of Vesta, used subsequently for priestly purposes (for appointed sacrifices, for meetings of the priests, as a residence of the Pontifex, etc.): haec est a sacris quae via nomen habet; Hic locus est Vestae, qui Pallada servat et ignem; Hic fuit antiqui regia parva Numae, Ov. Tr. 3, 1, 30; cf. id. F. 6, 264; Varr. L. L. 6, § 12 Müll.; Fest. p. 178 ib.; Macr. S. 1, 15; 16; S. C. ap. Gell. 4, 6, 2; Plin. Ep. 4, 11, 6; Serv. Verg. A. 8, 363; Cic. Mil. 14, 37 Ascon.; id. Att. 10, 3, a, 1; Plin. 34, 8, 18, § 48 al.
          Hence, atrium regium, the hall of this regia, Liv. 26, 27, 3.
        2. c. Transf.
          1. (α) The royal tent in a camp, Liv. 2, 12, 10; cf.: armatus exercitus regiam obsedit, Curt. 9, 5, 30; 6, 2, 9: vestibulum regiae, id. 7, 1, 4.
          2. (β) The court, i. e. the royal family, the king and his courtiers (cf. aula; first under Aug.): tulit et Romana regia sceleris tragici exemplum, Liv. 1, 46: quicunque propinquitate regiam contigisset, id. 24, 22 fin.; Tac. A. 6, 34: Callistus prioris quoque regiae peritus, id. ib. 11, 29; cf. id. ib. 14, 13; Petr. poët. 5, 4; Curt. 6, 6, 2.
          3. * (γ) Poet., like aula, a court for the cattle, cattle-yard: gregis regia, Val. Fl. 5, 67.
      2. 2. (Sc. urbs.) A royal city, residence, capital (poet. and in postAug. prose): Croesi regia Sardes, Hor. Ep. 1, 11, 2: non haec dotalis regia Amatae, i. e. Laurentum, Verg. A. 9, 737: Caesarea, Jubae regia, Plin. 5, 2, 1, § 20.
      3. 3. A pure Lat. name for basilica, a colonnade, portico, hall (not ante-Aug.): dum lectica ex regiā domum redeo, Aug. ap. Suet. Aug. 76: theatri, Suet. Aug. 31 fin.; Ascon. ap. Cic. Aem. Scaur. § 45 (p. 27 Orell.); cf. Vitr. 5, 7 fin.; Stat. S. 1, 1, 30.
      4. 4. A pure Lat. name for the plant basilisca (v. h. v.), App. Herb. 128.
  2. II. Trop., royal, regal, princely, splendid, magnificent, distinguished (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. regalis): forma, Plaut. Mil. 1, 1, 10: moles, splendid edifices, Hor. C. 2, 15, 1: vestis, Vulg. Act. 12, 21.
    As an epithet of any remarkable production of nature or art: olea, Col. 5, 8, 3; 12, 49, 2; 7: pira, id. 5, 10, 18; 12, 10, 4; Plin. 15, 15, 16, § 56; laurus, id. 15, 30, 39, § 129: charta, Cat. 22, 6 et saep.: regius morbus, the jaundice (because it was said to be cured by delicate remedies, by exciting to cheerfulness, etc.), Cels. 3, 24; Varr. ap. Plin. 22, 24, 53, § 114; Ser. Samm. 58, 1033; Hor. A. P. 453: regia stella, a large star in the constellation Leo, now called Regulus, Plin. 18, 26, 64, § 235.
    Hence, adv.: rēgĭē, royally, regally, splendidly, sumptuously, magnificently; imperiously, despotically: accubabo regie, Plaut. Stich. 2, 2, 53: regie polita aedificia, Varr. R. R. 1, 2, 10: quae regie seu potius tyrannice statuit in aratores Apronius, imperiously, Cic. Verr. 2, 3, 48, § 115: crudeliter et regie factum, id. Cat. 1, 12, 30.

* rĕ-glesco, ĕre, v. n. [glisco], to grow up, increase, augment: reglescit cum dixit Plautus, significat crescit hoc versu: Vix supersum dolori, qui in dies misero mihi ac perdito reglescit, Fest. s. h. v. p. 278, 30 Müll.; cf. Paul. ex Fest. p. 279, 5 ib.

rĕ-glūtĭno, no perf., ātum, 1, v. a.

  1. I. (Prop. to unglue, i. e.) To unloose, separate (very rare), Cat. 25, 9.
    Trop.: reglutinatis luminibus, Mart. Cap. 6, § 586.
  2. * II. To join together again: amputatum plaga collum, Prud. στεφ. 10, 873.

regnātor, ōris, m. [regno], a ruler, sovereign (poet.): deūm regnator, Naev. ap. Fest. s. v. quianam, p. 257, 28 Müll.; Verg. A. 4, 269: deorum, Plaut. Am. prol. 45; cf.: summi Olympi, Verg. A. 7, 558; 10, 437: regnator omnium deus, Tac. G. 39: corniger Hesperidum fluvius regnator aquarum, Verg. A. 8, 77; Col. 10, 200: Asiae (Priamus), Verg. A. 2, 557 Wagn.: Neptunus regnator marum, Naev. ap. Prisc. p. 770 P.; cf. of the same: freti, Sen. Hippol. 945: lyricae cohortis (Pindarus), Stat. S. 4, 7, 5: agelli, i. e. owner, Mart. 10, 61, 3.
With dat.: occiduis regnator montibus Atlas, Val. Fl. 2, 621: Illyricis regnator aquis, i. e. the Danube, Aus. Epigr. 3.
Absol.: in Siciliā, ubi rex Agathocles regnator fuit, Plaut. Men. 2, 3, 58; Mart. 11, 6, 2.

* regnātrix, īcis, adj. f. [regnator], ruling, reigning, imperial: in domo regnatrice, Tac. A. 1, 4.

* regnĭcŏla, ae, m. [regnum-colo], a dweller in a kingdom, Aug. adv. Faust. 20, 7.

regno, āvi, ātum, 1, v. n. and a. [regnum].

  1. I. Neutr., to have royal power, to be king, to rule, reign: ubi Pterela rex regnavit, Plaut. Am. 1, 1, 257: Romulus cum septem et triginta regnavisset annos, Cic. Rep. 2, 10, 17; cf. id. ib. 2, 14, 27; 2, 18, 33; 2, 20, 36: Servius injussu populi regnavisse traditur, id. ib. 2, 21, 37: (Mithridates) annum jam tertium et vicesimum regnat, et ita regnat, ut, etc., id. Imp. Pomp. 3, 7: tertium jam nunc annum regnans, Caes. B. G. 5, 25: regnante Romulo, Cic. Rep. 1, 16, 25: (Camers) tacitis regnavit Amyclis, Verg. A. 10, 564: quālibet exules In parte regnanto beati, Hor. C. 3, 3, 39: Latio regnans, Verg. A. 1, 265: regnandi dira cupido, id. G. 1, 37: Albae regnare, Liv. 1, 3: Romae, id. 1, 17 fin.; 1, 40: Tusco profundo, Ov. M. 14, 223: Graias per urbes, Verg. A. 3, 295: in Colchis, Plin. 33, 3, 15, § 52: advenae in nos regnaverunt, Tac. A. 11, 24.
    Once poet., like βασιλεύω, with gen.: quā Daunus agrestium Regnavit populorum, Hor. C. 3, 30, 12.
    Impers. pass.: hic jam ter centum totos regnabitur annos Gente sub Hectoreā, Verg. A. 1, 272: quia post Tatii mortem ab suā parte non erat regnandum … in variis voluntatibus regnari tamen omnes volebant, Liv. 1, 17 Drak. N. cr.: regnatum Romae ab conditā urbe ad liberatam annos ducentos quadraginta quattuor, id. 1, 60 fin.: hinc Cytherea tuis longo regnabitur aevo, Sil. 3, 592.
    1. B. In gen., to be lord, to rule, reign, govern, be supreme (syn. dominor); in a good sense: quoniam equitum centurias tenes, in quibus regnas, Cic. Fam. 11, 16 fin.; cf.: regnare in judiciis, Quint. 10, 1, 112: vivo et regno, Hor. Ep. 1, 10, 8.
      Esp., of the gods: caelo tonantem credimus Jovem Regnare, Hor. C. 3, 5, 2: Saturno regnante, Ov. F. 1, 193: secundo Caesare regnes, Hor. C. 1, 12, 52.
      In a bad sense (very freq.), to lord it, tyrannize, domineer, Cic. Sull. 7, 21: regnavit is paucos menses, id. Lael. 12, 41: quin se ille interfecto Milone regnaturum putaret, id. Mil. 16, 43: Timarchidem fugitivum omnibus oppidis per triennium scitote regnasse, id. Verr. 2, 2, 54, § 136: nec jam libertate contentos esse, nisi etiam regnent ac dominentur, Liv. 24, 29, 7 Drak.; cf. so with dominari, Cic. Rep. 3, 12, 21; Flor. 3, 12, 9.
        1. b. Of things, to reign, rule, hold sway (mostly poet.): umor regnavit in arvis, Lucr. 5, 395: (ignis) per ramos victor regnat, Verg. G. 2, 307: in totum regnaret Sirius annum, Stat. Th. 1, 635: cum regnat rosa (i. e. at a banquet, where the guests were crowned with roses), Mart. 10, 19, 20: quid faciant leges, ubi sola pecunia regnat? Petr. poët. 14; Claud. Rapt. Pros. 2, 74.
      1. 2. Trop., to rule, have the mastery, prevail, predominate: Παθητικόν, in quo uno regnat oratio, Cic. Or. 37, 128; cf.: (eloquentia) hic regnat, hic imperat, hic sola vincit, Quint. 7, 4, 24; 11, 3, 181: ardor edendi per avidas fauces regnat, Ov. M. 8, 829; cf.: ebrietas geminata libidine regnat, id. ib. 12, 221: regnat nequitiā, Sen. Ben. 1, 10: morbus regnans, Grat. Cyn. 462.
  2. II. Act., to rule, sway, govern (only in pass., and poet. and in postAug. prose); part. perf. with dat. of agent: terra acri quondam regnata Lycurgo, Verg. A. 3, 14: Latio regnata per arva Saturno quondam, id. ib. 6, 794; Ov. M. 8, 623; 13, 720; id. H. 10, 69; Hor. C. 2, 6, 11; 3, 29, 27; Sil. 14, 7: si unquam regnandam acceperit Albam, Verg. A. 6, 770: trans Lugios Gotones regnantur, paulo jam adductius quam ceterae Germanorum gentes, Tac. G. 44: exceptis iis gentibus quae regnantur, id. ib 25; cf. id. A. 13, 54: quae (gentes) regnan tur, id. H. 1, 16 fin.; Mel. 2, 2, 24: gens reg. nata feminis, Plin. 6, 20, 23, § 76.

regnum, i, n. [rex],

  1. I. kingly government, royal authority, kingship, royalty (cf.: imperium, principatus): cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum vocamus et regnum ejus rei publicae statum, Cic. Rep. 1, 26, 42: regique Thebano Creonti regnum stabilivit suum, Plaut. Am. 1, 1, 39: regno regem spoliare, Cic. Rep. 1, 42, 65: ob labefactandi regni timorem, id. ib. 2, 2: regni initium, id. ib. 2, 15, 28: neque potest ejusmodi res publica non regnum et esse et vocari, royalty, id. ib. 2, 23: regnum obtinere, Caes. B. G. 5, 54; cf.: regnum in suā civitate occupare, id. ib. 1, 3: regnum reciperare, Auct. B. Alex. 36; Caes. B. G. 4, 12; 5, 20; 5, 25: dum stabat regno incolumis regumque vigebat Consiliis, Verg. A. 2, 88: Tulli ignobile regnum, Hor. S. 1, 6, 9; id. C. 1, 12, 34: Alexander periculoso regno securam ac tutam vitam anteponens, Just. 39, 4, 3.
    1. B. In gen., dominion, sovereignty, rule, authority.
      1. 1. In a good sense: possidere regna, Ter. Ad. 2, 1, 21: quod imperium, qui magistratus, quod regnum potest esse praestantius, quam, etc., Cic. Rep. 1, 17, 28: omne regnum vel imperium bellis quaeritur et victoriis propagatur, id. ib. 3, 12, 20: sibi a Caesare regnum civitatis deferri, Caes. B. G. 5, 6: ego te in meum regnum accepi, Sall. J. 10, 1: adoptione in regnum pervenire, id. ib. 11, 6: nationes, quae in eorum (i. e. Populi Romani) regno ac dicione sunt, Cic. Verr. 2, 4, 27, § 60: nobile regnum, Ov. H. 17, 133: regnum sine vi tenere, id. M. 11, 270: regnum alicui permittere, Hor. S. 1, 3, 123: bonae Sub regno Cinarae, id. C. 4, 1, 4: nec regna vini sortiere talis, the presiding over a drinking-bout, Gr. ἀρχιποσία, id. ib. 1, 4, 18 (cf.: arbiter bibendi, id. ib. 2, 7, 25; v. also rex).
      2. 2. In a bad sense, despotism, tyranny (to a Roman of the time of the Republic, any sovereignty of a single individual): hic ait se ille, judices, regnum meum ferre non posse. Quod tandem, Torquate, regnum? Consulatus, credo, meiquo in magistratu non institutum est a me regnum, sed repressum, Cic. Sull. 7, 21; cf. Quint. 3, 8, 47: hoc vero regnum est, et ferri nullo pacto potest, Cic. Att. 2, 12, 1: Ti. Gracchus regnum occupare conatus est, id. Lael. 12, 41; so, occupare, id. Sull. 9, 27; id. Phil. 5, 6, 17: regnum appetere, id. Sen. 16, 56; id. Phil. 2, 44, 114; id. Mil. 27, 72 (for which affectare is cited, Quint. 5, 11, 12; v. Spald. N. cr. ad loc.): regnum judiciorum, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 35; cf. forense, id. Fam. 9, 18, 1: quod tribuni militum in plebe Romanā regnum exercerent, Liv. 5, 2: damnatus crimine regni, Ov. F. 6, 189: dum regnum te, Roma, facit, i. e. gives thee a sovereign, Luc. 4, 692.
    2. C. Trop., rule, authority, power, influence: abuteris ad omnia atomorum regno et licentiā, Cic. N. D. 1, 23, 65: regnum voluptatis, id. Sen. 12, 41: sub regno tibi esse placet omnes animi partes et eas regi consilio? id. Rep. 1, 38, 60; Ov. M. 14, 20; Prop. 4 (5), 7, 50.
  2. II. Meton. (abstr. pro concreto), a kingdom: grates tibi ago, summe sol, quod conspicio in meo regno et his tectis P. Cornelium Scipionem, Cic. Rep. 6, 9, 9: ad fines regni sui, Caes. B. G. 5, 26; 5, 38: (flumen Mulucha) Jugurthae Bocchique regnum disjungebat, Sall. J. 92, 5: se patrio regno pulsos esse, Liv. 1, 40: (Aufidus) Qui regna Dauni praefluit Appuli, Hor. C. 4, 14, 26 al.: barbara regna, id. Ep. 2, 1, 253: regnum caelorum, Hier. adv. Jovin. 2, § 28; cf. Vulg. Matt. 13, 11 et saep.
    Poet., of bees: cerea regna refingunt, Verg. G. 4, 202.
    1. B. Transf.
      1. 1. Any place which one possesses, a territory, estate, possession: id, nisi hic in tuo regno essemus, non tulissem, i. e. on your own territories, on your own estate, Cic. de Or. 1, 10, 41; cf. id. Att. 14, 16, 1: post aliquot mea regna videns, mirabor aristas? fields, Verg. E. 1, 70; cf. id. G. 1, 124; 3, 476: regna videt pauper Nasamon errantia vento, his cottages, Luc. 9, 458 al.: haec regna, these realms, i. e. of the dead, Verg. A. 6, 417.
      2. 2. Regna = reges, Stat. Th. 12, 380.

rĕgo, xi, ctum, 3, v. a. [Sanscr. arg-, argami, to obtain; Gr. ὀρέγω reach after; cf. Sanscr. rāgan; Goth. reiks, king; Germ. Reich and Recht], to keep straight or from going wrong, to lead straight; to guide, conduct, direct (freq. and class.; syn.: guberno, moderor).

  1. I. Lit.: deus est, qui regit et moderatur et movet id corpus, cui praepositus est, Cic. Rep. 6, 24, 26: manus una (navem) regit, Lucr. 4, 903: onera navium velis, Caes. B. G. 3, 13: arte ratem, Ov. Tr. 1, 4, 12; cf. clavum, Verg. A. 10, 218: te ventorum regat pater, Hor. C. 1, 3, 3: vela, Prop. 2, 28 (3, 24), 24: coërcet et regit beluam, Cic. Rep. 2, 40, 67: equum, Liv. 35, 11: equos, Ov. A. A. 3, 556; id. Ib. 474; cf. quadrupedes, id. M. 2, 86: spumantia ora (equi), id. ib. 8, 34: frena, id. P. 4, 12, 24: equi impotentes regendi, Liv. 35, 11; Ov. Tr. 1, 3, 28; Curt. 4, 15, 28: currus, Ov. A. A. 1, 4; Curt. 8, 14, 7: taurus ex grege, quem prope litora regebat, Sall. H. Fragm. ap. Prisc. p. 715 P.; Quint. 1, 1, 27: rege tela per auras, Verg. A. 9, 409: tela per viscera Caesaris, Luc. 7, 350; cf.: missum jaculum, Ov. M. 7, 684: sagittas nusquam, Luc. 7, 515: regens tenui vestigia filo, Cat. 64, 113; cf.: Daedalium iter lino duce, Prop. 2, 14 (3, 6), 8: caeca filo vestigia, Verg. A. 6, 30: diverso flamina tractu, Ov. M. 1, 59: gressus, Vulg. Judic. 16, 26.
    1. B. In partic., jurid. t. t.: regere fines, to draw the boundaries, mark out the limits, Cic. Leg. 1, 21, 55; id. Top. 10, 43; id. Mur. 9, 22; Tib. 1, 3, 44; cf. Dig. 10, 1, and Cod. Just. 3, 39 tit. Finium regundorum.
  2. II. Trop., to guide, lead, conduct, manage, direct.
    1. A. In gen.: Deus qui omnem hunc mundum regit, Cic. Rep. 6, 13, 13: domum, id. ib. 1, 39, 61: rem consilio, Ter. Eun. 1, 1, 13: belli fera munera Mavors regit, Lucr. 1, 33; cf. bella, Caes. B. G. 6, 17; Sil. 7, 47: omnia nostra ita gerito, regito, gubernato, ut, etc., Cic. Att. 16, 2, 2: alicujus animum atque ingenium, Plaut. Bacch. 3, 3, 90; cf.: animi motus (with moderari cupiditates), Cic. Part. Or. 22, 76: mores, Ov. M. 15, 834: animos dictis, Verg. A. 1, 153: animum, Hor. Ep. 1, 2, 62: ut me ipse regam, id. ib. 1, 1, 27: consilia senatus, Quint. 12, 1, 26: valetudines principis, Tac. A. 6, 50; cf.: valetudinem arbitratu suo, Suet. Tib. 68 al.: neque regerentur magis quam regerent casus, Sall. J. 1, 5; cf.: jam regi leges, non regere, Liv. 10, 13: utroque vorsum rectum est ingenium meum, Plaut. Capt. 2, 3, 6: vellem suscepisses juvenem regendum, Cic. Att. 10, 6, 2; cf. Suet. Tib. 50; id. Claud. 9: Silvanum specie obsequii regebat, Tac. H. 3, 50: nemo regere potest, nisi qui et regi, Sen. Ira, 2, 15 fin.; Quint. 12, 10, 69.
    2. B. Transf.
      1. 1. To sway, control, rule, govern, have the supremacy over any thing: quare qui convenit polliceri operam suam rei publicae, cum rem publicam regere nesciant? Cic. Rep. 1, 6, 11; so, rem publicam, id. ib. 1, 26, 41; 1, 27, 43: in iis civitatibus quae ab optimis reguntur, id. ib. 1, 34 fin.; 2, 9, 15: illa civitas optimatium arbitrio regi dicitur, id. ib. 1, 26, 42; cf.: Massilienses per delectos et principes cives summā justitiā reguntur, id. ib. 1, 27, 43: Frisios, Tac. A. 4, 72: populos imperio, Verg. A. 6, 851: imperiis Italiam, id. ib. 4, 230: legiones, Tac. A. 15, 7; cf. cohortes, id. H. 4, 12: exercitum, Plin. Ep. 2, 13, 2; id. Pan. 9, 2: domum, Vulg. 1 Tim. 5, 4: diva, quae regis Antium, Hor. C. 1, 35, 1: Diana, quae silentium regis, id. Epod. 5, 51.
        Transf., of abstract objects: animi partes consilio, Cic. Rep. 1, 38, 60: ut unius potestate regatur salus et aequabilitas et otium civium, id. ib. 2, 23, 43: rex ille (Tarquinius) neque suos mores regere poterat neque suorum libidines, id. ib. 2, 25, 46.
        Absol.: Tiberio regente, Tac. A. 4, 33; 13, 3: stare rempublicam nisi uno regente non posse, Quint. 3, 8, 47: quo regente, Verg. Cul. 333; Just. 1, 9, 23: Clemens ambitioso imperio regebat, i. e. used his authority to court popular favor, Tac. H. 2, 12.
      2. 2. To guide into the right way one who has erred; to set right, correct: non multa peccas, sed si peccas, te regere possum, old poet ap. Cic. Mur. 29, 60 (with corrigere and inflectere): errantem regere, Caes. B. C. 3, 57: rogo, domine, consilio me regas, etc., Plin. Ep. 10, 19 (30), 1; cf.: alicujus dubitationem, id. ib 10, 118 (119), 3.
        Hence,
  1. I. P. a. as subst.: rĕgens, entis, m., a governor, prince, ruler, regent: contemptus regentium, Tac. A. 12, 54: in obsequium regentis, id. Or. 41: clementia regentis, Sen. Clem. 1, 22, 3: vita regentis, Claud. IV. Cons. Hon. 301: excogitare nemo quicquam poterit, quod magis decorum regenti sit quam clementia, Sen. Clem. 1, 19, 1; id. Ep. 59, 7: in vulgus manant exempla regentum (= -tium), Claud. Laud. Stil. 1, 168.
  2. II. rectus, a, um, P. a., led straight along, drawn in a straight line (horizontal or vertical), straight, upright, ὀρθός.
    1. A. Lit., of horizontal direction: pars Remorum recta est (opp. refracta), Lucr. 4, 439: sed nil omnino rectā regione viaï declinare, id. 2, 249 Munro: rectā regione iter instituere, Liv. 21, 31: India, rectā regione spatiosa, Curt. 8, 9, 2; cf. id. 7, 9, 2: ad nostras aedes hic quidem habet rectam viam, Plaut. Trin. 4, 2, 26: via, id. Cas. 5, 2, 7; id. Poen. 3, 3, 79; id. Ps. 4, 7, 37; Ter. And. 3, 4, 21; id. Phorm. 2, 1, 80; Mart. 8, 75, 2; cf. platea, Plaut. Cist. 2, 1, 58; Ter. Ad. 4, 2, 35; 43: porta, Plaut. Bacch. 4, 4, 60: ostium, id. Mil. 2, 3, 58: ostia viarum (opp. iter flexum), Lucr. 4, 93: cursus hinc in Africam, Liv. 26, 43: saxa quae rectis lineis suos ordines servant, Caes. B. G. 7, 23 fin.: recto flumine, Verg. A. 8, 57: recto ad Iberum itinere, Caes. B. C. 1, 69; Liv. 22, 9: ne qua forent pedibus vestigia rectis, Verg. A. 8, 209: recto grassetur limite miles, Ov. Tr. 2, 477: velut rectae acies concurrissent, in a straight line, line of battle, Liv. 34, 28; so, acies, id. 35, 28: qui (quincunx), in quamcumque partem spectaveris, rectus est, Quint. 8, 3, 9: hic vos aliud nihil orat, nisi ut rectis oculis hanc urbem sibi intueri liceat, Cic. Rab. Post. 17, 48: adversus adparatus terribilium rectos oculos tenet, Sen. Const. 5, 5: rectis oculis gladios micantes videre, id. Ep. 76, 33; 104, 24: oculi, Suet. Aug. 16; cf. acies, Ov. M. 2, 776: lumen, Luc. 9, 638: vultus, Stat. Th. 10, 542.
      Of vertical direction: ut hae (partes) rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent, in perpendicular lines, Cic. Tusc. 1, 17, 40: saxa, perpendicular, steep, Liv. 21, 36 (just before: pleraque Alpium arrectiora sunt); cf.: rectae prope rupes, id. 38, 20: truncus, Ov. M. 7, 640: ita jacere talum, ut rectus assistat: qui ita talus erit jactus ut cadet rectus, Cic. Fin. 3, 16, 53: caput rectum et secundum naturam (opp. dejectum, supinum), in latus inclinatum, Quint. 11, 3, 69: homines, straight, erect, Cat. 10, 20; so, Quintia, id. 86, 1: puella, Hor. S. 1, 2, 123: senectus, Juv. 3, 26: iterque Non agit in rectum, sed in orbem curvat eundem, does not shape his course directly forward, Ov. M. 2, 715: vidit ut hostiles in rectum exire cohortes, Luc. 7, 327.
      Comp.: crus Rectius, Hor. S. 1, 2, 82: rectior coma, smoother, straighter, Sen. Ep. 95, 24: longā trabe rectior exstet, Ov. M. 3, 78: crura, Pall. 7, 7.
      Sup.: rectissima linea, Quint. 3, 6, 83: via, id. 12, 2, 27.
    2. B. Trop.
      1. 1. In gen., right, correct, proper, appropriate, befitting; opp. to what is false or improper: vobis mentes rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.): ut rectā viā rem narret ordine omnem, Ter. Heaut. 4, 3, 28 (just before: aperte, ita ut res sese habet, narrato); cf. id. And. 2, 6, 11: De. Estne hoc, ut dico? Li. Rectam instas viam: Ea res est, you’re on the right way, Plaut. As. 1, 1, 39: in rectam redire semitam, cf. id. Cas. 2, 3, 33: rectā viā depelli, Quint. 2, 7, 29; 10, 1, 29; cf. Sen. Ep. 94, 54; Quint. 2, 6, 2; so post-class.: de viā rectā declinare, Gell. 1, 3, 15: a rectā viā avertere, Aug. Civ Dei, 12, 17, 2: ad rectum iter retrahere, Hier. in Osee, 2, 8 sq.; id. in Mich. 3, 5: recta consilia dare, Ter. And. 2, 1, 9: quae sint in artibus recta ac prava dijudicare, Cic. de Or. 3, 50, 195; cf.: quae sunt recta et simplicia laudantur, id. Off. 1, 36, 130; Quint. 9, 3, 3: sermo rectus et secundum naturam enunciatus, id. 2, 5, 11; cf.: (oratio) recta an ordine permutato, id. 1, 13, 5; 9, 4, 27: per Marathonis propugnatores recto sono juravit (opp. flexus vocis), id. 11, 3, 168 Spald.; cf. id. 11, 3, 64: recto ac justo proelio dimicare, Liv. 35, 4 fin.: rectarum cenarum consuetudo, a regular, formal supper, Suet. Dom. 7; so, cena, Mart. 2, 69, 7; 7, 20, 2; also absol.: recta, Suet. Aug. 74; Mart. 8, 50, 10: domus recta est (with contenta decore simplici), Sen. Ep. 100, 6: nominibus rectis expendere nummos, i. e. on good securities, Hor. Ep. 2, 1, 105: ut natura dedit, sic omnis recta figura, correct, beautiful, Prop. 2, 18, 25 (3, 11, 3): absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum, suitable, qualified, Plaut. Bacch. 3, 3, 8.
        Subst.: rectum, i, n.: rectum est etiam in illis contentionibus gravitatem retinere, Cic. Off. 1, 38, 137: quid verum, quid falsum, quid rectum in oratione pravumve, id. Ac. 1, 5, 19: aliter, quam est rectum verumque dicere, Quint. 6, 3, 89: cum sit rectum, Nocere facile est, etc., id. 8, 5, 6; so (opp. durum et incomptum), id. 8, 6, 65; (opp. vitiosum) id. 1, 5, 29: mutare aliquid a recto, id. 2, 13, 11: recta et vera loquere, i. e. sincerely, openly, Plaut. Capt. 5, 2, 7: qui haec recta tantum et in nullos flexus recedentia copiose tractaverit, Quint. 10, 5, 12: ea plerumque recta sunt, id. 9, 2, 5; cf. id. 9, 2, 45.
        Comp.: rectior divisio, Quint. 7, 2, 39: si quid novisti rectius istis, Hor. Ep. 1, 6, 67; Cic. Rep. 1, 40, 62.
        Sup.: rectissima ratio, Quint. 2, 13, 3.
      2. 2. In partic.
        1. a. Morally right, correct, lawful, just, virtuous, noble, good (opp. pravus); as subst.: rectum, i, n., that which is right, good, virtuous; uprightness, rectitude, virtue (very freq.): honesta res dividitur in rectum et laudabile. Rectum est, quod cum virtute et officio fit, Auct. Her. 3, 2, 3: illud rectum, quod κατόρθωμα dicebat, Cic. Fin. 4, 6, 15: nec quicquam nisi honestum et rectum ab altero postulare, id. Lael. 22, 82; so with honestum, id. ib. 21, 76; id. Fin. 1, 7, 25; id. Off. 1, 24, 82; id. Fam. 5, 19, 1 al.: (opp. pravum) neque id Putabit, pravum an rectum siet, quod petet, Ter. Heaut. 3, 1, 76; id. Phorm. 5, 2, 6; Cic. Ac. 2, 11, 33; id. Or. 14, 45; id. Lig. 9, 30; Quint. 1, 3, 12; 2, 4, 20 et saep.; cf.: recta consilia (opp. prava), Liv. 1, 27: in rectis (opp. in pravitatibus), Cic. Leg. 1, 11, 31: curvo dignoscere rectum, Hor. Ep. 2, 2, 44: mens sibi conscia recti, Verg. A. 1, 604: fidem rectumque colebat, Ov. M. 1, 90: recta ingenia (opp. perversa), Plin. Ep. 4, 7, 3 et saep.: in omni vitā suā quemque a rectā conscientiā traversum unguem non oportet discedere, Cic. Att. 13, 20, 4: animus secundis Temporibus dubiisque rectus, Hor. C. 4, 9, 36: natura, id. S. 1, 6, 66: ex consularibus, unus L. Caesar firmus est et rectus, Cic. Fam. 12, 5, 2: judex, Quint. 4, 1, 13; cf. auditor, Plin. Ep. 2, 19, 6: vir rectus et sanctus, id. ib. 2, 11, 5; cf. id. ib. 7, 31, 1: beatus judicii rectus, Sen. Vit. Beat. 6, 2.
          Rectum est, with subjective-clause: rectum est gravitatem retinere, Cic. Off. 1, 38 fin.; so id. ib. 3, 11, 47; id. Mur. 2, 3; id. Att. 6, 9, 4.
        2. b. In gram.: rectus casus, the nominative case (because not inflected; opp. obliqui casus), Varr. L. L. 1 sq.; Quint. 1, 4, 13; 1, 5, 61; Gell. 13, 12, 4 et saep.
          Hence the adverbs,
    1. A. rectā,
    2. B. rectō,
    3. C. rectē.
    1. A. rectā (sc. viā). straightway, straightforwards, right on, directly (freq. and class.): hic ad me rectā habet rectam viam, Plaut. Mil. 2, 6, 11; id. Ps. 4, 7, 37: jam ad regem rectā me ducam, id. Am. 4, 3, 8; 5, 1, 63; id. Capt. 3, 5, 93; id. Cas. prol. 43; id. Mil. 2, 5, 50; id. Merc. 5, 2, 92; id. Ps. 4, 2, 11; id. Rud. 3, 6, 13; Ter. Eun. 1, 2, 7: tu rus hinc ibis? … rectā, id. Ad. 3, 3, 79; id. Hec. 3, 3, 12; id. Phorm. 1, 2, 62; 5, 6, 19: Marius ab subselliis in rostra rectā, Cic. Off. 3, 20, 80; id. Att. 5, 14, 2; 6, 8, 1; 16, 10, 1; id. Fam. 9, 19, 1; id. Verr. 2, 5, 61, § 160; id. Cat. 1, 9, 23; Auct. Her. 4, 50, 63; Auct. B. Afr. 18; 40; Auct. B. Hisp. 3; Plin. 2, 47, 46, § 121 al.: tendimus hinc rectā Beneventum. Hor. S. 1, 5, 71.
    2. B. rectō, straightforwards, directly (perh. only in the two foll. passages): appellationes, quae recto ad principem factae sunt, Dig. 49, 1, 21; Inscr. Grut. 611, 13.
    3. C. rectē.
      1. 1. Lit., in a straight line (horizontal or perpendicular), straightly, perpendicularly, uprightly, ὀρθῶς (very rare): vitem bene enodatam deligato recte, flexuosa uti ne siet, Cato, R. R. 33, 4: sive aliae (atomi) declinabunt, aliae suo nutu recte ferenturquae (atomi) recte, quae oblique ferantur, Cic. Fin. 1, 6, 20: satyri, cum quadrupedes, tum recte currentes, humanā effigie, Plin. 7, 2, 2, § 24.
      2. 2. Trop., rightly, correctly, properly, duly, suitably, well, advantageously, accurately (very freq. in all periods and styles): recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam, Plaut. Capt. 5, 2, 7; cf. Cic. Lael. 2, 8: fecisti edepol et recte et bene, Plaut. Capt. 5, 4, 20: si facias recte aut commode, id. Cas. 2, 3, 42; so with commode, Ter. Heaut. 1, 1, 100: recte et sapienter facit, Plaut. Am. 1, 1, 133; cf. id. ib. 3, 4, 12: recte atque ordine factum, Cic. Quint. 7, 28: recte atque ordine facere, id. Phil. 3, 15, 38; Sall. C. 51, 4; Liv. 24, 31; 28, 39; 30, 17 et saep.; v. Brisson. Form. II. p. 197: recte ac merito miseriā commoveri, Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172: recte atque in loco constare, id. Mur. 12, 26: recte factum, Plaut. Capt. 3, 5, 52: seu recte seu pervorse facta sunt, id. Trin. 1, 2, 146: seu recte seu perperam facere, Cic. Quint. 8, 31; so (opp. perperam) Sall. J. 31, 27; Liv. 29, 17: recte dictum (opp. absurde), Plaut. Capt. 1, 1, 4: recte concludere (opp. vitiose), Cic. Ac. 2, 30, 98: recte factum (opp. turpiter), Caes. B. G. 7, 80 et saep.: recte rationem tenes, Plaut. Mil. 1, 1, 47: hercle quin tu recte dicis, id. Men. 2, 3, 74; id. Merc. 2, 3, 77; 5, 4, 47: recte auguraris de me, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, 1: non recte judicas de Catone, Cic. Lael. 2, 9; cf.: rectissime quidem judicas, id. Rep. 3, 32, 44: tum demum sciam Recta monuisse, si tu recte caveris, Plaut. Men. 2, 2, 71 sq.: monere, id. Bacch. 2, 3, 96; id. Ps. 4, 4, 12; id. Pers. 4, 4, 53; id. Rud. 3, 5, 49; cf.: admonere recte, id. Men. 5, 9, 33: suis amicis recte res suas narrare, properly, openly, id. Poen. 5, 6, 2: hic (Epicurus) circumitione quādam deos tollens recte non dubitat divinationem tollere, consistently, logically, Cic. Div. 2, 17, 40: aliquem asservare recte, ne aufugiat, duly, carefully, Plaut. Men. 1, 1, 11: alicui recte dare epistulam, correctly, id. Ps. 4, 2, 33: cum fuit cui recte ad te litteras darem, safely, Cic. Att. 4, 1, 1; id. Fam. 1, 7, 1; so, sed habebat ducem Gabinium, quicum quidvis rectissime facere posset, id. Phil. 2, 19, 49; cf.: alicui suam salutem recte committere, Caes. B. G. 7, 6 fin.; id. B. C. 1, 74: si recte ambulaverit is, qui hanc epistulam tulit, goes as he ought, Cic. Att. 9, 4, 3: tabernaculum recte captum, i. e. in the prescribed manner (opp. vitio captum), id. Div. 2, 35, 75; Liv. 4, 7; cf.: ludi recte facti, id. 36, 2: ver sacrum non esse recte factum, id. 34, 44: procedere recte, well, rightly, Enn. ap. Acron. ad Hor. S. 1, 2, 37 (Ann. v. 454 Vahl.): Pi. Recte valet? Ch. Vivit recte et valet, Plaut. Bacch. 2, 2, 11, and 14: valere, id. Merc. 2, 3, 53: apud matrem recte est, i. e. she is quite well, Cic. Att. 1, 7 init.; so, recte esse, id. ib. 14, 16, 4 (with belle); Hor. S. 2, 3, 162 Orell.; cf.: Tullia nostra recte valetPraeterea rectissime sunt apud te omnia, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1: recte sit oculis tuis, Gell. 13, 30, 11: olivetum recte putare, properly, advantageously, Cato, R. R. 44: solet illa recte sub manus succedere, well, Plaut. Pers. 4, 1, 2: recte cavere, to look out well, take good care, id. Bacch. 3, 6, 15; id. Ep. 2, 2, 107; id. Most. 3, 3, 23; id. Men. 2, 2, 72; cf.: recte sibi videre, to look out well for one’s self, Ter. Phorm. 1, 4, 12 Ruhnk.: deos volo consilia vostra recte vortere, well, happily, Plaut. Trin. 5, 2, 31; so, vortere, id. Aul. 2, 2, 41: recte vendere, well, i. e. dearly, at a high price (opp. male), Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227: alicui nec recte dicere, i. e. male, injuriose, Plaut. Bacch. 1, 2, 11; id. Most. 1, 3, 83; id. Poen. 3, 1, 13; cf.: nec recte loqui alicui, id. Bacch. 4, 4, 83: nec recte dicere in aliquem, id. As. 1, 3, 3; and simply nec recte dicere, id. Ps. 4, 6, 23.
        Comp.: ad omnia alia aetate sapimus rectius, Ter. Ad. 5, 3, 46: hic tibi erit rectius, Plaut. Men. 2, 3, 31: rectius bella gerere, Liv. 3, 2 fin.: non possidentem multa vocaveris Recte beatum, rectius occupet Nomen beati, qui, etc., Hor. C. 4, 9, 46.
        Sup., Cic. Rep. 3, 32, 44; v. supra.
        1. b. With adjj., right, well, properly, very, much, to strengthen the idea (ante-class.): illasce oves, quā de re agitur, sanas recte esse, uti pecus ovillum, quod recte sanum est, etc., an ancient formula in Varr. R. R. 2, 2, 6: locus recte ferax, Cato, R. R. 44: salvus sum recte, Plaut. Am. 2, 1, 34: morata recte, id. Aul. 2, 2, 62: oneratus recte, id. Bacch. 2, 3, 115: non recte vinctus est, Ter. And. 5, 4, 52.
        2. c. Ellipt., esp. in answers, in colloquial lang., well, quite well, right, excellently: Thr. Primum aedis expugnabo. Gn. Recte. Thr. Virginem eripiam. Gn. Probe. Thr. Male mulcabo ipsam. Gn. Pulchre, Ter. Eun. 4, 7, 3: quid vos? quo pacto hic? satin recte? (sc. est, agitur, valetis, etc.), quite well? id. And. 4, 5, 9; cf.: Le. Satinsalve? dic mihi. Ca. Recte, Plaut. Trin. 5, 2, 54; and: De. Quid fit? quid agitur? Sy. Recte. De. Optime’st, Ter. Ad. 5, 5, 3; Quint. 6, 3, 84.
    4. B. So, in colloquial lang., freq. like benigne and the Gr. καλῶς, or κάλλιστα ἔχει, as a courteously evasive answer, all’s well, it’s all right, there’s nothing the matter; or, in politely declining an offer, nothing is wanting, no I thank you: De. Unde incedis? quid festinas, gnate mi? Ch. Recte pater, Plaut. Merc. 2, 3, 33; cf.: So. Quid es tam tristis? Pa. Recte mater, Ter. Hec. 3, 2, 20; and: Ch. Quid tu istic? Syr. Recte equidem, id. Heaut. 3, 2, 7: Mi. Quid est? Aes. Nihil, recte, perge, id. Ad. 4, 5, 19: rogo numquid velit? Recte inquit, i. e. no, nothing, id. Eun. 2, 3, 51; so, in an exclamation: clamabit, pulchre! bene! recte! Hor. A. P. 4, 28.

* rĕgrădātĭo, ōnis, f. [regrado], a putting back, degradation in rank, Cod. Th. 8, 5, 2 fin.

rĕ-grădo, āvi, ātum, 1, v. a. [re-gradus].

  1. I. To degrade in rank, set back, lower (late Lat.), Hier. adv. Johan. Hieros. 19; Novel. Theod. 2, 21, 1: usque ad decimum locum regradari, Cod. Just. 12, 17, 3: sacerdotes qui peccaverant regradantur in aedituos, Hier. in Jovin. 2, 28.
  2. II. To bring back into the former order, to rearrange as before (by intercalation), Sol. 1, 45.

rĕ-grĕdĭor, gressus, 3, v. dep. n. [gradior], to go or come back; to turn back, return (class.; syn.: revertor, redeo).

  1. I. Lit.: ut regredi quam progredi mallent, Cic. Off. 1, 10, 33: illuc regredere ab ostio, Plaut. Aul. 1, 1, 7: ex itinere in castra regressi, Liv. 24, 18 (with redituros): regressus Tarraconem, id. 34, 16, 10: eādem regreditur, Sall. J. 93, 5: ad Hiberum, Liv. 34, 19, 11; 38, 25, 3; 25, 22, 16: a Germaniā in Urbem regressus, Suet. Tib. 20: regressus in insulam, id. ib. 41: regressus domum, id. ib. 11: retro (opp. ultro progredi), Auct. B. Afr. 50, 3: inde regressus Cretam, Just. 22, 4, 4: propius, Tac. A. 2, 70; 15, 54; id. H. 3, 77.
    1. B. In milit. lang., to march back, withdraw, retire, retreat: illi autem hoc acrius instabant neque regredi nostros patiebantur, Caes. B. C. 3, 45; id. B. G. 2, 23; 5, 44: statim in collis regredi, Sall. J. 55, 8; Front. Strat. 3, 11, 1, and 2.
  2. II. Trop.
      1. 1. In gen.: an in eum annum progredi nemo potuerit edicto, quo praetor alius futurus est: in illum, quo alius praetor fuit, regredietur? Cic. Verr. 2, 1, 42, § 109: regredi infinite, id. Fat. 15, 35: a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat, eodem regressus, etc., Sall. C. 4, 2; cf.: ut et digredi ex eo et regredi in id facile possimus, Quint. 10, 6, 5: ad formandos animos, id. prooem. § 14: in memoriam regredior audisse me (with redeo), Plaut. Capt. 5, 4, 26: in reorum potestatem regredi, Dig. 48, 5, 27.
      2. 2. Law t. t., to have recourse: ad venditorem, Dig. 21, 2, 21, § 3.
        Note: Act. form regrĕdo: gradum regredere, Enn. ap. Non. 166, 23 (Trag. v. 13 Vahl.).

regrĕdo, ĕre, v. regredior fin.

rĕgressĭo, ōnis, f. [regredior], a going back, return; a retiring, retreat (postAug.).

  1. I. Lit.: maturata, App. M. 2, p. 122, 39: vespertina, id. ib. 9, p. 227, 17: non incruenta, Front. Princ. Hist.
  2. II. Trop., a fig. of rhetoric, repetition, the Gr. ἐπάνοδος, Quint. 9, 3, 35; Rufin. Schem. Lex. 19 (p. 252 Frotsch.).

1. rĕgressus, a, um, Part., from regredior.

2. rĕgressus, ūs, m. [regredior], a going back, return, regress (class.).

  1. I. Lit.: nihil errat, quod in omni aeternitate conservat progressus et regressus reliquosque motus constantes et ratos, Cic. N. D. 2, 20, 51: regressus non dabat ille viro, Ov. A. A. 2, 32; App. M. 9, p. 235, 34.
    Poet.: funditus occidimus neque habet Fortuna regressum, Verg. A. 11, 413; Stat. S. 3, 3, 157.
    1. B. In milit. lang., a retreat: regressus inde in tutum non esset, Liv. 38, 4 fin.; Tac. A. 1, 51; Front. Strat. 1, 3, 10; 2, 5, 40; 3, 11, 3.
  2. II. Trop., a return, retreat, regress: neque locus poenitendi aut regressūs ab irā relictus esset, Liv. 24, 26 fin.: est privatis cogitationibus regressus, Tac. H. 2, 74; cf.: nullo ad poenitendum regressu, id. A. 4, 11: consul regressum animoso ejus dicto obtulit, Val. Max. 6, 2, 1.
    1. B. In jurid. lang., a remedy, reserve, resource: nullum adversus venditorem habetis regressum, Dig. 21, 2, 34.
      1. 2. Transf., in gen.: ut contra judiciorum varietates superesset artificis regressus ad veniam, Plin. H. N. praef. § 26; Tac. A. 12, 10 fin.

rēgŭla, ae, f. [rego], a straight piece of wood, ruler, rule (class.; cf.: norma, libella).

  1. I. Lit.: atque si id crederemus, non egeremus perpendiculis, non normis, non regulis, Cic. Fragm. ap. Non. 163, 2; cf. (with linea): perpendiculum, and norma, Vitr. 7, 3: materiam ad regulam et libellam exigere, Plin. 36, 25, 63, § 188; Col. 3, 13, 11 sq.: hoc cum regulā exploraveris aequale, Pall. 1, 9, 2.
    1. B. Transf.
      1. 1. A straight staff; in gen., a stick, lath, bar (of wood or iron): quadratas regulas, quattuor patentes digitos, defigunt, Caes. B. C. 2, 10; Front. Strat. 3, 13, 6; Col. 6, 19, 3; 6, 26, 2; 12, 50, 10; Plin. 15, 1, 2, § 5; Cels. 8, 10; Vitr. 5, 10; Stat. Th. 6, 594: aurea, an ingot of gold, Vulg. Josue, 7, 21.
      2. 2. A measuringrod: in regulā, in pondere, Vulg. Lev. 19, 35.
      3. 3. In mechanics.
        1. a. Plur., the two cheeks on each side of the channel in which the dart of the catapult lay; also called bucculae, Vitr. 10, 12.
        2. b. The shank of a triglyph, Vitr. 4, 3.
        3. c. The disks of an oilpress: quod si regulis olea prematur, et praelum et suculam et regulas dominum parare oportere, Dig. 19, 2, 19, § 2.
  2. II. Trop., a rule, pattern, model, example (cf.: formula, praescriptio): fontem omnium bonorum in corpore esse: hanc normam, hanc regulam, hanc praescriptionem esse naturae, Cic. Ac. 2, 46, 140: regula, ad quam eorum dirigantur orationes, qui, etc., id. Opt. Gen. 7 fin.; id. Fin. 1, 19, 63: regula, quā vera et falsa judicarentur, id. Brut. 41, 152: nos studia nostra nostrae naturae regulā metiamur, id. Off. 1, 31, 110: (lex est) juris atque injuriae regula, id. Leg. 1, 6, 19: regula totius philosophiae, id. Ac. 2, 9, 29; cf. id. N. D. 1, 16, 43: pravissima consuetudinis regula, id. Brut. 74, 258: mediocritatis regula, id. Off. 2, 17, 59: omnium una regula est, id. ib. 3, 31, 81: emendate loquendi regula, Quint. 1, 5, 1; so, loquendi, id. 1, 7, 1: sermonis, id. 1, 6, 44: morum, Mart. 11, 2, 3 et saep.: ad legem ac regulam compositum esse, Quint. 12, 10, 50; cf.: locuti sunt ad hanc regulam, id. 9, 4, 4: habeo regulam, ut talia visa vera judicem, Cic. Ac. 2, 18, 58: assit Regula, peccatis quae poenas irroget aequas, Hor. S. 1, 3, 118: secundam regulam nostram, Vulg. 2 Cor. 10, 15; cf. id. ib. v. 13, 16; id. Phil. 3, 16.
    In plur. (only late Lat.), Gai. Inst. 3, § 142; Cod. Just. 1, 17, 2, § 10; Arn. 1, n. 59: regulae credendi, Aug. Doctr. Chr. 4, 9 init.

rēgŭlāris, e, adj. [regula, I. B. 1.]

  1. I. Of or belonging to a bar: aes, that can be formed into bars; called also aes ductile, Plin. 34, 8, 20, § 94; Isid. 16, 20, 7.
  2. II. Containing rules for guidance: libri regulares, quos diaeteticos vocant, Cael. Aur. Tard. 2, 11, 145.
    Adv.: rēgŭlārĭter (acc. to regula, II.), according to rule, regularly (late Lat.): dicere, Dig. 15, 3, 3, § 2; Macr. Somn. Scip. 1, 20; Mart. Cap. 9, § 898: praeterita vestigia regulariter recurrere, Aug. Doctr. Chr. 2, 29.

rēgŭlātim, adv. [id. II.], according to rule, regularly (late Lat.), Diom. p. 402 P.; Veg. Vet. 2, 41 fin.

* rēgŭlo, āre, v. a. [id. II.], to direct, regulate: regulantur, sive diriguntur eorum virtutes, Cael. Aur. Tard. 3, 4.

1. rēgŭlus, i, m. dim. [rex].

  1. I. The ruler of a small country (Gr. δυνάστης), a petty king, prince, chieftain, lord (freq. in the historians; not in Cæs. or Cic.): regulos se acceptos in fidem in Hispaniā reges reliquisse, Liv. 37, 25; Sall. J. 11, 2; Liv. 5, 38; 27, 4; 29, 4 al.: Cilicum reguli, Tac. A. 2, 80; id. Agr. 24; Suet. Calig. 5; Vulg. Josue, 13, 3 al.
  2. II. Transf.
    1. A. Of the king-bee, Varr. R. R. 3, 16, 18.
    2. B. A king’s son, a prince (cf. rex and regina), Liv. 42, 24, 10; 45, 14, 6 al.
    3. C. A small bird, Auct. Carm. Phil. 13.
    4. D. A kind of serpent, Hier. in Isa. 16, 59, 6; Vulg. Prov. 23, 32; id. Isa. 30, 6.

2. Rēgŭlus, i, m., a Roman surname.

  1. I. Of the Atilii, among whom was the celebrated consul M. Atilius Regulus, who was taken prisoner by the Carthaginians in the first Punic war, Cic. Off. 3, 26, 99; id. Fin. 2, 20, 65; Sen. Prov. 4, 5; cf. Gell. 6, 4, 1 sqq.; Sen. Prov. 3, 4 and 9 sqq.
  2. II. Of the Livineii, Auct. B. Afr. 89, 3; Cic. Fam. 13, 60, 1; id. Att. 3, 17, 1.
  3. III. Another, called by Modestus omnium bipedum nequissimus, Plin. Ep. 1, 5, 14.
  4. IV. Aquilius Regulus, Tac. A. 3, 42.

rĕ-gusto, āvi, ātum, 1, v. a., to taste again or repeatedly (very rare).

  1. I. Lit.: bilem suam regustantes, Sen. Prov. 3, 13: regustatum digito terebrare salinum, i. e. licked out, Pers. 5, 138.
  2. II. Trop.: illam (laudationem Lollii) legi, volo tamen regustare, i. e. to read again, Cic. Att. 13, 48, 2: crebro regusto litteras, id. ib. 13, 13, 3: ille Latinus ἀττικισμὸς ex intervallo regustandus, id. ib. 4, 17, 1.

* rĕ-gȳro, āvi, 1, v. n., to turn about again, to wheel round; trop.: bellum in Hispaniam regyravit, Flor. 4, 2, 6.