Lewis & Short

Parsing inflected forms may not always work as expected. If the following does not give the correct word, try Latin Words or Perseus.

somnus, i, m. [Sanscr. svap-nas; Gr. ὕπνος; som-nus for sop-nus; cf.: sopor, sopio].

  1. I. Lit., sleep: hostes vino domiti somnoque sepulti, Enn. ap. Macr. S. 6 (Ann. v. 291 Vahl.); Lucr. 1, 133: vix aegro cum corde meo me somnus reliquit, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 52 Vahl.); cf., on the contrary: pandite sulti’ genas et corde relinquite somnum, id. ap. Fest. p. 343 Müll. (Ann. v. 521 Vahl.): somnum capere, Plaut. Mil. 3, 1, 115; cf. Cic. Tusc. 4, 19, 44: somnum videre, Ter. Heaut. 3, 1, 82: Caninius suo toto consulatu somnum non vidit, Cic. Fam. 7, 30, 1: somnum tenere, id. Brut. 80, 278: somno se dare, id. Tusc. 1, 47, 113: me artior quam solebat somnus complexus est, id. Rep. 6, 10, 10: puella somno fessa, Tib. 1, 3, 88: somno vincta, Ov. M. 11, 238; Liv. 5, 44; Suet. Aug. 16: hos oppressos somno, Caes. B. C. 2, 38 fin.: ne me e somno excitetis, Cic. Rep. 6, 12, 12: so, ex somno excitare aliquem, id. Sull. 8, 24: e somno suscitari, id. Tusc. 4, 19, 44: somno solutus sum, id. Rep. 6, 26, 29: cum ergo est somno sevocatus animus a societate, id. Div. 1, 30, 63: palpebrae somno coniventes, id. N. D. 2, 57, 143: somno languidus, Quint. 4, 2, 106: in somnis aliquid videre, in sleep, in dreams, Enn. ap. Fest. p. 325 Müll. (Ann. v. 228 Vahl.); cf. Plaut. Curc. 2, 2, 10; Poët. ap. Cic. Div. 1, 21, 44; Cic. N. D. 1, 29, 82; id. Div. 1, 24, 49; 1, 25, 44; 1, 53, 121; 2, 70, 144; Verg. A. 2, 270; 4, 466; 4, 557 al.; so, less freq.: per somnum, Cic. Div. 2, 11, 27; Liv. 2, 36, 4; Verg. A. 5, 636; and: per somnos, Plin. 23, 1, 24, § 49; cf.: ea si cui in somno accidant, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: datur in somnum euntibus, Plin. 26, 8, 47, § 74: somnum petiere, Ov. M. 13, 676; Quint. 9, 4, 12: ducere somnos, i. e. protract slumber, continue to sleep, Verg. A. 4, 560 (cf.: trahere quietem, Prop. 1, 14, 9); so, educere somnos, Sil. 11, 405; but: pocula ducentia somnos, causing sleep, Hor. Epod. 14, 3: verba placidos facientia somnos, Ov. M. 7, 153: nuces somnum faciunt, Plin. 23, 8, 75, § 144: odor somnum gignit, id. 21, 19, 77, § 132: somnum parere, id. 19, 8, 38, § 126: adferre, id. 32, 2, 11, § 24: conciliare (opp. fugare), id. 14, 18, 22, § 117: concitare, id. 20, 17, 73, § 189: adlicere, id. 26, 3, 8, § 14: somnos invitare, Hor. Epod. 2, 28: adimere, id. C. 1, 25, 3: avertere, id. S. 1, 5, 15: rumpere, Sil. 3, 167: perturbare, Quint. 12, 1, 6.
    Poet.: conditque natantia lumina somnus, Verg. G. 4, 496: labi ut somnum sensit in artus, Ov. M. 11, 631: serpens, Plin. 7, 24, 24, § 90: graviore somno premi, id. 9, 13, 15, § 42: voltus in somnum cadit, Sen. Herc. Fur. 1044: somno cedere, Val. Fl. 2, 71: lumina mergere somno, id. 8, 65: somnus altus, Hor. S. 2, 1, 8: somni faciles, Ov. H. 11, 29; cf.: somno mollior herba, Verg. E. 7, 45: somni pingues, Ov. Am. 1, 13, 7; Luc. 10, 354: plenus, Cels. 1, 3: intermissus, Quint. 10, 6, 1: lenis et placidus, Sen. Herc. Fur. 1075: gravis, id. ib. 1051: servus ad somnum, who keeps watch during one’s sleep, Curt. 6, 11, 3.
    Personified: Somnus, as a divinity, son of Erebus and Nox, Hyg. Fab. praef.; Verg. A. 5, 838; 6, 390; Ov. M. 11, 586, 11, 593; 11, 623 sq.; Stat. Th. 10, 87; Tib. 2, 1, 90 al.
    1. B. Esp., in reproachful sense, sleep, sloth, drowsiness, inactivity, slumber, idleness, etc.: corde relinquite somnum, Enn. ap. Fest. p. 343 Müll. (Ann. v. 521 Vahl.): dediti ventri ac somno, Sall. C. 2, 8: somno et conviviis et delectationi nati, Cic. Sest. 66, 138: somno et luxu pudendus, Tac. H. 2, 90: somno indulsit, id. A. 16, 19: dediti somno ciboque, id. G. 15; Vell. 2, 1, 1.
  2. II. Poet., transf.
    1. A. Night: Libra die somnique pares ubi fecerit horas, Verg. G. 1, 208; cf. Sil. 3, 200.
    2. B. Death (mostly with adjj.): longus, Hor. C. 3, 11, 38: componit lumina somno, Sil. 5, 529: niger, id. 7, 633: frigidus, Val. Fl. 3, 178; SO, SOMNO AETERNO SACRVM, Inscr. Orell. 4428: REQVIESCIT IN SOMNO PACIS, ib. 1121.
    3. C. Of a calm at sea: pigro torpebant aequora somno, Stat. S. 3, 2, 73: imbelli recubant litora somno, id. Th. 3, 256.
    4. D. A dream: exterrita somno, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 37 Vahl.): promissa somni, Sil. 3, 216.